AySe^^
Bayan Üye
Aşağıda travma geçirmiş iki kişinin duygu ve düşüncelerini okuyabilirsiniz.
”Kendimi çok kötü hissediyorum huzursuz ve sinirliyim. Aslında ben bu değilim. Araba kazası altı ay önce oldu ama hala arabaya bindiğimde kendimi güvende hissedemiyorum o kadar korkuyorum ki mümkün olduğunca yolculuk etmemeye çalışıyorum. Kaza anı kafamda tekrar tekrar canlanıyor bir türlü kafamdan çıkaramıyorum hatta geceleri kabus şeklinde kazayı tekrar tekrar yaşıyorum. Bunlardan çok yoruldum artık.”
”Hayat hakkındaki görüşlerim değişti neden bize oldu diye düşünmekten kendimi alamıyorum. Ölen arkadaşımı kurtarmak için daha fazlasını yapabilirdim diye kendimi suçluyorum. O anı tekrar tekrar yaşıyorum ”keşke bunu yapsaydım” ”keşke şunu yapsaydım” diye düşünüyorum.... bazan çok moralsiz ve gergin oluyorum...bir türlü gevşeyemiyorum ve çok korkuyorum ölebilirdim diye düşünüyorum..... geleceği düşünemiyorum..... kendimi çaresiz hissediyorum...”
Eğer siz de travmatik bir olay yaşadıysanız bunlara benzer duygularınız olmuş olabilir.
Bu kitapcık psikologlar tarafından size bu tepkilerinizi anlamada ve bunlarla başa çıkmada pratik yöntemler sunmak üzere hazırlanmıştır.
Travmatik olay nedir?
Travmatik bir olay günlük olağan olayların dışında olan ve kişiyi derinden rahatsız eden bir olaydır.
Birçok olay böyle bir etki gösterebilir. Bu bir yangın kaza hırsızlık saldırı ölüm gibi travmatik bir olaya tanık olmak veya birçok insanı kapsayan bir felaket veya sizi arkadaşlarınızı veya ailenizi kapsayan kişisel bir olay olabilir.
Travmatik bir olaydan sonra kişiler nasıl tepki gösterirler?
Aşağıdakiler travmatik bir olaydan sonra tecrübe edebileceğiniz duygulardan bazılarıdır. Genel olarak kişilerin tepkileri aşağıdaki üç gurupta toplanabilir:
Travmayı kafanızda tekrar yaşamak.
Travmayla ilgili veya hatırlatan şeylerden kaçınmak.
Daha fazla gergin huzursuz veya her zamankinden daha tetikte olmak.
Bunalımda olmak ağlamak.
Bu duygulardan herhangi birini tecrübe edip etmediğinizi anlamak size yardımcı olabilir.
Travmayı kafanızda tekrar yaşamak
Kafanızda travmayla ilgili istenmeyen görüntüler veya anılar yaşamak (genelde bunlara geçmişe dönüş (flashback) denir).
Travma ile ilgili rahatsız edici veya sizi korkutan başka şeylerle ilgili rüyalar görmek.
Travmanın tekrarlandığını hissetmek - travmayı çok kuvvetli olarak tekrar yaşamak.
Size travmayı hatırlatan olaylarla veya duygularla karşılaştığınızda çok rahatsız huzursuz olmak.
Size travmayı hatırlatan olaylar veya anılarla karşılaştığınızda örneğin kalp çarpıntısı baş dönmesi gibi rahatsız eden fiziksel tepkiler tecrübe etmek.
Travmayla ilgili olaylardan kaçınmak ve hissizleşmek
Travmayla ilgili düşünce duygu ve konuşmalardan kaçınmak.
Size travmayı hatırlatan yer kişi ve olaylardan kaçınmak.
Travma ile ilgili şeyleri hatırlayamamak.
Hayata küsmek çevrenizdekilerden ayrı hissetmek veya her zamanki duygularınızı hissedememek.
Normal bir geleceğinizin olmayacağını düşünmek - sanki ödünç alınmış bir zamanı yaşıyor gibi hissetmek.
Her zamankinden daha gergin ve huzursuz olmak
Kızgın veya huzursuz hissetmek.
Konsantre olamamak.
Uykuya dalmada zorluk çekmek.
Her zaman tetikte olmak ve kolayca korkmak.
Travma sonrası bunalımı bizi en az dört farklı şekilde etkileyebilir:
Ne hissettiğimizi.
Nasıl düşündüğümüzü.
Vücudumuzun nasıl çalıştığını.
Nasıl davrandığımızı.
Düzenli bir şekilde tecrübe ettiğiniz duyguların yanına bir çarpı işareti koymak nasıl hissettiğinizi anlamanıza yardımcı olabilir:
Ne hissediyorsunuz?
Endişeli rahatsız huzursuz hissediyor korkuyorsunuz.
Çok kötü bir şey olacakmış gibi hissediyorsunuz.
Gergin kasılmış uçurumun kenarında karışıksınız.
Gerçek değilmiş gibi tuhaf hayalde gibi herşeyden uzaksınız.
Bunalımdasınız.
Vücudumuzda neler olur?
Kalbimiz daha hızlı çarpar.
Göğsümüz sıkışır.
Kaslarımız gergin/kasılmış olur.
Yorgun tükenmiş hissederiz.
Vücudumuzda ağrılar olur.
Başımız döner.
Panik oluruz.
Bunalım moral bozukluğu olur.
Kızgın oluruz.
Ağlarız.
Nasıl düşünürüz?
Sürekli endişeleniriz.
Konsantre olamayız.
Geçmişe dönüş tecrübe ederiz travma görüntüleri kafamızda canlanır.
Travma sebebi olarak kendimizi suçlarız.
Olayın tekrar olacağını düşünürüz.
Karar veremeyiz.
Pişmanlık utanç veya kin duyarız.
Düşüncelerimiz karışır.
Sinirli veya huzursuz hissederiz.
Midemiz çalkalanır.
Uyku/kabus sorunumuz olur.
Ürkek oluruz.
Neler yaparız?
Aşağı yukarı dolanırız.
Bize travmayı hatırlatan şeylerden kaçınırız.
Oturup gevşeyemeyiz.
Kişilerden kaçınırız.
Tek başımıza kalmaktan kaçınırız.
Kişileri tersleriz ve huzursuz oluruz.
İlişkilerimizi bozarız.
Daha çok içki ve/veya sigara içeriz.
Başkalarına daha bağımlı oluruz.
Yaygın düşünceler
”Benim suçumdu”.
”Dağılıyorum”.
”Kalp krizi geçireceğim”.
”Bu olay beni kontrol ediyor”.
”Dayanamıyorum”.
”Bayılacağım”.
”Neden benim başıma geldi?”.
”Artık bir anlam bulamıyorum”.
Travmaya neden bu kadar yoğun tepki gösteriyoruz?
Travmanın bizim üstümüzde duygusal olarak bu kadar yoğun bir etki bırakmasının birçok sebebi vardır.
İlk olarak hayatın genelde: bizim için belli bir şekli anlamı ve amacı olması ve korunur ve güvenli olması gibi hayat hakkındaki temel inançlarımızı sarsar. Bizim kendimizle ilgili olan inancımız sarsılmış olabilir kriz anında beklediğimizden veya istediğimizden çok farklı bir tepki vermiş olabiliriz.
İkinci olarak travma aniden ve habersiz gelir. Bu yeni duruma alışmak için zamanımız olmaz. Bu genelde normal olarak yaşadığımız durumların çok dışında olan bir durumdur ve bu durumda neyle karşılaştığımızı veya nasıl hareket edeceğimizi bilemeyiz. Öleceğinizi hissetmiş olabilirsiniz çevrenizdekiler ölmüş olabilir ve siz şokta olabilirsiniz. Tehlike karşısında travmaya sıkıca tutunursunuz bu belkide aynı tehlikeye tekrar düşmemek için bir nevi savunma olabilir. Sonuç olarak yukarıda tanımlanan travma sonrası tepkilerini gösterebilirsiniz.
”Kendimi çok kötü hissediyorum huzursuz ve sinirliyim. Aslında ben bu değilim. Araba kazası altı ay önce oldu ama hala arabaya bindiğimde kendimi güvende hissedemiyorum o kadar korkuyorum ki mümkün olduğunca yolculuk etmemeye çalışıyorum. Kaza anı kafamda tekrar tekrar canlanıyor bir türlü kafamdan çıkaramıyorum hatta geceleri kabus şeklinde kazayı tekrar tekrar yaşıyorum. Bunlardan çok yoruldum artık.”
”Hayat hakkındaki görüşlerim değişti neden bize oldu diye düşünmekten kendimi alamıyorum. Ölen arkadaşımı kurtarmak için daha fazlasını yapabilirdim diye kendimi suçluyorum. O anı tekrar tekrar yaşıyorum ”keşke bunu yapsaydım” ”keşke şunu yapsaydım” diye düşünüyorum.... bazan çok moralsiz ve gergin oluyorum...bir türlü gevşeyemiyorum ve çok korkuyorum ölebilirdim diye düşünüyorum..... geleceği düşünemiyorum..... kendimi çaresiz hissediyorum...”
Eğer siz de travmatik bir olay yaşadıysanız bunlara benzer duygularınız olmuş olabilir.
Bu kitapcık psikologlar tarafından size bu tepkilerinizi anlamada ve bunlarla başa çıkmada pratik yöntemler sunmak üzere hazırlanmıştır.
Travmatik olay nedir?
Travmatik bir olay günlük olağan olayların dışında olan ve kişiyi derinden rahatsız eden bir olaydır.
Birçok olay böyle bir etki gösterebilir. Bu bir yangın kaza hırsızlık saldırı ölüm gibi travmatik bir olaya tanık olmak veya birçok insanı kapsayan bir felaket veya sizi arkadaşlarınızı veya ailenizi kapsayan kişisel bir olay olabilir.
Travmatik bir olaydan sonra kişiler nasıl tepki gösterirler?
Aşağıdakiler travmatik bir olaydan sonra tecrübe edebileceğiniz duygulardan bazılarıdır. Genel olarak kişilerin tepkileri aşağıdaki üç gurupta toplanabilir:
Travmayı kafanızda tekrar yaşamak.
Travmayla ilgili veya hatırlatan şeylerden kaçınmak.
Daha fazla gergin huzursuz veya her zamankinden daha tetikte olmak.
Bunalımda olmak ağlamak.
Bu duygulardan herhangi birini tecrübe edip etmediğinizi anlamak size yardımcı olabilir.
Travmayı kafanızda tekrar yaşamak
Kafanızda travmayla ilgili istenmeyen görüntüler veya anılar yaşamak (genelde bunlara geçmişe dönüş (flashback) denir).
Travma ile ilgili rahatsız edici veya sizi korkutan başka şeylerle ilgili rüyalar görmek.
Travmanın tekrarlandığını hissetmek - travmayı çok kuvvetli olarak tekrar yaşamak.
Size travmayı hatırlatan olaylarla veya duygularla karşılaştığınızda çok rahatsız huzursuz olmak.
Size travmayı hatırlatan olaylar veya anılarla karşılaştığınızda örneğin kalp çarpıntısı baş dönmesi gibi rahatsız eden fiziksel tepkiler tecrübe etmek.
Travmayla ilgili olaylardan kaçınmak ve hissizleşmek
Travmayla ilgili düşünce duygu ve konuşmalardan kaçınmak.
Size travmayı hatırlatan yer kişi ve olaylardan kaçınmak.
Travma ile ilgili şeyleri hatırlayamamak.
Hayata küsmek çevrenizdekilerden ayrı hissetmek veya her zamanki duygularınızı hissedememek.
Normal bir geleceğinizin olmayacağını düşünmek - sanki ödünç alınmış bir zamanı yaşıyor gibi hissetmek.
Her zamankinden daha gergin ve huzursuz olmak
Kızgın veya huzursuz hissetmek.
Konsantre olamamak.
Uykuya dalmada zorluk çekmek.
Her zaman tetikte olmak ve kolayca korkmak.
Travma sonrası bunalımı bizi en az dört farklı şekilde etkileyebilir:
Ne hissettiğimizi.
Nasıl düşündüğümüzü.
Vücudumuzun nasıl çalıştığını.
Nasıl davrandığımızı.
Düzenli bir şekilde tecrübe ettiğiniz duyguların yanına bir çarpı işareti koymak nasıl hissettiğinizi anlamanıza yardımcı olabilir:
Ne hissediyorsunuz?
Endişeli rahatsız huzursuz hissediyor korkuyorsunuz.
Çok kötü bir şey olacakmış gibi hissediyorsunuz.
Gergin kasılmış uçurumun kenarında karışıksınız.
Gerçek değilmiş gibi tuhaf hayalde gibi herşeyden uzaksınız.
Bunalımdasınız.
Vücudumuzda neler olur?
Kalbimiz daha hızlı çarpar.
Göğsümüz sıkışır.
Kaslarımız gergin/kasılmış olur.
Yorgun tükenmiş hissederiz.
Vücudumuzda ağrılar olur.
Başımız döner.
Panik oluruz.
Bunalım moral bozukluğu olur.
Kızgın oluruz.
Ağlarız.
Nasıl düşünürüz?
Sürekli endişeleniriz.
Konsantre olamayız.
Geçmişe dönüş tecrübe ederiz travma görüntüleri kafamızda canlanır.
Travma sebebi olarak kendimizi suçlarız.
Olayın tekrar olacağını düşünürüz.
Karar veremeyiz.
Pişmanlık utanç veya kin duyarız.
Düşüncelerimiz karışır.
Sinirli veya huzursuz hissederiz.
Midemiz çalkalanır.
Uyku/kabus sorunumuz olur.
Ürkek oluruz.
Neler yaparız?
Aşağı yukarı dolanırız.
Bize travmayı hatırlatan şeylerden kaçınırız.
Oturup gevşeyemeyiz.
Kişilerden kaçınırız.
Tek başımıza kalmaktan kaçınırız.
Kişileri tersleriz ve huzursuz oluruz.
İlişkilerimizi bozarız.
Daha çok içki ve/veya sigara içeriz.
Başkalarına daha bağımlı oluruz.
Yaygın düşünceler
”Benim suçumdu”.
”Dağılıyorum”.
”Kalp krizi geçireceğim”.
”Bu olay beni kontrol ediyor”.
”Dayanamıyorum”.
”Bayılacağım”.
”Neden benim başıma geldi?”.
”Artık bir anlam bulamıyorum”.
Travmaya neden bu kadar yoğun tepki gösteriyoruz?
Travmanın bizim üstümüzde duygusal olarak bu kadar yoğun bir etki bırakmasının birçok sebebi vardır.
İlk olarak hayatın genelde: bizim için belli bir şekli anlamı ve amacı olması ve korunur ve güvenli olması gibi hayat hakkındaki temel inançlarımızı sarsar. Bizim kendimizle ilgili olan inancımız sarsılmış olabilir kriz anında beklediğimizden veya istediğimizden çok farklı bir tepki vermiş olabiliriz.
İkinci olarak travma aniden ve habersiz gelir. Bu yeni duruma alışmak için zamanımız olmaz. Bu genelde normal olarak yaşadığımız durumların çok dışında olan bir durumdur ve bu durumda neyle karşılaştığımızı veya nasıl hareket edeceğimizi bilemeyiz. Öleceğinizi hissetmiş olabilirsiniz çevrenizdekiler ölmüş olabilir ve siz şokta olabilirsiniz. Tehlike karşısında travmaya sıkıca tutunursunuz bu belkide aynı tehlikeye tekrar düşmemek için bir nevi savunma olabilir. Sonuç olarak yukarıda tanımlanan travma sonrası tepkilerini gösterebilirsiniz.