sEmih
Kayıtlı Üye
ETÜT KATEGORİLERİ
Zemin ve temel etütlerinin kapsam ve içeriğini belirleyen incelemeler, irdele*meler, hesaplar ve denetim yöntemleri yapı ve zemin koşullarının (1) az riskli, (2) normal riskli, (3) yüksek riskli olmasına göre 3 kategoride toplanır.
Bir yapının aşağıda tanımlanan kategorilerden hangisine gireceği etütler ön*cesi kararlaştırılır. Ancak bu kategori, etütlerin herhangi bir aşamasında gerekçesi belirtilerek değiştirilebilir.
Kategori 1:
Yapılar Yönünden:
Bu kategoride küçük ve basit yapılar yer alır. Risk mal ve can yönünden ihmal edilebilir düzeydedir. Bu yapıların etüdü ilgili mühendis tarafından; deneyim, gözlem, standartların ve kabul görmüş tablo verilerinin kullanımı suretiyle gerçekleş*tirilebilir (arazide gözlem çukuru açtırıp gözlemek, çevrede mevcut bazı, kanal vb. gibi zemin yapısını gösteren yer~eri incelemek, varsa civardaki yapıların durumunu incelemek vb. gibi).
Zemin Koşulları Yönünden:
Düz veya çük eğiı3İli olmayan tabii sahalardır. Şişme ve/veya yüksek oturma potansiyeli gösteren zeminler, yumuşak veya gevşek veya organik madde içeren ve*ya daha önce karşılaşılmamış değişik nitelikli zeminler ile tekniğine uygun olarak sıkıştırılmamış dolgular bu kategori içinde değildir.
Civar Yapılar Yönünden:
Komşu yapılara, alt yapı şebeke sistemlerine (su kanalizasyon, tabii gaz, telefon, elektrik vb. gibi) zarar riski olmamalıdır.
Yeraltı Suyu Yönünden:
Su tabyası altında kazı yapılmamalı veya su tablası altında kazı yapmanın hiç*bir sorun yaratamayacağı deneyimle söylenebilmelidir.
Depremsellik Yönünden:
Deprem riski düşük veya depreme hassas olmayan yapılar.
Çevre Yönünden:
Hidroloji, tabii bitki örtüsü, yüzeyse1 su rejimi, toprak kayması, zemin çökmesi vb, konularda sorun olmamalıdır.
Kategori 2:
Yapılar Yönünden:
Bu kategoride anormal risk taşımayan, alışılmamış unsurlar içermeyen, analiz ve hesap gerektiren ve fakat klasik metotlarla zemin ve temel tasarımı tamamlana*rak yapımı gerçekleştirilebilen yapılar ve temeller yer alır.
Zemin Koşulları Yönünden:
Temel tasarımı için gerekli zemin parametreleri alışılmış arazi ve laboratuar çalışmaları ile bulunabilmelidir (standart penetrasyon deneyi, arazi permeabilite deneyleri, laboratuar konsolidasyon, üç eksenli basınç, serbest basınç, sınıflandır*ma deneyleri vb.).
Civar Yapılar Yönünden:
Kazılar, kazıklı temel inşaatları, yeraltı suyunun ir.dirilmesi ve drenajı gibi faaliyetlerin civar yapılara zararlı olmayacağı söylenebilmelidir.
Yeraltı Suyu Yönünden:
Bu kategoriye giren işlerde, yeraltı su seviyesinin indirilmesi uygulamalarında meydana gelebilecek aksamalar, civar yapılar veya yük taşıyan tabakalar için her*hangi bir uyarı veya önlem gerektirebilecek riskler taşımamalıdır.
Depremsellik Yönünden:
Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelikte önerilen stan*dart yöntemlerle projelendirilebilen dinamik yapı-zemin etkileşimi analizi ve /veya özel bir analiz ve çalışma gerektirmeyen yapıların zemin ve temel etüdü bu kategori içindedir.
Çevre Yönünden:
Çevreye etki açısından özel bir önlem gerektirmeyen. çevre ile ilgili sorunların, bu konudaki alışılmış yöntemlerle çözülebildiği işler bu kategori kapsamındadır.
Yüzeysel (tekil, sürekli veya radyeler, temeller, kazıklı temeller, istinat duvar*ları, köprü ayakları, dolgular, seddeler, toprak işleri, zemin ankrajları, diğer ankraj sistemleri bu kategoriye giren işlere örnektir.
Kategori 3:
Yapılar Yönünden:
Bu kategoride özel veya büyük risk taşıyan, çok büyük açıklıklı, özel taşıyıcı sistemli, alışılmamış ve/veya karmaşık yük durumlarına sahip yapılar yer alır.
Zemin Koşulları Yönünden:
Zor zemin koşulları, mühendislik tasarımı için alışılmış olmayan deneyler ve / veya hesap metotları ile özel irdeleme ve yorum gerektiren işler bu kategori içinde*dir.
Civar Yapılar Yönünden:
Civar yapılar yönünden risk olasılığı taşıyan tüm işler.
Yeraltı Suyu Yönünden:
Değişken permeabiliteye sahip tabakaların, değişik su tablalarının bulunması gibi yeraltı suyundan kaynaklanan riskleri taşıyan durumlar.
Depremsellik Yönünden:
Yüksek deprem riski olan bölgelerdeki depreme hassas ve özel yapılar.
Çevre Yönünden:
Çevre yönünden zor ve karışık sorunlara neden olabilecek işler.
Genel kural olarak, Etüt Kategorisi 1 ve Etüt Kategorisi 2ye girmeyen tüm işler bu kategori içinde ele alınmalıdır
Örnekler:
Çok özel yük taşıyan yapılar,
Yerleşim bölgelerinde civarı ve yapıları etkileyebilecek derin kazılar (Çok katlı bodrum kazıları gibi),
Ağır dinamik yük etkisindeki makine temelleri,
Zararlı kimyasal maddeler işleyen veya depolayan tesisler,
Büyük açıklıklı köprüler,
Tüneller,
Büyük su yüküne maruz yapılar, barajlar, seddeler,
Açık deniz yapılan,
Şişme veya çökme özelliği gösteren zeminlere oturan yapılar,
Gerekli etüdü planlamak, muayene çukuru, sondaj, arazi ve laboratuar de*neylerini gözetip denetlemek, etüt bulgu ve sonuçlarından tasarım ve yapım için gerekli verilen üretmek, rastlanan temel zemini ile tasarlanan yapı arasındaki et*kileşimleri proje müellifine ve gerekli yerlere sunmak, zemin ve temel konularında uzman mühendisin görevidir. Zemin ve temel raporu bu uzman tarafından düzenlenir
ZEMİN VE TEMEL ETÜTLERİNİN KAPSAMI
a. Etüt Kategorisi 1de yer alan yapılar için yapılacak etütlerin kapsamı aşağıda belirtilmiştir.
Yapı alanında gözlem yapmak ve yerel bilgileri toplamak,
Derin olmayan muayene çukurları açmak suretiyle zemini incelemek,
Gerekirse burgu ile delik açmak, sondalama deneyleri yapmak,
Bu kategorideki etütler, ilgili standartlara ve kabul görmüş yayınlara atıf ya*parak sorunu çözebilecek bir mühendis tarafından yapılmalıdır. Bu etüdü yapa*nın inşaat mühendisi olmaması halinde yapıya ilişkin bilgi ve irdelemeler bir inşaat mühendisi ile birlikte yapılmalıdır.
b. Etüt .Kategorisi 2 ve 3de ise genellikle bir ön etüt, bir tasarım etüdü (son etüt), gerekirse kontrol etütleri ve yapı evresi gözlemleri ile özel ölçümler yer alır.
Ön etüt, seçilen yerin uygunluğunun tespiti, alternatif yerlerin belirlenmesi ve tasarım etüdünü planlamak için yapılır, ön etütler sırasında dahil edilmesi düşü*nülebilecek hususlar,
Topografik durum,
Hidrolojik koşullar, boşluk suyu dağılımı,
Komşu yapılar ve kazıların incelenmesi,
Jeolojik kayıtların incelenmesi,
Hava fotoğrafları,
Civarda yapılmış önceki etütler,
Eski haritalar,
Yerel depremsellik,
Diğer ilgili bilgiler, olabilir.
Tasarım etüdü (son etüt) ise yapılacak yapının ekonomik ve güvenilir proje*lendirilmesine esas olacak bilgi ve verilen sağlayacak inşaat metodunun ve inşaat sırasında doğabilecek sorunların belirlenmesini temin edecek şekilde olmalıdır. Bu etüdün amacı proje için gerekli bütün zemin verilen ve özelliklerinin güvenilir bir şekilde tespit ve tanımlanması yoluyla zeminyapı etkileşiminin irdelenip yorum*lanabilmesidir. Bu etüde dahil edilecek hususlar,
Zemin tabakalarının belirlenmesi,
Zeminlerin mukavemet özelliklerinin belirlenmesi,
Zeminlerin deformasyon özelliklerinin belirlenmesi,
Zemin prof ili boyunca boşluk suyu basıncının belirlenmesi,
Permeabilitenin belirlenmesi,
Zeminlerin sıkışabilirliğinin belirlenmesi,
Yeraltı suyunun zararlı etkilerinin tespiti,
Zemin ıslah imkanlarının belirlenmesi, vb. olarak sıralanabilir.
Bu amaçla, kayalarda erime boşlukları, kaya ve zeminlerin dolgu malzeme*lerinin bozuşma durumu, yeraltı suyu hidrolojisj, faylar, zemin ve. kayaların krip (sünme) durumu, şişme ve göçme potansiyeli olup olmadığı gibi bilgilerin toplan*ması da gerekli ve yararlı olabilir.
Bu etütler için uygulanacak alışılmış yöntemler,
Yerinde arazi deneyleri,
Sondajlar, inceleme çukurları,
Laboratuar deneylerini, kapsar.
Zemin araştırmaları, sorumlu mühendisin daha fazla derinliklerin yapının dav*ranışını etkilemeyeceğini belirlediği derinliğe kadar yapılır. Bu derinlik genel olarak yapı ve zemin özelliklerine müştereken bağlıdır.
Sondajlar ve arazi çalışmaları bir jeoloji mühendisi, jeolog, inşaat veya maden mühendisinin gözetiminde gerçekleştirilmelidir.
Etüdün büyük bir alanı kapsadığı durumlarda, inceleme noktaları bir ağ üze*rinde seçilebilir. Noktalar arası uzaklık normal hallerde 20-40 m. olabilir. Üniform zeminlerde sondaj ve çukur aralıktan arttırılabilir ve/veya bir kısım sondaj ve çu*kurlanın yerine jeofizik yöntemler veya sondalama uygulanabilir. Tekil ve şerit temellerde sondaj veya sondalama derinliği temel genişliğinin 1-3 katı dolayında ola*bilir. Daha derin tabakaların etüdünde özel olarak belirlenen bazı noktalarda otur*ma özellikleri ve zemin suyu ile ilgili sorunlar ayrıca araştırılmalıdır.
Radye temellerde etüt edilen zemin veya sondaj derinliği, bu derinlikte kaya tabakasına rastlanmaz ise, normal olarak temel genişliği kadar veya daha fazla ol*malıdır.
Dolgu alanlarında ve sedde yapılarında etüt derinliği oturmalara katkısı ola*bilen bütün tabakaları içerecek şekilde seçilmelidir. Etüt noktaları arasındaki uzak*lık ise normal hallerde 100-200 m alınabilir.
Kazıklı temeller için sondaj, penetrasyon veya yerinde deney derinliği güven*liği sağlayacak kadar olmalıdır. Normal olarak bu derinlik kazık ucundan itibaren kazık çapının 5 katı veya 5 m. aşağıya ulaşan bir derinlikten daha az olamaz. Daha fazlası gerekmiyorsa bu derinlik kazık grubu için kazık grubunu oluşturan dikdört*genin küçük kenarının uzunluğu kadar kazık uç seviyesinin altına inmelidir.
c. Etütler sırasında mevcut su basınçları ve yeraltı su seviyesinde oluşabilecek en yüksek ve en düşük seviyeler tespit edilmelidir.
Boşluk suyu basıncının araştırılması normal olarak şunları kapsar:
Sondajlarda rasat borusu yerleştirilerek seviye ve seviye değişikliği gözlen*mesi,
İnşaat alanın yer altı ve yer üstü hidrolojisinin incelenmesi.
Kazıklarda kaldırma kuvveti hesabı için boşluk suyu basıncının kazı tabanı altında, kazı tabanından itibaren en az su seviyesi ile kazı tabanı arasındaki mesa*feye eşit bir derinliğe kadar belirlenmesi gerekir. Üst seviyelerde düşük yoğunluk olması halinde etüt derinliği arttırılabilir.
Çevrede su seviyesi indirme veya su çekme kuyuları varsa tespit edilmelidir.
3. Kategoriye giren işlerde işin Özelliğinin gerektirdiği ek çalışmalar yapılma*lıdır. Özel bir deney veya etüt uygulandığında takip edilen yöntem, deney usulleri ve yorumu ile ilgili hususlar belgelenmeli ve kaynak gösterilıl3elidir.
Kategori 2 ve 3 olarak tanımlanan etütlerin zemin ve temel mühendisliği konu*larında tecrübe sahibi ve tercihen lisans üstü eğitim görmüş ve bu konularda dene*yim kazanmış inşaat mühendisleri veya böyle bir mühendisin sorumlu yönetiminde çalışan, bünyesinde tercihen jeoloji mühendisinin de bulunduğu bir ekip tarafından yapılması gerekir.. -
Gerekli ve zorunlu hallerde, Kategori 3 için öngörülen özel etütleri yapacak ve /veya ekip sorumluluğunu üstlenecek inşaat mühendisi, zemin ve temel mühen*disliği konularında lisans üstü öğrenim görme ve deneyim şartına ek olarak irde*lenen konuya özgü özel alanda uzmanlaşmış bir inşaat mühendisi olmalıdır
Zemin ve temel etütlerinin kapsam ve içeriğini belirleyen incelemeler, irdele*meler, hesaplar ve denetim yöntemleri yapı ve zemin koşullarının (1) az riskli, (2) normal riskli, (3) yüksek riskli olmasına göre 3 kategoride toplanır.
Bir yapının aşağıda tanımlanan kategorilerden hangisine gireceği etütler ön*cesi kararlaştırılır. Ancak bu kategori, etütlerin herhangi bir aşamasında gerekçesi belirtilerek değiştirilebilir.
Kategori 1:
Yapılar Yönünden:
Bu kategoride küçük ve basit yapılar yer alır. Risk mal ve can yönünden ihmal edilebilir düzeydedir. Bu yapıların etüdü ilgili mühendis tarafından; deneyim, gözlem, standartların ve kabul görmüş tablo verilerinin kullanımı suretiyle gerçekleş*tirilebilir (arazide gözlem çukuru açtırıp gözlemek, çevrede mevcut bazı, kanal vb. gibi zemin yapısını gösteren yer~eri incelemek, varsa civardaki yapıların durumunu incelemek vb. gibi).
Zemin Koşulları Yönünden:
Düz veya çük eğiı3İli olmayan tabii sahalardır. Şişme ve/veya yüksek oturma potansiyeli gösteren zeminler, yumuşak veya gevşek veya organik madde içeren ve*ya daha önce karşılaşılmamış değişik nitelikli zeminler ile tekniğine uygun olarak sıkıştırılmamış dolgular bu kategori içinde değildir.
Civar Yapılar Yönünden:
Komşu yapılara, alt yapı şebeke sistemlerine (su kanalizasyon, tabii gaz, telefon, elektrik vb. gibi) zarar riski olmamalıdır.
Yeraltı Suyu Yönünden:
Su tabyası altında kazı yapılmamalı veya su tablası altında kazı yapmanın hiç*bir sorun yaratamayacağı deneyimle söylenebilmelidir.
Depremsellik Yönünden:
Deprem riski düşük veya depreme hassas olmayan yapılar.
Çevre Yönünden:
Hidroloji, tabii bitki örtüsü, yüzeyse1 su rejimi, toprak kayması, zemin çökmesi vb, konularda sorun olmamalıdır.
Kategori 2:
Yapılar Yönünden:
Bu kategoride anormal risk taşımayan, alışılmamış unsurlar içermeyen, analiz ve hesap gerektiren ve fakat klasik metotlarla zemin ve temel tasarımı tamamlana*rak yapımı gerçekleştirilebilen yapılar ve temeller yer alır.
Zemin Koşulları Yönünden:
Temel tasarımı için gerekli zemin parametreleri alışılmış arazi ve laboratuar çalışmaları ile bulunabilmelidir (standart penetrasyon deneyi, arazi permeabilite deneyleri, laboratuar konsolidasyon, üç eksenli basınç, serbest basınç, sınıflandır*ma deneyleri vb.).
Civar Yapılar Yönünden:
Kazılar, kazıklı temel inşaatları, yeraltı suyunun ir.dirilmesi ve drenajı gibi faaliyetlerin civar yapılara zararlı olmayacağı söylenebilmelidir.
Yeraltı Suyu Yönünden:
Bu kategoriye giren işlerde, yeraltı su seviyesinin indirilmesi uygulamalarında meydana gelebilecek aksamalar, civar yapılar veya yük taşıyan tabakalar için her*hangi bir uyarı veya önlem gerektirebilecek riskler taşımamalıdır.
Depremsellik Yönünden:
Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelikte önerilen stan*dart yöntemlerle projelendirilebilen dinamik yapı-zemin etkileşimi analizi ve /veya özel bir analiz ve çalışma gerektirmeyen yapıların zemin ve temel etüdü bu kategori içindedir.
Çevre Yönünden:
Çevreye etki açısından özel bir önlem gerektirmeyen. çevre ile ilgili sorunların, bu konudaki alışılmış yöntemlerle çözülebildiği işler bu kategori kapsamındadır.
Yüzeysel (tekil, sürekli veya radyeler, temeller, kazıklı temeller, istinat duvar*ları, köprü ayakları, dolgular, seddeler, toprak işleri, zemin ankrajları, diğer ankraj sistemleri bu kategoriye giren işlere örnektir.
Kategori 3:
Yapılar Yönünden:
Bu kategoride özel veya büyük risk taşıyan, çok büyük açıklıklı, özel taşıyıcı sistemli, alışılmamış ve/veya karmaşık yük durumlarına sahip yapılar yer alır.
Zemin Koşulları Yönünden:
Zor zemin koşulları, mühendislik tasarımı için alışılmış olmayan deneyler ve / veya hesap metotları ile özel irdeleme ve yorum gerektiren işler bu kategori içinde*dir.
Civar Yapılar Yönünden:
Civar yapılar yönünden risk olasılığı taşıyan tüm işler.
Yeraltı Suyu Yönünden:
Değişken permeabiliteye sahip tabakaların, değişik su tablalarının bulunması gibi yeraltı suyundan kaynaklanan riskleri taşıyan durumlar.
Depremsellik Yönünden:
Yüksek deprem riski olan bölgelerdeki depreme hassas ve özel yapılar.
Çevre Yönünden:
Çevre yönünden zor ve karışık sorunlara neden olabilecek işler.
Genel kural olarak, Etüt Kategorisi 1 ve Etüt Kategorisi 2ye girmeyen tüm işler bu kategori içinde ele alınmalıdır
Örnekler:
Çok özel yük taşıyan yapılar,
Yerleşim bölgelerinde civarı ve yapıları etkileyebilecek derin kazılar (Çok katlı bodrum kazıları gibi),
Ağır dinamik yük etkisindeki makine temelleri,
Zararlı kimyasal maddeler işleyen veya depolayan tesisler,
Büyük açıklıklı köprüler,
Tüneller,
Büyük su yüküne maruz yapılar, barajlar, seddeler,
Açık deniz yapılan,
Şişme veya çökme özelliği gösteren zeminlere oturan yapılar,
Gerekli etüdü planlamak, muayene çukuru, sondaj, arazi ve laboratuar de*neylerini gözetip denetlemek, etüt bulgu ve sonuçlarından tasarım ve yapım için gerekli verilen üretmek, rastlanan temel zemini ile tasarlanan yapı arasındaki et*kileşimleri proje müellifine ve gerekli yerlere sunmak, zemin ve temel konularında uzman mühendisin görevidir. Zemin ve temel raporu bu uzman tarafından düzenlenir
ZEMİN VE TEMEL ETÜTLERİNİN KAPSAMI
a. Etüt Kategorisi 1de yer alan yapılar için yapılacak etütlerin kapsamı aşağıda belirtilmiştir.
Yapı alanında gözlem yapmak ve yerel bilgileri toplamak,
Derin olmayan muayene çukurları açmak suretiyle zemini incelemek,
Gerekirse burgu ile delik açmak, sondalama deneyleri yapmak,
Bu kategorideki etütler, ilgili standartlara ve kabul görmüş yayınlara atıf ya*parak sorunu çözebilecek bir mühendis tarafından yapılmalıdır. Bu etüdü yapa*nın inşaat mühendisi olmaması halinde yapıya ilişkin bilgi ve irdelemeler bir inşaat mühendisi ile birlikte yapılmalıdır.
b. Etüt .Kategorisi 2 ve 3de ise genellikle bir ön etüt, bir tasarım etüdü (son etüt), gerekirse kontrol etütleri ve yapı evresi gözlemleri ile özel ölçümler yer alır.
Ön etüt, seçilen yerin uygunluğunun tespiti, alternatif yerlerin belirlenmesi ve tasarım etüdünü planlamak için yapılır, ön etütler sırasında dahil edilmesi düşü*nülebilecek hususlar,
Topografik durum,
Hidrolojik koşullar, boşluk suyu dağılımı,
Komşu yapılar ve kazıların incelenmesi,
Jeolojik kayıtların incelenmesi,
Hava fotoğrafları,
Civarda yapılmış önceki etütler,
Eski haritalar,
Yerel depremsellik,
Diğer ilgili bilgiler, olabilir.
Tasarım etüdü (son etüt) ise yapılacak yapının ekonomik ve güvenilir proje*lendirilmesine esas olacak bilgi ve verilen sağlayacak inşaat metodunun ve inşaat sırasında doğabilecek sorunların belirlenmesini temin edecek şekilde olmalıdır. Bu etüdün amacı proje için gerekli bütün zemin verilen ve özelliklerinin güvenilir bir şekilde tespit ve tanımlanması yoluyla zeminyapı etkileşiminin irdelenip yorum*lanabilmesidir. Bu etüde dahil edilecek hususlar,
Zemin tabakalarının belirlenmesi,
Zeminlerin mukavemet özelliklerinin belirlenmesi,
Zeminlerin deformasyon özelliklerinin belirlenmesi,
Zemin prof ili boyunca boşluk suyu basıncının belirlenmesi,
Permeabilitenin belirlenmesi,
Zeminlerin sıkışabilirliğinin belirlenmesi,
Yeraltı suyunun zararlı etkilerinin tespiti,
Zemin ıslah imkanlarının belirlenmesi, vb. olarak sıralanabilir.
Bu amaçla, kayalarda erime boşlukları, kaya ve zeminlerin dolgu malzeme*lerinin bozuşma durumu, yeraltı suyu hidrolojisj, faylar, zemin ve. kayaların krip (sünme) durumu, şişme ve göçme potansiyeli olup olmadığı gibi bilgilerin toplan*ması da gerekli ve yararlı olabilir.
Bu etütler için uygulanacak alışılmış yöntemler,
Yerinde arazi deneyleri,
Sondajlar, inceleme çukurları,
Laboratuar deneylerini, kapsar.
Zemin araştırmaları, sorumlu mühendisin daha fazla derinliklerin yapının dav*ranışını etkilemeyeceğini belirlediği derinliğe kadar yapılır. Bu derinlik genel olarak yapı ve zemin özelliklerine müştereken bağlıdır.
Sondajlar ve arazi çalışmaları bir jeoloji mühendisi, jeolog, inşaat veya maden mühendisinin gözetiminde gerçekleştirilmelidir.
Etüdün büyük bir alanı kapsadığı durumlarda, inceleme noktaları bir ağ üze*rinde seçilebilir. Noktalar arası uzaklık normal hallerde 20-40 m. olabilir. Üniform zeminlerde sondaj ve çukur aralıktan arttırılabilir ve/veya bir kısım sondaj ve çu*kurlanın yerine jeofizik yöntemler veya sondalama uygulanabilir. Tekil ve şerit temellerde sondaj veya sondalama derinliği temel genişliğinin 1-3 katı dolayında ola*bilir. Daha derin tabakaların etüdünde özel olarak belirlenen bazı noktalarda otur*ma özellikleri ve zemin suyu ile ilgili sorunlar ayrıca araştırılmalıdır.
Radye temellerde etüt edilen zemin veya sondaj derinliği, bu derinlikte kaya tabakasına rastlanmaz ise, normal olarak temel genişliği kadar veya daha fazla ol*malıdır.
Dolgu alanlarında ve sedde yapılarında etüt derinliği oturmalara katkısı ola*bilen bütün tabakaları içerecek şekilde seçilmelidir. Etüt noktaları arasındaki uzak*lık ise normal hallerde 100-200 m alınabilir.
Kazıklı temeller için sondaj, penetrasyon veya yerinde deney derinliği güven*liği sağlayacak kadar olmalıdır. Normal olarak bu derinlik kazık ucundan itibaren kazık çapının 5 katı veya 5 m. aşağıya ulaşan bir derinlikten daha az olamaz. Daha fazlası gerekmiyorsa bu derinlik kazık grubu için kazık grubunu oluşturan dikdört*genin küçük kenarının uzunluğu kadar kazık uç seviyesinin altına inmelidir.
c. Etütler sırasında mevcut su basınçları ve yeraltı su seviyesinde oluşabilecek en yüksek ve en düşük seviyeler tespit edilmelidir.
Boşluk suyu basıncının araştırılması normal olarak şunları kapsar:
Sondajlarda rasat borusu yerleştirilerek seviye ve seviye değişikliği gözlen*mesi,
İnşaat alanın yer altı ve yer üstü hidrolojisinin incelenmesi.
Kazıklarda kaldırma kuvveti hesabı için boşluk suyu basıncının kazı tabanı altında, kazı tabanından itibaren en az su seviyesi ile kazı tabanı arasındaki mesa*feye eşit bir derinliğe kadar belirlenmesi gerekir. Üst seviyelerde düşük yoğunluk olması halinde etüt derinliği arttırılabilir.
Çevrede su seviyesi indirme veya su çekme kuyuları varsa tespit edilmelidir.
3. Kategoriye giren işlerde işin Özelliğinin gerektirdiği ek çalışmalar yapılma*lıdır. Özel bir deney veya etüt uygulandığında takip edilen yöntem, deney usulleri ve yorumu ile ilgili hususlar belgelenmeli ve kaynak gösterilıl3elidir.
Kategori 2 ve 3 olarak tanımlanan etütlerin zemin ve temel mühendisliği konu*larında tecrübe sahibi ve tercihen lisans üstü eğitim görmüş ve bu konularda dene*yim kazanmış inşaat mühendisleri veya böyle bir mühendisin sorumlu yönetiminde çalışan, bünyesinde tercihen jeoloji mühendisinin de bulunduğu bir ekip tarafından yapılması gerekir.. -
Gerekli ve zorunlu hallerde, Kategori 3 için öngörülen özel etütleri yapacak ve /veya ekip sorumluluğunu üstlenecek inşaat mühendisi, zemin ve temel mühen*disliği konularında lisans üstü öğrenim görme ve deneyim şartına ek olarak irde*lenen konuya özgü özel alanda uzmanlaşmış bir inşaat mühendisi olmalıdır