sensiz olmaz
Kayıtlı Üye
Telli çalgılardan birisi olan saz Türk halk müziğinin vazgeçilmez enstrümanlarından birisidir. Saz telleri zaman zaman yıpranmaya bağlı olarak ya da tellerin aşırı gerilmesine bağlı olarak kopabilirler. Bunun yanında uzun süre kullanılan teller de korozyona bağlı olarak eski tınılarını kaybederler. Bu gibi durumlarda sazın tellerinin değiştirilmesi gerekir.
Saz Teli Nasıl Takılır?
Saza yeni tel takılması için öncelikle eski tellerin sazdan sökülmesi gerekir. Bunun için öncelikle sazın burguları gevşetilir ve gevşeyen teller burgulardan sökülür.
Burgudan sökülen teller sazın en dibindeki tel bağlama takozuna bağlıdırlar. Tellerin buradaki deliklerden sökülebilmesi için aşağıdan yukarıya doğru ittirilmeleri ya da deliğin üzerinden çekilmeleri gerekir. Teller el ile ittirildiğinde ya da yukardan tırnaklar yardımıyla çekildiğinde yerinden çıkmazlarsa bu iş için bir pense ya da kargaburun kullanılabilir. Bu aletler yardımıyla teller kibarca aşağıdan ittirilerek ya da yukarıdan çekilerek delikten çıkartılıp yerlerinden tamamen sökülebilirler.
Tüm teller söküldükten sonra yeni teller saza takılırken tellerin kalınlıklarına ve sırasına dikkat edilmelidir. Kalınlığı aynı olan teller eşleştirilmeli ve ince olan çift en alt iki sıraya takılmalı, onların üstüne de ince bam teli takılmalıdır. Orta sıraya kalın tel çifti takılmalı, en üste de kalın bam teli ve hemen altına da tek kalan tel takılmalıdır.
Teller takılırken burguların sırasına da dikkat edilmelidir. Tellerin bağlanmasına en alttaki tel alttaki burguların en dışta olanına takılacak şekilde sırayla ilerlenmeli, en üstteki tel ise üst burguların en içtekine takılacak şekilde işlem sonlandırılmalıdır.
Saza bağlanacak olan telin bir ucu bağlama takozundaki ilgili deliğe yukarıda 10-15 cm kalacak şekilde geçirilmeli ve tel en uçtan 0,5 cm kadar kırılmalıdır. Daha sonra aşağıdan çekilerek telin, kırılan kısmın ucuyla birlikte deliğe girmesi sağlanmalı, ancak telin bir kısmı deliğin üzerinde bırakılmalıdır. Sonra telin diğer ucu, bağlama takozundaki deliğin üzerinde bırakılan kırılmış kısmın içerinden geçirilmeli ve tel gerdirilerek buradaki bağlantı sağlamlaştırılmalıdır. Bundan sonra telin boştaki ucu ilgili burguya geçirilmelidir. Tel burgudan boşanmaması için hafifçe gerdirilmeli ve burgu saatin tersi yönünde çevrilerek tel gerdirilmelidir. Yeterli gerginliğe ulaşan tel de alt ve üst eşiklerdeki doğru yuvalara yerleştirilmeli ve telin akordu yapılmalıdır.
Bu işlemler sırasıyla her bir tel için gerçekleştirilmelidir.
Tel bağlama takozunda yapılan işlemlerde çok dikkatli olunmalıdır. Aksi halde sivri tel uçları ele batarak yaralanmalara sebep olabilirler.