sensiz olmaz
Kayıtlı Üye
Özbekçe, bir diğer adlandırmayla Özbek Türkçesi, Türk yazı dillerinden birisi olarak Çağatay Türkçesinin devamında oluşumunu tamamlayan bir dildir. Özbek Türkçesi, Türk lehçelerinin Karluk grubu içerisinde değerlendirilir. Bu dil günümüzde Özbekistan'ın resmî dili olarak kullanılmaktadır.
Özbekçe, Orta Asya Türk lehçeleri içerisinde en fazla konuşura sahip dillerden birisidir. Özbekçe içerisinde, Oğuz grubuna ait Kıpçak ve Karluk lehçelerinin özellikleri bulunur. Bu yönüyle de Özbekçe bu unsurları birleştiren tek dil olma özellğini taşır. Özbekistan'ın şehirlerinde Özbek Türkçesinin içerisinde bulunan lehçeler konuşulmaktadır. Özbekistan'da Karluk ağzı, Fergana, Taşkent, Semerkant, Buhara, Termez ve Karşı gibi şehirlerde konuşulurken, Surhanderya ve Kaşkaderya şehirlerinde Kıpçak ağzı daha fazla görülmektedir. Harezm bölgelerinde de daha çok Oğuz ağzı konuşulurken, Özbek Türkçesinin edebi dil olarak kullanıldığı yerler Fergana ve Taşkent bölgeleridir.
Özbek Türkçesi, özellikle Orta Çağ döneminde zirve yapmıştır. Bu dönemde Özbek Türkçesi, Orta Asya'nın en önemli bilim, kültür ve edebiyat dili olmuştur.
Özbekçenin bir diğer özelliği de içerisinde diğer Türk lehçelerine göre daha fazla Farsça etkisi bulundurmasıdır. Özbek Türkçesi içerisinde söz varlığı açısından çok sayıda Farsça kelime bulunur. Bununla birlikte diyalekt olarak da Farsçanın etkisi hissedilir.
Tarihi Türk lehçeleri içerisinde bulunan ünlü uyumları kuralları Özbekçede bulunmaz. Bunun nedeni de Özbekçenin geçmişinde kullanılan Kiril alfabesinde ve günümüzde kullanılan Latin alfabesinde yeteri kadar ünlü bulunmamasıdır. Bu durum Özbek ağızlarının genelinde de görülmektedir.
Özbek Türkçesi, Özbekistan dışında birçok Türkî Cumhuriyetinde de konuşulur. Kazakistan, Kırgızıstan, Tacikistan, Türkmenistan ve Afganistan'da Özbek Türkçesi kullanılır. Bu ülkelerin bazı bölgelerinde Özbek Türkçesi konuşan sayısı bir hayli fazladır.
Özbek Türkçesinin alfabe kullanımı tarihine bakılırsa, 1904'ten önce diğer bütün Orta Asya dillerinde görüldüğü gibi Arap alfabesi kullanıldığı görülür. 1924-1940 yılları arasında Latin alfabesini kullanan Özbekler, Stalin idaresinin başlamasının ardından 2002 yılına kadar Kiril alfabesini kullanmıştır. Günümüzde ise Özbekler resmî olarak Latin alfabesini kullanmaktadır. Fakat şehir içerisinde halen Kiril alfabesinin yaygın bir şekilde görmek mümkündür.
Son yapılan incelemelere göre günümüzde Özbek Türkçesi konuşan sayısı 22 milyondur.