Martapikör
Martopikör, delme-patlatma işlemi ile beraber kullanılabileceği gibi yalnız başına da kazı işinde kullanılabilen basınçlı hava ile çalışan mekanik bir kazıcıdır. Yaygın olarak yumuşak kömürlerin doğrudan kazısında başarı ile kullanılmaktadır. Kazı işlemi için önce uç kömüre sokulur ve sonra makine serbest tarafa doğru çekilir. Bu şekilde bir parça kömür arınından koparılmış olur. Kömür kazısı dışında genel olarak blok parçalamada, yan taş koparmada ve diğer kazma gerektiren işlerde yardımcı ekipman olarak yaygın olarak kullanılmaktadır.
Piston bir silindirin içine yerleştirilmiş olup bu silindir içinde basınçlı havanın etkisi ile aşağı yukarı hareket eder. Bu makineye basınçlı hava bir hortum ile bağlanır Bağlantı yerinde bir adet valf ve kontrol mandalı vardır, Kontrol mandalına basıldığı zaman basınçlı hava silindir içindeki pistonun konumuna göre silindirin alt veya üst kısmına girer. Üst kısma giren hava pistonu hızla aşağı iter, aşağı giren havada pistonu yukarı iter. Bu işlem sürekli olduğu için silindir içindeki piston aşağı yukarı hareket eder. Pistonun aşağı hareketi sırasında uç üzerine bir darbe gelir. Uç bu darbeyi kayaca iletir. Orta sertlikteki ve sert formasyonlarda sivri, kil gibi plastik formasyonlarda yassı uç kullanılır. Körelen uçlar tekrar sivriltilebilir.
Martopikörün en ağır parçası silindirdir. Tutma kolu makinenin arka tarafındadır. Çekme kuvveti bu kol aracılığı ile yapıldığı gibi, martopikör çalışırken oluşan tepki darbeleri de bu kol aracılığı ile işçiye iletilir. Bu tepki darbeleri üç şekilde oluşur. Pistonu ileri iten basınç aynı zamanda tüm makineyi de geri iter. Bu kuvvet oldukça yüksektir ve eğer işçi makineye baskı uygulamazsa kesici uç kazılan kısımdan kurtulur. İkinci tepki kesici uç kayaca vurduğu zaman meydana gelir. Kesici uca gelen enerjinin tamamı kazı işinde kullanılmazsa artan enerji makineyi geri gelir. Üçüncü tepki ise pistonun geri hareketi esnasında meydana gelir. Bu tepki darbelerinden dolayı da martopikörler düşük basınçta çalıştırılırlar (405-608 Kpa veya 4-4,8 psi). Martopikörün çalışması esnasında toz oluşur, bu tozu bastırmak için su püskürtmeli tipleri geliştirilmiştir. Martopikörün oluşturduğu kinetik enerji aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır (Bilgin, 1989).
8-10 kg ağırlığındaki bir martopikörün hava ihtiyacı 0,7-1 m3/dk olup basınçlı hava toplam işletme maliyetinin %40-50sini oluşturmaktadır.
Martopikör, delme-patlatma işlemi ile beraber kullanılabileceği gibi yalnız başına da kazı işinde kullanılabilen basınçlı hava ile çalışan mekanik bir kazıcıdır. Yaygın olarak yumuşak kömürlerin doğrudan kazısında başarı ile kullanılmaktadır. Kazı işlemi için önce uç kömüre sokulur ve sonra makine serbest tarafa doğru çekilir. Bu şekilde bir parça kömür arınından koparılmış olur. Kömür kazısı dışında genel olarak blok parçalamada, yan taş koparmada ve diğer kazma gerektiren işlerde yardımcı ekipman olarak yaygın olarak kullanılmaktadır.
Piston bir silindirin içine yerleştirilmiş olup bu silindir içinde basınçlı havanın etkisi ile aşağı yukarı hareket eder. Bu makineye basınçlı hava bir hortum ile bağlanır Bağlantı yerinde bir adet valf ve kontrol mandalı vardır, Kontrol mandalına basıldığı zaman basınçlı hava silindir içindeki pistonun konumuna göre silindirin alt veya üst kısmına girer. Üst kısma giren hava pistonu hızla aşağı iter, aşağı giren havada pistonu yukarı iter. Bu işlem sürekli olduğu için silindir içindeki piston aşağı yukarı hareket eder. Pistonun aşağı hareketi sırasında uç üzerine bir darbe gelir. Uç bu darbeyi kayaca iletir. Orta sertlikteki ve sert formasyonlarda sivri, kil gibi plastik formasyonlarda yassı uç kullanılır. Körelen uçlar tekrar sivriltilebilir.
Martopikörün en ağır parçası silindirdir. Tutma kolu makinenin arka tarafındadır. Çekme kuvveti bu kol aracılığı ile yapıldığı gibi, martopikör çalışırken oluşan tepki darbeleri de bu kol aracılığı ile işçiye iletilir. Bu tepki darbeleri üç şekilde oluşur. Pistonu ileri iten basınç aynı zamanda tüm makineyi de geri iter. Bu kuvvet oldukça yüksektir ve eğer işçi makineye baskı uygulamazsa kesici uç kazılan kısımdan kurtulur. İkinci tepki kesici uç kayaca vurduğu zaman meydana gelir. Kesici uca gelen enerjinin tamamı kazı işinde kullanılmazsa artan enerji makineyi geri gelir. Üçüncü tepki ise pistonun geri hareketi esnasında meydana gelir. Bu tepki darbelerinden dolayı da martopikörler düşük basınçta çalıştırılırlar (405-608 Kpa veya 4-4,8 psi). Martopikörün çalışması esnasında toz oluşur, bu tozu bastırmak için su püskürtmeli tipleri geliştirilmiştir. Martopikörün oluşturduğu kinetik enerji aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır (Bilgin, 1989).
8-10 kg ağırlığındaki bir martopikörün hava ihtiyacı 0,7-1 m3/dk olup basınçlı hava toplam işletme maliyetinin %40-50sini oluşturmaktadır.
Son düzenleme:
