Efser
Bayan Üye
Pek çok insan bir yazarın yerinde olmayı düşünür. Onun, tıpkı bir sihirbaz maharetiyle sözcüklere görünmez gömlekler giydirmesi; cümlelerini birer merdiven basamağı gibi kullanıp insan ruhunun karanlık bir yerlerine inmesi; hep düşünüp de adını bir türlü koyamadığımız bir varoluş sancısına bıçak gibi dokunması; ya da hiç beklemediğimiz bir yerde, saçlarımızı diken diken eden cüretkâr bir hükme varması, bizi fazlasıyla şaşkına çevirir. Ve ona ait bir metni her okuduğumuzda kendimize şunu sorarız: Kimdir bir yazar? Sözcüklerini birer yem olarak kullanan bir okur avcısı mı? Aklımız ve düşlerimiz arasında kumar oynayan ve hangisinin kazanacağını daha başından beri bilen hilekâr bir kumarbaz mı? Bizi bütün ayrıntılarımıza kadar gözlemleyen, hayatımızı mürekkebine katık eden usta bir hırsız mı? Yoksa canı pek sıkıldığı için, düzenimizi altüst ederek keyif çatan bir oyun bozan mı? Kim bilir belki de hepsi. Ama gerçek şu ki hiç birisi değil!..
Bana öyle geliyor ki, insanlar içerisinde en talihsiz yazgı yazarın yazgısıdır. Herkesin hayatını, herkesin aşklarını, herkesin gülüşlerini uzaktan seyreden, ama bir türlü insan oyununa katılamayan gerçek bir beceriksizdir o. Çok istemesine rağmen bir dünya vatandaşı olamamış, dünyanın herhangi bir gününü dünyadaki herhangi birisi gibi yaşayamamıştır. Kuşkusuz denemediği bir durum değildir bu; ama her seferinde hayat tarafından paramparça edilmiş, her seferinde kendi beceriksizliğinin kollarına geri döndürülmüştür. Garip bir oyundur yazarınkisi: O, "kendi beceriksizliğimin ipuçlarını bulabilirim" umuduyla başkalarının hayatını derinden seyre dalmış; o uzun dalgınlık sırasında insan hakkında yeni pek çok şey öğrenmiş; ama insan hakkında öğrendiği her yeni şey beceriksizliğini daha da bir artırmıştır. Yaklaştıkça uzaklaşmış, tanıştıkça yabancılaşmıştır insana. Ve o, beceriksizlik yüzünden dünyaya katılamadığı için, içinde büyüyen dehşetli arzunun üstünü örtmeye, insanlardan üste çıkmaya, onları şaşırtmaya neredeyse mahkûm olmuştur. Eğer bir asker olsa, büyük bir kahramanlık göstermeye yeltenecekti kuşkusuz. Ama onun elinde başka bir silah vardır: Kalem...
Ve kalem, bir yazarın anaforunda sözcükleri yeniden karıştırıp yeni baştan önümüze sürdüğünde, bu sefer dehşet sırası bize gelmiş; yazar dediğimiz o "öç alıcı" bize katılamamanın, bizden biri olamamanın hesabını bize ödetmeye başlamıştır artık. Şimdiye kadar kendimizden bile sakladığımız sırlarımız; bizi utançtan yerin dibine geçirecek tutkularımız; gülümseyen dişlerimizin arasındaki kanlı kindarlık; her şeyi yıkmak isteyen ama bir otu bile yerinden edemeyen korkaklığımız ve öteki sayısız hallerimiz "şu aramızdaki beceriksiz" tarafından nasıl da yüzümüze vurulmuştur. Sıkıca örttüklerimizin üstünü açtığı ve bizi ruhumuzun aynasının karşısına diktiği için, ondan nefret etmemiz gerekir belki de! Ama biz de en az onun kadar kurnazız: Ondan nefret edip, hakikati kabul etmek yerine, hayranlık beslediğimizi söyleyip onu ikinci kez yenilgiye uğratmayı daha akıllıca buluruz. "Ne güzel yazmışsın," deriz ona; "Nasıl oluyor da bütün bunları biliyorsun?" Yazarı, şu bize katılamayan beceriksizi bu sefer de hayranlığımızın gölünde boğar, ruhumuzu pazara çıkarmasının bedelini fazlasıyla ödetiriz ona...
Belli ki, yazarla okur arasında, ancak iki kurnaz arasında oynanabilecek dönüşümlü bir oyun oynanmaktadır. Nihayetinde yazar sözcüklerini, okur hayranlığını ortaya sürmüştür. Şimdi her ikisi de bu tahripkâr sınırda durup, birbirlerinin gücünü denemeye başlamışlardır. Bu sınırda taraflardan biri diğerine bir şekilde teslim olacaktır: Yazar, ya okurun hayranlığına sırtını dönerek yeniden kendi karanlığına, kendi sözcüklerinin ancak yalnızlıkla elde edilen ateşine geri dönecek, ya da hayranlık tarafından teslim alınarak, öylesine bir memnun ediciye dönüşecektir. Ya yeniden kendi tutunamamışlığına dönüp insanı tekrar be tekrar rasat edecek, ya da her seferinde okurun gözlerinin içine bakan bir hayranlık dilencisi haline gelecektir. Okur elbette, yazarını hayranlığına esir etmek için can atmaktadır; o her şeyi satın almaya, her şeye dokunmaya, her şeyi kendisine mal etmeye fazlasıyla alışkındır zaten! Onun en mutlu olacağı an, yazarın kaleminin göze hoş desenler çizen bir şablona evrildiği andır. Çoğu okur, yazarı kendisine hovarda etmek ister ve çoğu kalem hırsızı, okuruna hovardalık etmeyi yazarlık sanır!..
Ali Ayçil