1- Elektronik Ticaretin Faktörleri
Elektronik ticaret farklı meslek alanlarının doğmasına neden olmuştur. Web sitelerinin tasarımı, kodlama uzmanları, grafik ve logo tasarımı, vs.
Bu meslek alanlarından bir tanesi sanal hizmetler ve veri satışı. Yani biri sizin işinizi yanınıza gelerek ya da istediğiniz yere giderek değil de kendi bilgisayarının karşısında oturarak yapıyor. Aslında pek zahmetli olmasa gerek diye düşünebilirsiniz ve sanki hiç sorun çıkmayacak kadar basit bir iş gibi görünebilir ama sanal hizmetler aslında çok büyük paralar üzerine ihtilafların çıktığı bir alan. Ve yine bilgisayar verilerinin (programlar, grafik dosyaları, vs.) satışı da telif haklarının kapsamının ve haksız kullanımın en fazla sorgulandığı alan durumunda…
Bu açıklamadan sonra, e-ticaretin faktörlerini şöyle ayırabiliriz:
a) Fiziki malların seçiminin internet üzerinden yapılması
b) Veri veya sanal hizmetin internetten alınması
Fiziki malların satışı aslında ödeme biçimi ve seçim yapmak dışında günlük alışverişlerimizden pek de farkı olmayan bir şey. Ama burada kurulan sözleşme TKHK’ye göre mesafeli sözleşmedir. Burada Borçlar Kanunu’nda geçen mesafeli satış kavramı akıllara gelebilir ama ikisi aslında birbirine çok uzak kavramlardır. Elektronik sözleşmelerin içine girdiği mesafeli sözleşmeler, tarafların farklı yerlerde olmasını ifade ederken, mesafeli satışlar ise satılan şeyin veya şeylerin farklı yerde olması anlamına gelir.
Peki bu tür satışlar, satım türüne göre hangi grup altındadırlar?
Tüketicinin Korunmasına Hakkında Kanun’un 8. maddesinde;
“Kapıdan satış; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımlardır.”
demekle elektronik ortamdan yapılan alışverişleri kapıdan satışlar başlığı altına dahil etmiştir. Ancak burada tereddüt uyandıran ve e-alışverişi kapıdan satış dışında tutan bir düzenleme de, yine aynın medenin 3. fıkrasında geçen;
“Bu tür satışlarda; tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde malı kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden reddetmekte serbesttir. Hizmetlerin satımında ise bu süre, sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren başlar. Bu süre dolmadan satıcı veya sağlayıcı, kapıdan satış işlemine konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez.”
hükmüdür. Elektronik alışverişlerde, malın tesliminden önce ödeme gerçekleşmektedir.
Yani kanun koyucunun, internetten yapılan satışlar hakkında daha belirleyici düzenlemeler yapması gerekmektedir.
2- Elektronik Alışveriş Nedir?
Çok da yeni olmayan bu alışveriş türü için tanımlama yapmaya gerek kalmadığının farkındayım.
Elektronik alışveriş dünyanın herhangi bir yerindeki vitrini ekranımıza getiren bir kolaylıktır.
Kullanım oranı devamlı artan e-alışveriş siteleri, aynı oranda kişi için de bir muamma ve hırsızlık endişesi olarak görülüyor. İnsanların bilmedikleri şeylerden, bildiklerine oranla daha çok korktukları varsayımını da göz önünde bulunduruyorum. Bilgilendirme çalışmaları yapılarak bu endişe ve önyargıları ortadan kaldırılabileceğini düşünüyorum.
İşleyiş ve güvenlik usuller açısından şunu söyleyebiliriz :
Sanal alışveriş yaparken hırsızlığa uğramamız, yolda yürürken bir kapkaççının çantamızı veya cüzdanımızı çalmasından çok daha düşük bir ihtimal.
Tabii bu söylemlerin gerçeklik kazanabilmesi için gerekli önlemleri almamız, karşı tarafın yükümlülüklerini ve kendi yükümlülüklerimizi yerine getirmemiz gerekiyor.
3- Gizlilik ve Güvenlik
E-ticaretin büyüyüp genişleyememesinin , hız kazanamamasının nedeni güvenlik ve gizlilik sorunlarıdır.
E-sözleşmeler tabii ki yasal bir yaptırım içermektedir ama hizmetlerin tüm ayrıntılarını içerecek kadar teknik sözleşmeler değildir.
Bu bilgiler ışığında oluşturulması gereken güven ortamının ve gizliliğin çerçevesini çizmemiz gerekiyor.
Mesafeli sözleşme olan e-sözleşmenin hangi bilgileri içermesi gerekiyor? (Bu hem tüketici hem de satıcının güvenliğine hizmet ediyor.)
Elektronik ticaret farklı meslek alanlarının doğmasına neden olmuştur. Web sitelerinin tasarımı, kodlama uzmanları, grafik ve logo tasarımı, vs.
Bu meslek alanlarından bir tanesi sanal hizmetler ve veri satışı. Yani biri sizin işinizi yanınıza gelerek ya da istediğiniz yere giderek değil de kendi bilgisayarının karşısında oturarak yapıyor. Aslında pek zahmetli olmasa gerek diye düşünebilirsiniz ve sanki hiç sorun çıkmayacak kadar basit bir iş gibi görünebilir ama sanal hizmetler aslında çok büyük paralar üzerine ihtilafların çıktığı bir alan. Ve yine bilgisayar verilerinin (programlar, grafik dosyaları, vs.) satışı da telif haklarının kapsamının ve haksız kullanımın en fazla sorgulandığı alan durumunda…
Bu açıklamadan sonra, e-ticaretin faktörlerini şöyle ayırabiliriz:
a) Fiziki malların seçiminin internet üzerinden yapılması
b) Veri veya sanal hizmetin internetten alınması
Fiziki malların satışı aslında ödeme biçimi ve seçim yapmak dışında günlük alışverişlerimizden pek de farkı olmayan bir şey. Ama burada kurulan sözleşme TKHK’ye göre mesafeli sözleşmedir. Burada Borçlar Kanunu’nda geçen mesafeli satış kavramı akıllara gelebilir ama ikisi aslında birbirine çok uzak kavramlardır. Elektronik sözleşmelerin içine girdiği mesafeli sözleşmeler, tarafların farklı yerlerde olmasını ifade ederken, mesafeli satışlar ise satılan şeyin veya şeylerin farklı yerde olması anlamına gelir.
Peki bu tür satışlar, satım türüne göre hangi grup altındadırlar?
Tüketicinin Korunmasına Hakkında Kanun’un 8. maddesinde;
“Kapıdan satış; işyeri, fuar, panayır gibi satış mekanları dışında yapılan satımlardır.”
demekle elektronik ortamdan yapılan alışverişleri kapıdan satışlar başlığı altına dahil etmiştir. Ancak burada tereddüt uyandıran ve e-alışverişi kapıdan satış dışında tutan bir düzenleme de, yine aynın medenin 3. fıkrasında geçen;
“Bu tür satışlarda; tüketici, teslim aldığı tarihten itibaren yedi gün içinde malı kabul etmekte veya hiçbir gerekçe göstermeden ve hiçbir yükümlülük altına girmeden reddetmekte serbesttir. Hizmetlerin satımında ise bu süre, sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren başlar. Bu süre dolmadan satıcı veya sağlayıcı, kapıdan satış işlemine konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez.”
hükmüdür. Elektronik alışverişlerde, malın tesliminden önce ödeme gerçekleşmektedir.
Yani kanun koyucunun, internetten yapılan satışlar hakkında daha belirleyici düzenlemeler yapması gerekmektedir.
2- Elektronik Alışveriş Nedir?
Çok da yeni olmayan bu alışveriş türü için tanımlama yapmaya gerek kalmadığının farkındayım.
Elektronik alışveriş dünyanın herhangi bir yerindeki vitrini ekranımıza getiren bir kolaylıktır.
Kullanım oranı devamlı artan e-alışveriş siteleri, aynı oranda kişi için de bir muamma ve hırsızlık endişesi olarak görülüyor. İnsanların bilmedikleri şeylerden, bildiklerine oranla daha çok korktukları varsayımını da göz önünde bulunduruyorum. Bilgilendirme çalışmaları yapılarak bu endişe ve önyargıları ortadan kaldırılabileceğini düşünüyorum.
İşleyiş ve güvenlik usuller açısından şunu söyleyebiliriz :
Sanal alışveriş yaparken hırsızlığa uğramamız, yolda yürürken bir kapkaççının çantamızı veya cüzdanımızı çalmasından çok daha düşük bir ihtimal.
Tabii bu söylemlerin gerçeklik kazanabilmesi için gerekli önlemleri almamız, karşı tarafın yükümlülüklerini ve kendi yükümlülüklerimizi yerine getirmemiz gerekiyor.
3- Gizlilik ve Güvenlik
E-ticaretin büyüyüp genişleyememesinin , hız kazanamamasının nedeni güvenlik ve gizlilik sorunlarıdır.
E-sözleşmeler tabii ki yasal bir yaptırım içermektedir ama hizmetlerin tüm ayrıntılarını içerecek kadar teknik sözleşmeler değildir.
Bu bilgiler ışığında oluşturulması gereken güven ortamının ve gizliliğin çerçevesini çizmemiz gerekiyor.
Mesafeli sözleşme olan e-sözleşmenin hangi bilgileri içermesi gerekiyor? (Bu hem tüketici hem de satıcının güvenliğine hizmet ediyor.)