Türk ticaret kanununda yer alan belgeler 1) Emre yazılı senet ( Bono):
Bono, bir kimsenin belirli bir tutardaki parayı, belirli bir tarihte diğer bir kimseye yada
onun emrettiği kişiye kayıtsız ve şartsız olarak ödeyeceğine dair taahhüdünü içeren bir kambiyo senedidir.
Bonoda iki taraf vardır; ödeme taahhüdünde bulunan esas borçlu (keşideci) ve ödeme yapılacak taraf yani alacaklı (lehdar)
Bono daima emre yazılı olarak düzenlenir. Nama ya da hamiline yazılı olarak düzenlenmez.
T.T.K. madde 688 de bonoda yer alması gereken unsurlar belirtilmiştir. Buna göre bonoda en az şu bilgilerin bulunması gereklidir.
1) Senet metninde bono ya da emre muharrer senet kelimesi;
Senet metninde bono yada emre muharrer senet kelimesi yer almalıdır. Eğer, senet
Türkçe'den başka bir dilde yazılmışsa o dilde bononun karşılığı olan kelimenin yazılması gerekmektedir.
2) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadi;
Ödeme taahhüdü kayıtsız ve şartsız olmalı ve borçlanılan tutarın bono üzerinde açıkça
belirtilmesi gerekir. Tutarın Türk Lirası veya yabancı para cinsinden belirtilmiş olması önemli değildir.
Senet bedeli hem yazı hem de rakam ile gösterilmiş ve iki bedel arasında fark bulunuyorsa, yazı ile gösterilen bedel geçerlidir.
3) Vade;
Senette, borcun ne zaman ödeneceği de belirtilmelidir. Ancak vade, bonoda zorunlu
bir şekil şartı değildir. Vade gösterilmeyen bir bono görüldüğünde ödenir.
4) Ödeme yeri;
Bonoda ödeme (düzenleme) yerinin belirtilmesi zorunludur. Ödeme yeri
belirtilmemişse, keşide yeri ödeme yeri sayılır. Keşide yerinin de bulunmaması halinde keşidecinin adının yanında yazılı yer ödeme yeri olarak kabul edilecektir. Aksi halde, bono kambiyo senedi niteliğini kaybeder.
5) Kime veya kimin emrine ödenecek ise (lehdar) onun adı ve soyadı;
Senet üzerinde senet bedeli kime ya da kimin emrine ödenecek ise, onun ad ve
soyadının (ya da firma unvanının) yazılı olması gerekmektedir.
6) Senedin tanzim edildiği gün ve yer;
Senedin tanzim edildiği günün ve yerin belirtilmesi gerekir. Aksi halde senet kambiyo
senet niteliğini kaybeder.
7) Senedi tanzim edenin imzası;
Senedi düzenleyenin el yazısı ile atılmış imzasının senedin ön yüzünde ve senet
metninin altında bulunması gereklidir.
2) Poliçe
Poliçe genellikle üç taraflı ilişkiyi düzenleyen bir senettir. Alacaklının borçlusundan
olan alacağını, kendisinin borçlu bulunduğu üçüncü bir şahısa devretme temeline dayanır. Poliçeyi düzenleyen kişi, diğer bir kişiye, poliçede ismen gösterilmiş olan kimseye belli bir tutarı ödeme emrini verir.
Poliçedeki taraflar;
Poliçeyi düzenleyerek ödeme emrini veren kişi (keşideci)
Poliçeyi ödeyecek olan kişi (muhatap)
Poliçede belirtilen miktarı tahsil edecek kişi (lehdar) olmaktadır.
Bazı durumlarda poliçe yalnız iki taraflı olabilir. Alacaklı alacağını senede bağlamak
üzere borçlusu üzerene kendi adına da poliçe keşide edebilir. Bu durumda keşideci aynı zamanda bedelin ödeneceği kimse, diğer bir deyişle lehdar olmaktadır.
Muhatap poliçeyi kabul edip etmemekte serbesttir. Kabul ettikten sonra senedin esas borçlusu durumuna geçer. Kabul, muhatabın poliçenin üzerine, kabul edilmiştir yazıp, imzalaması ile, poliçeyi vadesinde ödeyeceğini onaylamasıdır.
Poliçe lehdara muhatap tarafından kabul edildikten sonra verilebileceği gibi, kabule lehdar tarafından sunulmak üzere, doğrudan doğruya lehdara kabulden önce de verilebilir.
Türk Ticaret Kanununun 615. Maddesine göre bir poliçe:
1)Görüldüğünde
2) Görüldükten muayyen bir müddet sonra
3) Keşide gününden muayyen bir müddet sonra
4) Muayyen bir günde,
Ödemek üzere keşide edilebilir.
Poliçe bir kıymetli evrak niteliğinde olması nedeni ile bir takım şekil şartlarına tabidir. T.T.K nın 583. Maddesinde belirtilen şekil şartları şunlardır:
Poliçe
1) Senet metninde “Poliçe” kelimesi ve eğer senet Türkçüden başka bir dille yazılmışsa o dilde poliçe karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
2) Muayyen bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız şartsız havaleyi,
3) Ödeyecek olan kimsenin (muhatabın) ad ve soyadını,
4) Vadeyi,
5) Ödeme yerini,
6) Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun ad ve soyadını,
7) Keşide tarihi ve yerini,
8) Keşidecinin imzasını,
İhtiva eder.
3) Çek
Çek bir ödeme aracıdır. Bankada parası bulunan bir kimsenin bu parasının tamamını
veya bir kısmını diğer bir kimseye ödemek için çek düzenler.
Çekte üçlü bir ilişki söz konusudur.
1) Keşideci: Çeki düzenleyen ve bankaya çekte belirtilen parayı üçüncü bir kişiye ödemesi için talimat veren taraf.
2) Lehdar: Çeki elinde bulunduran ve çek üzerinde belirtilen tutarı tahsil edecek olan taraf.
3) Muhatap: Çekte muhatap bankadır. Keşideci tarafından düzenlenmiş çeki lehdara ödeyecek tarafı temsil etmektedir.
Bu üç taraf arasında işlem şu biçimde gerçekleşmektedir. Keşideci ile banka arasında bir çek anlaşması yapılmakta ve muhatap banka keşideciye karşı, çekin ibrazı halinde bir ödeme yükümlüğü altına girmektedir.
Çek hukuki niteliği itibariyle bir havaledir. Bu havalenin yazılı bir şekilde yapılması, belli şekil şartlarını, mücerret (nedene bağlı olmayan) ve kayıtsız şartsız bir ödeme yetkisini içermelidir.
T.T.K. madde 693 de çekte yer alması gereken unsurlar belirtilmiştir. Buna göre çekten en az şu bilgilerin bulunması gereklidir.
1) Çek kelimesi:
Çek metninde çek kelimesi ve eğer çek Türkçüden başka bir dille yazılmış ise o dilde
çek karşılığı olarak kullanılan kelime bulunmalıdır.
Çek kelimesi ya da yabancı dildeki karşılığı yer almıyorsa o belge çek niteliği kazanamaz. Bu durumda belge adi havale olarak nitelendirilir.
2) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi talimatı:
Çek metninde belirli bir bedel yer almalıdır. Bu bedel Türk Lirası olarak yazılabileceği
gibi yabancı para olarak da yazılabilir. Bedelin yabancı para olarak yazılması halinde bu bedel çekin ibrazı tarihindeki efektif satış kuru üzerinden hesaplanarak Türk Lirası olarak ödenir.
Çekte bedelin yazı ile yada rakamla ifade edilmesi mümkündür. Bedelin hem rakam, hem de yazı ile ifade edilmesi ve aralarında farklılık olması halinde yazı ile belirtilen bedel esas alınmaktadır. Ancak bu kural, rakam ya da yazı üzerinde tahrifat yapılmamış çekler için geçerlidir. Diğer bir deyişle rakam ya da yazı üzerinden tahrifat yapılmış çekler için geçersizdir.
3) Ödeyecek kimsenin “Muhatabın” adı ve soyadı
T.T.K. uyarınca muhatap olarak yalnızca bankalar gösterilebilir. Bu nedenle, yasada
geçen “muhatabın adı soyadı” ifadesinden bankanın ünvanı anlaşılması gerekir.
4) Ödeme yeri
Çekin nerede ödeneceği belirli olmalıdır. Çekte özel olarak ödeme yeri
gösterilmemişse, muhatap bankanın belirtilen şubesinde ödenir.
5) Keşide günü ve yeri
Çekin keşide edildiği tarih; gün ay, yıl olarak yazılır. Aksi halde çek geçerli olmaz.
Ticari hayatta, vadeli çek olarak tabir edilen; ileriki bir tarihin keşide tarihi olarak konulan çeklerle sıklıkla karşılaşılmaktadır. Çekte vade söz konusu değildir. Yani, çek vadeli olarak düzenlenmiş olsala görüldüğünde ödenmesi gerekir. Nitekim, T.T.K. md. 707/2 de “keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan bir çek ibraz gününde ödenir.” Denmiştir.
Kanunun bu hükmü dikkate alınarak, muhatap bankanın kendilerine ibraz edilen vadeli çekleri, karşılıkları varsa ve ödemeye engel bir durum yoksa ödemek zorundadır. Vadeli çekin karşılığı yoksa, 3167 sayılı çekle ödemelerin düzenlenmesi ve çek hamillerinin korunması hakkında kanun hükmüne göre karşılıksız çek işlemlerine tabi tutulmak zorundadır.
Çekte keşide yeri gösterilmelidir. Ancak, keşide yeri gösterilmemişse, keşidecinin imzasının yanında yazılı olan yer, keşide yeri olarak kabul edilir. Her ikisi de yazılmamışsa, çek geçersizdir.
6) Çeki düzenleyen kişinin (keşideci) imzası
Keşideci imzasını mutlaka elle atmalıdır. Aksi durumlar kabul edilmemektedir.
Eğer keşideci bir tüzel kişilik ise, tüzel kişiliğin yetkili temsilcileri çeki keşideci sıfatı
ile imzalar.
Keşideci bir ticari işletme ise, imzanın ticari işletmenin unvanının altında yer alması zorunludur. Unvan altına atılmayan imzalar atılmamış sayılır ve çek geçersiz sayılır.
Çekte yer alması gereken unsurlardan bir veya bir kaçının bulunmaması halinde, çek niteliği gerçekleşmemiş sayılır ve muhatap banka tarafından ödenmez.
T.T.K. madde 708 e göre; bir çek keşide edildiği yerde ödenecek ise on gün, keşide edildiği yerden başka bir yerde ödenecek ise bir ay içinde ibraz edilmelidir. Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede keşide edilen çek, keşide ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay, başka kıtada ise üç ay içinde muhatap bankaya ibraz edilmelidir.
Avrupa ülkeleriyle Akdenizde kıyısı bulunan ülkeler aynı kıtada sayılır.
İbraz süreleri, çekte keşide günü olarak gösterilen tarihten itibaren işlemeye başlar. Sürenin hesaplanmasında, çekin keşide edildiği gün sayılmaz.
İbraz süresinin sonu tatile rastladığında, izleyen ilk iş günü ibraz süresinin sonu sayılacaktır.
İbraz süresinin gedmesinden sonra bankanın çeki ödemeyi reddetmesi halinde hamilin, keşideci ve diğer çek borçlularına karşı başvuru hakkı yoktur.
Çek, hiçbir vergi, resim ve harca tabi değildir.
4) Hisse senedi
Hisse senetleri, anonim şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler
tarafından çıkarılan ve belirli ortaklık sermayesine katılma payını temsil eden, yasal şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmiş kıymetli evraktır.
Bir hisse senedinin T.T.K. ya göre aşağıdaki bilgileri kapsaması gerekir:
- Şirketin ünvanı
- Esas sermaye miktarı
- Tescil tarihi
- Hisse senedinin türü
- İtibari değeri
- Yetkili iki kişinin imzası
Hisse senetleri nama yazılı olabileceği gibi hamiline de yazılı olabilir. Nama yazılı
hisse senetleri hisse sahibinin adı, soyadı ve ikametgahının da yazılı olması gerekir. Hisse senedi, şirket sermayesinin belirli bir kısmını temsil eder, sahibine her türlü ortaklık haklarından yararlanma imkanı sağlar. Bu haklar;
- Şirket karından pay alma hakkı
- Şirket yönetimine katılma hakkı
- Oy kullanma hakkı
- Rüçhan hakkı
- Tasfiyeden pay alma hakkı
- Şirketin faaliyetleri hakkında bilgi edinme hakkı.
5) Tahvil
Anonim şirketlerin ve devletin ödünç para bulmak için itibari kıymetleri eşit ve
ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine tahvil denir.
Tahvil, hamilinin bir şirkete kullandırdığı yabancı sermaye tutarını göstermektedir. Tahvil sahibi, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır. Şirketlerin çıkardıkları tahvillerin süresi iki yıldan az yedi yıldan uzun olamaz.
Tahvil sahibi, şirketin varlığı üzerinde alacağından başka hiçbir hakka sahip değildir. İşletme kar etse de zarar etse de tahvil sahibine tahvilin üzerinde yazan oranda faizi ödemek zorundadır.
Tahvillerin T.T.K. ya göre aşağıdaki bilgileri kapsaması gerekir;
- Şirketin unvanı, faaliyet konusu, merkezi, süresi
- Esas sermaye miktarı
- Esas sözleşme ve esas sözleşmedeki değişikliklerin tarihleri ve ilan tarihleri
- İtibari değeri
- Faiz tutarı
- İtfa süresi ve zamanı
- Nam ya da hamiline yazılı olduğu
- Ana para ve faizlerin ödeme şartları ve itfa planı
- Tahvil çıkarılmasına dair genel kurul kararının tescil ve ilan tarihleri
- Şirketin menkul ve gayri menkullerinin rehnedilmiş veya teminat olarak gösterilmiş olup olmadığı
- Şirketin iki yetkilisinin imzası
Türk Ticaret Kanununa göre belgelerin saklanması:
Türk Ticaret Kanununa göre tutulan defterler ve bu defterlere yapılan kayıtların dayanağı olan belgelerin, son kayıt tarihinden itibaren on yıl geçinceyse kadar saklanması zorunludur.
Bono, bir kimsenin belirli bir tutardaki parayı, belirli bir tarihte diğer bir kimseye yada
onun emrettiği kişiye kayıtsız ve şartsız olarak ödeyeceğine dair taahhüdünü içeren bir kambiyo senedidir.
Bonoda iki taraf vardır; ödeme taahhüdünde bulunan esas borçlu (keşideci) ve ödeme yapılacak taraf yani alacaklı (lehdar)
Bono daima emre yazılı olarak düzenlenir. Nama ya da hamiline yazılı olarak düzenlenmez.
T.T.K. madde 688 de bonoda yer alması gereken unsurlar belirtilmiştir. Buna göre bonoda en az şu bilgilerin bulunması gereklidir.
1) Senet metninde bono ya da emre muharrer senet kelimesi;
Senet metninde bono yada emre muharrer senet kelimesi yer almalıdır. Eğer, senet
Türkçe'den başka bir dilde yazılmışsa o dilde bononun karşılığı olan kelimenin yazılması gerekmektedir.
2) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadi;
Ödeme taahhüdü kayıtsız ve şartsız olmalı ve borçlanılan tutarın bono üzerinde açıkça
belirtilmesi gerekir. Tutarın Türk Lirası veya yabancı para cinsinden belirtilmiş olması önemli değildir.
Senet bedeli hem yazı hem de rakam ile gösterilmiş ve iki bedel arasında fark bulunuyorsa, yazı ile gösterilen bedel geçerlidir.
3) Vade;
Senette, borcun ne zaman ödeneceği de belirtilmelidir. Ancak vade, bonoda zorunlu
bir şekil şartı değildir. Vade gösterilmeyen bir bono görüldüğünde ödenir.
4) Ödeme yeri;
Bonoda ödeme (düzenleme) yerinin belirtilmesi zorunludur. Ödeme yeri
belirtilmemişse, keşide yeri ödeme yeri sayılır. Keşide yerinin de bulunmaması halinde keşidecinin adının yanında yazılı yer ödeme yeri olarak kabul edilecektir. Aksi halde, bono kambiyo senedi niteliğini kaybeder.
5) Kime veya kimin emrine ödenecek ise (lehdar) onun adı ve soyadı;
Senet üzerinde senet bedeli kime ya da kimin emrine ödenecek ise, onun ad ve
soyadının (ya da firma unvanının) yazılı olması gerekmektedir.
6) Senedin tanzim edildiği gün ve yer;
Senedin tanzim edildiği günün ve yerin belirtilmesi gerekir. Aksi halde senet kambiyo
senet niteliğini kaybeder.
7) Senedi tanzim edenin imzası;
Senedi düzenleyenin el yazısı ile atılmış imzasının senedin ön yüzünde ve senet
metninin altında bulunması gereklidir.
2) Poliçe
Poliçe genellikle üç taraflı ilişkiyi düzenleyen bir senettir. Alacaklının borçlusundan
olan alacağını, kendisinin borçlu bulunduğu üçüncü bir şahısa devretme temeline dayanır. Poliçeyi düzenleyen kişi, diğer bir kişiye, poliçede ismen gösterilmiş olan kimseye belli bir tutarı ödeme emrini verir.
Poliçedeki taraflar;
Poliçeyi düzenleyerek ödeme emrini veren kişi (keşideci)
Poliçeyi ödeyecek olan kişi (muhatap)
Poliçede belirtilen miktarı tahsil edecek kişi (lehdar) olmaktadır.
Bazı durumlarda poliçe yalnız iki taraflı olabilir. Alacaklı alacağını senede bağlamak
üzere borçlusu üzerene kendi adına da poliçe keşide edebilir. Bu durumda keşideci aynı zamanda bedelin ödeneceği kimse, diğer bir deyişle lehdar olmaktadır.
Muhatap poliçeyi kabul edip etmemekte serbesttir. Kabul ettikten sonra senedin esas borçlusu durumuna geçer. Kabul, muhatabın poliçenin üzerine, kabul edilmiştir yazıp, imzalaması ile, poliçeyi vadesinde ödeyeceğini onaylamasıdır.
Poliçe lehdara muhatap tarafından kabul edildikten sonra verilebileceği gibi, kabule lehdar tarafından sunulmak üzere, doğrudan doğruya lehdara kabulden önce de verilebilir.
Türk Ticaret Kanununun 615. Maddesine göre bir poliçe:
1)Görüldüğünde
2) Görüldükten muayyen bir müddet sonra
3) Keşide gününden muayyen bir müddet sonra
4) Muayyen bir günde,
Ödemek üzere keşide edilebilir.
Poliçe bir kıymetli evrak niteliğinde olması nedeni ile bir takım şekil şartlarına tabidir. T.T.K nın 583. Maddesinde belirtilen şekil şartları şunlardır:
Poliçe
1) Senet metninde “Poliçe” kelimesi ve eğer senet Türkçüden başka bir dille yazılmışsa o dilde poliçe karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
2) Muayyen bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız şartsız havaleyi,
3) Ödeyecek olan kimsenin (muhatabın) ad ve soyadını,
4) Vadeyi,
5) Ödeme yerini,
6) Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun ad ve soyadını,
7) Keşide tarihi ve yerini,
8) Keşidecinin imzasını,
İhtiva eder.
3) Çek
Çek bir ödeme aracıdır. Bankada parası bulunan bir kimsenin bu parasının tamamını
veya bir kısmını diğer bir kimseye ödemek için çek düzenler.
Çekte üçlü bir ilişki söz konusudur.
1) Keşideci: Çeki düzenleyen ve bankaya çekte belirtilen parayı üçüncü bir kişiye ödemesi için talimat veren taraf.
2) Lehdar: Çeki elinde bulunduran ve çek üzerinde belirtilen tutarı tahsil edecek olan taraf.
3) Muhatap: Çekte muhatap bankadır. Keşideci tarafından düzenlenmiş çeki lehdara ödeyecek tarafı temsil etmektedir.
Bu üç taraf arasında işlem şu biçimde gerçekleşmektedir. Keşideci ile banka arasında bir çek anlaşması yapılmakta ve muhatap banka keşideciye karşı, çekin ibrazı halinde bir ödeme yükümlüğü altına girmektedir.
Çek hukuki niteliği itibariyle bir havaledir. Bu havalenin yazılı bir şekilde yapılması, belli şekil şartlarını, mücerret (nedene bağlı olmayan) ve kayıtsız şartsız bir ödeme yetkisini içermelidir.
T.T.K. madde 693 de çekte yer alması gereken unsurlar belirtilmiştir. Buna göre çekten en az şu bilgilerin bulunması gereklidir.
1) Çek kelimesi:
Çek metninde çek kelimesi ve eğer çek Türkçüden başka bir dille yazılmış ise o dilde
çek karşılığı olarak kullanılan kelime bulunmalıdır.
Çek kelimesi ya da yabancı dildeki karşılığı yer almıyorsa o belge çek niteliği kazanamaz. Bu durumda belge adi havale olarak nitelendirilir.
2) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedelin ödenmesi talimatı:
Çek metninde belirli bir bedel yer almalıdır. Bu bedel Türk Lirası olarak yazılabileceği
gibi yabancı para olarak da yazılabilir. Bedelin yabancı para olarak yazılması halinde bu bedel çekin ibrazı tarihindeki efektif satış kuru üzerinden hesaplanarak Türk Lirası olarak ödenir.
Çekte bedelin yazı ile yada rakamla ifade edilmesi mümkündür. Bedelin hem rakam, hem de yazı ile ifade edilmesi ve aralarında farklılık olması halinde yazı ile belirtilen bedel esas alınmaktadır. Ancak bu kural, rakam ya da yazı üzerinde tahrifat yapılmamış çekler için geçerlidir. Diğer bir deyişle rakam ya da yazı üzerinden tahrifat yapılmış çekler için geçersizdir.
3) Ödeyecek kimsenin “Muhatabın” adı ve soyadı
T.T.K. uyarınca muhatap olarak yalnızca bankalar gösterilebilir. Bu nedenle, yasada
geçen “muhatabın adı soyadı” ifadesinden bankanın ünvanı anlaşılması gerekir.
4) Ödeme yeri
Çekin nerede ödeneceği belirli olmalıdır. Çekte özel olarak ödeme yeri
gösterilmemişse, muhatap bankanın belirtilen şubesinde ödenir.
5) Keşide günü ve yeri
Çekin keşide edildiği tarih; gün ay, yıl olarak yazılır. Aksi halde çek geçerli olmaz.
Ticari hayatta, vadeli çek olarak tabir edilen; ileriki bir tarihin keşide tarihi olarak konulan çeklerle sıklıkla karşılaşılmaktadır. Çekte vade söz konusu değildir. Yani, çek vadeli olarak düzenlenmiş olsala görüldüğünde ödenmesi gerekir. Nitekim, T.T.K. md. 707/2 de “keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan bir çek ibraz gününde ödenir.” Denmiştir.
Kanunun bu hükmü dikkate alınarak, muhatap bankanın kendilerine ibraz edilen vadeli çekleri, karşılıkları varsa ve ödemeye engel bir durum yoksa ödemek zorundadır. Vadeli çekin karşılığı yoksa, 3167 sayılı çekle ödemelerin düzenlenmesi ve çek hamillerinin korunması hakkında kanun hükmüne göre karşılıksız çek işlemlerine tabi tutulmak zorundadır.
Çekte keşide yeri gösterilmelidir. Ancak, keşide yeri gösterilmemişse, keşidecinin imzasının yanında yazılı olan yer, keşide yeri olarak kabul edilir. Her ikisi de yazılmamışsa, çek geçersizdir.
6) Çeki düzenleyen kişinin (keşideci) imzası
Keşideci imzasını mutlaka elle atmalıdır. Aksi durumlar kabul edilmemektedir.
Eğer keşideci bir tüzel kişilik ise, tüzel kişiliğin yetkili temsilcileri çeki keşideci sıfatı
ile imzalar.
Keşideci bir ticari işletme ise, imzanın ticari işletmenin unvanının altında yer alması zorunludur. Unvan altına atılmayan imzalar atılmamış sayılır ve çek geçersiz sayılır.
Çekte yer alması gereken unsurlardan bir veya bir kaçının bulunmaması halinde, çek niteliği gerçekleşmemiş sayılır ve muhatap banka tarafından ödenmez.
T.T.K. madde 708 e göre; bir çek keşide edildiği yerde ödenecek ise on gün, keşide edildiği yerden başka bir yerde ödenecek ise bir ay içinde ibraz edilmelidir. Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede keşide edilen çek, keşide ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay, başka kıtada ise üç ay içinde muhatap bankaya ibraz edilmelidir.
Avrupa ülkeleriyle Akdenizde kıyısı bulunan ülkeler aynı kıtada sayılır.
İbraz süreleri, çekte keşide günü olarak gösterilen tarihten itibaren işlemeye başlar. Sürenin hesaplanmasında, çekin keşide edildiği gün sayılmaz.
İbraz süresinin sonu tatile rastladığında, izleyen ilk iş günü ibraz süresinin sonu sayılacaktır.
İbraz süresinin gedmesinden sonra bankanın çeki ödemeyi reddetmesi halinde hamilin, keşideci ve diğer çek borçlularına karşı başvuru hakkı yoktur.
Çek, hiçbir vergi, resim ve harca tabi değildir.
4) Hisse senedi
Hisse senetleri, anonim şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler
tarafından çıkarılan ve belirli ortaklık sermayesine katılma payını temsil eden, yasal şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmiş kıymetli evraktır.
Bir hisse senedinin T.T.K. ya göre aşağıdaki bilgileri kapsaması gerekir:
- Şirketin ünvanı
- Esas sermaye miktarı
- Tescil tarihi
- Hisse senedinin türü
- İtibari değeri
- Yetkili iki kişinin imzası
Hisse senetleri nama yazılı olabileceği gibi hamiline de yazılı olabilir. Nama yazılı
hisse senetleri hisse sahibinin adı, soyadı ve ikametgahının da yazılı olması gerekir. Hisse senedi, şirket sermayesinin belirli bir kısmını temsil eder, sahibine her türlü ortaklık haklarından yararlanma imkanı sağlar. Bu haklar;
- Şirket karından pay alma hakkı
- Şirket yönetimine katılma hakkı
- Oy kullanma hakkı
- Rüçhan hakkı
- Tasfiyeden pay alma hakkı
- Şirketin faaliyetleri hakkında bilgi edinme hakkı.
5) Tahvil
Anonim şirketlerin ve devletin ödünç para bulmak için itibari kıymetleri eşit ve
ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetlerine tahvil denir.
Tahvil, hamilinin bir şirkete kullandırdığı yabancı sermaye tutarını göstermektedir. Tahvil sahibi, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır. Şirketlerin çıkardıkları tahvillerin süresi iki yıldan az yedi yıldan uzun olamaz.
Tahvil sahibi, şirketin varlığı üzerinde alacağından başka hiçbir hakka sahip değildir. İşletme kar etse de zarar etse de tahvil sahibine tahvilin üzerinde yazan oranda faizi ödemek zorundadır.
Tahvillerin T.T.K. ya göre aşağıdaki bilgileri kapsaması gerekir;
- Şirketin unvanı, faaliyet konusu, merkezi, süresi
- Esas sermaye miktarı
- Esas sözleşme ve esas sözleşmedeki değişikliklerin tarihleri ve ilan tarihleri
- İtibari değeri
- Faiz tutarı
- İtfa süresi ve zamanı
- Nam ya da hamiline yazılı olduğu
- Ana para ve faizlerin ödeme şartları ve itfa planı
- Tahvil çıkarılmasına dair genel kurul kararının tescil ve ilan tarihleri
- Şirketin menkul ve gayri menkullerinin rehnedilmiş veya teminat olarak gösterilmiş olup olmadığı
- Şirketin iki yetkilisinin imzası
Türk Ticaret Kanununa göre belgelerin saklanması:
Türk Ticaret Kanununa göre tutulan defterler ve bu defterlere yapılan kayıtların dayanağı olan belgelerin, son kayıt tarihinden itibaren on yıl geçinceyse kadar saklanması zorunludur.