Özgür Ergin
Ebru Selvikavak
Mobilsoft Mobil Bilgi ve İletişim Teknolojilleri A.Ş
Eğitim Teknologları
Bu metinde teknoloji kullanılan sınıflarda eğitmenin teknolojiyi bir eğitim metodu olarak nasıl kullanması gerektiği üzerinde duruluyor. Burada söz edilen yöntemler, eğitmenin bulunduğu koşullara göre kendi inisiyatifiyle değiştirilerek daha etkin bir eğitim ve öğretim metoduna dönüştürülebilir.
Eğitmenin Tavrı
Eğitmen eğer teknolojinin kullanıldığı bir sınıfta eğitim veriyorsa, en başta sınıf kontrolünün bir kısmını kaybetmiş olduğunu göz önünde bulundurmalıdır. Bu durum bazı eğitimciler için başta çok zor olabilir. Teknolojiyi sınıfa sokarak daha bağımsız öğrenen öğreniciler yetiştirmeyi planlıyoruz. Bu durumda eğitimci doğrudan bilgiyi aktaran kişi olmaktan çok bilgiye yönlendiren kişi oluyor.
Sabır ve Esneklik.
Geleneksel bir sınıfta eğitimi bir biçimde engelleyen küçük sorunları bir düşünün. Bu sorunlara bir de teknolojiyi ve onun yaratabileceği sorunları ekleyin. Sınıfı etkin bir biçimde yönetebilmek için sabırlı ve esnek bir tavır içinde olmanız gerektiğini çıkarsayacaksınız.
Teknoloji, uyguladığınız müfredatın, ders kitaplarının ya da kullandığınız malzemelerin yalnızca bir bölümünün yerini tutabilir. Burada eğitmenin hedefi öncelikle, günlük ders işleyişi sırasında teknolojiyi ne zaman kullanacağına karar vermek olmalıdır.
Sınıf Yerleşimi
Sınıfta kullanılacak bilgisayarların sayısına bağlı olarak yapacağınız bir sınıf düzenlemesinde bilgisayar ekranlarının tümünü görebilmeniz gerekir. Ekranları görmeniz öğrencilerin dersleriyle ilgilenip ilgilenmediğini kontrol etmenizi sağlar.
Sizin ekranınızın da tüm sınıf tarafından görünmesi iyi olur. Bunu sağlamak için bir projektör ya da bir televizyon ekranı kullanmalısınız. Öğrenciler sizin ekranınıza, ekran ya da projektörün yansımasından bakarak, kullanılan yazılımın neresinde olduğunuzu ya da İnternet'te hangi sayfalardan bilgi alacaklarını görebilmeliler. Projektör ya da ekran kullanmak öğrencilerin yaptıklarını sınıfın görmesini de sağlayacaktır. Böylece öğrenciler, diğer öğrencilerin neler yaptığını görerek kendilerini ölçme olanağı bulabilirler.
Yeni Bir Döneme Başlamak
Dönem başında nasıl geleneksel bir sınıf ortamına uyum güçlüğü varsa, teknoloji destekli bir sınıfta da benzer uyum sorunları yaşanır. Bu yüzden dönemin başladığı ilk hafta öğrencilere kullanacakları yazılım ve donanımlarla ilgili bilgi vermek ve onların bu yeni düzene alışmalarını sağlamak gerekir. Öğrencilerin hafta boyunca sınıfa gelmeleri sağlanmalı ve yıl boyu kullanılacak yazılımlar ve bilgisayar kullanımıyla ilgili temel bilgiler aktarılmalıdır. Böyle bir zaman ayırmak bir çok sebepten yararlıdır. Öncelikle, bu yöntemle öğrencilerin bilgisayar kullanım düzeyleri, yazılım ve donanımlara aşinalıkları konusunda bilgi sahibi olursunuz. Bu konuda eksik olan öğrencileri en başta belirleyerek onların bilgisayar kullanımı bilgilerini arttırmak, daha sonraki haftalarda bu sorunla uğraşmak zorunda kalmamanızı sağlar. Bu ön hazırlık safhasında öğrencilerin kendi ekranlarını özelleştirme denemelerine, yani istedikleri rengi, fontu sesi ya da animasyonu kullanmalarına izin vermek de önemli bir ayrıntıdır. Daha sonra öğrencilerin kullanımı için uygun bulunan font ve renk aralığına göre bilgisayarlarını ayarlamalarını öğrencilere söyleyebilirsiniz. Hazırlık safhası sona erdikten sonra öğrencilerin yazılımı kullanarak çeşitli etkinlikleri gerçekleştirmelerine başlayabilirsiniz.
İlk başta öğrencilerin kendi adlarıyla yazılıma kayıt yapmalarını sağlamalısınız. Öğrenciler hangi ödevi ya da sınavı yaparlarsa yapsınlar, yaptıkları işleri mutlaka kendi adlarıyla kaydetmeliler. Bu alışkanlığı öğrencilerinize kazandırmalısınız. Yaptıklarını kaydetmeyi öğrenmek için de öncelikle, yaptıkları işin adını taşıyan bir dosya yaratmayı öğrenmeliler. Tek bir bilgisayarı paylaşan öğrenciler kendi adlarını taşıyan klasörler içine konu başlığıyla anılan yeni klasörler açmalılar.
Arama motorlarını kullanmayı öğrenmek de öğrenciler için çok yararlı temel bir bilgidir. Öğrenciler üç tip arama yapabilirler:
Bilgisayar içinde arama yapma
Başlat menüsünden ulaşılan "bul" ile bilgisayarda istedikleri dosyayı arayabilirler.
Sayfa içinde arama yapma
Düzen içinde "bul" ile sayfa içinde aradıkları kavrama rahatça ulaşabilirler.
Arama motoru kullanma
İnternet'te arama motorları kullanarak istedikleri kavramı içeren web adresine ulaşabilirler.
Üçüncü tip aramada öğrencilerin aradıkları kavrama ait sitelerin içeriğini anlatan küçük tanımları okuyarak kendileri için en uygun sayfaya tıklamaları gerektiği anlatılmalıdır. Bu yolla bilgiye daha kesin ve çabuk ulaşabilirler.
Bilgisayarların birbirine bir ağla bağlı olduğundan emin olmalısınız. Ağ, ya bölge sunucusuyla oluşturulmalı ya da sınıf içindeki ağa bağlı bir bilgisayar sunucu olarak kullanılmalıdır. Böylece, öğrencilerin bilgisayarlarına ulaşarak yaptıkları iş hakkında bilgi edinebilirsiniz. Ayrıca, ödevleri bilgisayar yoluyla gönderip web adresleri de önerebilirsiniz. Öğrencilere adresleri göndererek öğrencilerin istenmeyen web adreslerine girmelerini de engellemiş olursunuz. Web adresini yazarken yapılan tek bir harf hatası bile, öğrencinin çok farklı bir adrese girmesine yol açabilir.
Sınıfa ait bir web sitesi oluşturun. Bu siteyle aileleri, okul ve sınıf konusunda bilgilendirebilirsiniz. Sınıf ve okul takvimi ailelerin sınav tarihleri ve özel günleri takip edebilmelerini sağlar. Günlük ödevlerle ilgili bilgileri ailelere yollayarak, evde ailelerin öğrencilerin ev ödevlerini gözlemelerini sağlayabilirsiniz. Kendi okul ve sınıf sitesi için hazırlayacağınız eğitim siteleri bağlantı listesiyle, aileler ve öğrenciler evden u sitelere bakma olanağı sunarsınız. Günlük ziyaret edilecek siteler listesi oluşturarak, öğrencileri ziyaret decekleri adresler konusunda yönlendirebilirsiniz. Bu yönlendirme çocuklar için uygun olmayan sitelerin ziyaretini engelleyecektir.
Masaüstü özelliklerini öğrenciler ne kadar az karıştırırlarsa o kadar az sorun çıkar. Masaüstü zemin resmini sürekli değiştiren öğrenciler için bir sınırlandırma getirmek gerekir. Örneğin ayda bir böyle bir değişikliğe izin verebilirsiniz. "Özellikler" bölümüne girip ikon ve font değişikliği yapma konusunda da sınırlandırma getirmeniz gerekir. Öğrenciler asıl olarak bilgisayarın oyuncak değil, bir eğitim aracı olduğunu kavramalılar.
Bu yüzden okulun ilk günü ilk ders saatinde mutlaka bilgisayar kullanımı sırasında öğrencilerin yapmamaları gereken davranış ve hareketleri açık ve net bir biçimde ortaya koymalısınız. Bu tür kurallara uymanın neden u kadar önemli olduğunu, kuralların onları korumak için konulduğunu, üzerine basa basa anlatmalısınız. Bu kuralların olduğu bir listeyi her öğrenciye göndermeniz ve bir örneğini de sınıfa asmanız kuralları öğrenmeleri açısından yararlı olacaktır. Ailelere de özellikle İnternet kullanımı konusunda uyarmanız iyi olacaktır. Ailelere bir toplantıda İnternet'in çok değerli şeyler sunmasının yanı sıra çocuklar için uygun olmayan siteler de barındırdığından söz etmek gerekir.
Sınıfta İnternet'in ya da bilgisayarların uygunsuz kullanımını gördüğünüzde geleneksel sınıf içinde karşılaştığınız kötü davranışlara nasıl tepki vermeniz gerekiyorsa yine öyle tepki vermelisiniz. Kötü davranış karşısında hemen tepki vermeniz ve bu davranışa uygun cezayı uygulamanız gerekir. Öğrenci bu davranışı kasıtlı yaptıysa örneğin, birkaç hafta bilgisayar kullanmama cezası verilebilir. Ödevleri ve derste yapılan her şeyi kâğıt kalem kullanarak yapabilirler. Araştırmaları İnternet üzerinden değil kütüphaneden referans kitapları kullanarak tamamlayabilirler.
Eğer öğrenci istenmeyen bir sayfaya yanlışlıkla girmişse ekranını hemen kapatmalı, durumu eğitmene bildirmelidir; ceza almamalıdır. İstenmeyen sayfadan çıkmak için kullanılacak geri düğmeleri ya da başka yöntemler kullanıcıyı benzer sayfalara yönlendirdiğinden ekranı kapatmak en iyi yöntemdir. Bunu öğrenciye öğretmelisiniz. Bu tür sayfalara girildiğinde durumdan aileleri ve okul yönetimini de haberdar etmelisiniz.
Bilgisayarda yapılan her iş ön bellek ve geçmiş kütüğü tarafından tutulur. Eğer öğrencilerin yıl boyu bilgisayarda yaptıkları tüm işlere bakmak isterseniz ön belleği kullanabilirsiniz. Bilgisayarda yapılan her işin bilgisayarın belleğinde ve ön belleğinde tutulduğunu öğrencilere de anlatmalısınız.
Yararlı Bilgiler
Dönem boyunca öğrencilerin yaptıkları işlerin tamamının kaydını tutmak ve hiçbirini silmemek akıllıca olur. Her şey iyi organize edilirse, yapılan iyi ödevleri daha sonraki yıllarda örnekleme aracı olarak kullanabilirsiniz. Ancak bir sonraki yıllarda gelen yeni öğrencilerin bir önceki yıldan kalan dosyaları ve dokümanları görmemesi gerekir. Yeni öğrenciler kendi konu klasörlerini kendileri oluşturabilmeli.
Öğrenciler beğendikleri resimleri her zaman kaydetmek isterler. Resimlerin toplu halde durduğu görüntü adlı bir klasör oluşturmayı öğrencilerinize göstermelisiniz.
Bilgisayarların boş olduğu ve öğrencilerin de paydosta olduğu zamanlarda öğrencilerin internette serbest gezinmelerine izin vermek sorunlara yol açabilir. Öğrencilere önceden oluşturduğunuz bir çocuk portalları listesi sağlamalısınız. Öğrenciler bu portallardaki eğitim etkinliklerine ulaşabilirler ve isterlerse projeleri üzerinde de uğraşabilirler.
Öğrencilerin projelerini okuldaki bilgisayar odasında tamamlamalarını istemek zorunda kalabilirsiniz. Çünkü kullanacağınız yazılımların çoğu öğrencilerin evlerinde olmayabilir. Bu yüzden bilgisayar sayısı ve bilgisayar laboratuarının boş olduğu zamanlar iyi tahlil edilerek öğrencilere ödev ve proje verilmelidir
Ebru Selvikavak
Mobilsoft Mobil Bilgi ve İletişim Teknolojilleri A.Ş
Eğitim Teknologları
Bu metinde teknoloji kullanılan sınıflarda eğitmenin teknolojiyi bir eğitim metodu olarak nasıl kullanması gerektiği üzerinde duruluyor. Burada söz edilen yöntemler, eğitmenin bulunduğu koşullara göre kendi inisiyatifiyle değiştirilerek daha etkin bir eğitim ve öğretim metoduna dönüştürülebilir.
Eğitmenin Tavrı
Eğitmen eğer teknolojinin kullanıldığı bir sınıfta eğitim veriyorsa, en başta sınıf kontrolünün bir kısmını kaybetmiş olduğunu göz önünde bulundurmalıdır. Bu durum bazı eğitimciler için başta çok zor olabilir. Teknolojiyi sınıfa sokarak daha bağımsız öğrenen öğreniciler yetiştirmeyi planlıyoruz. Bu durumda eğitimci doğrudan bilgiyi aktaran kişi olmaktan çok bilgiye yönlendiren kişi oluyor.
Sabır ve Esneklik.
Geleneksel bir sınıfta eğitimi bir biçimde engelleyen küçük sorunları bir düşünün. Bu sorunlara bir de teknolojiyi ve onun yaratabileceği sorunları ekleyin. Sınıfı etkin bir biçimde yönetebilmek için sabırlı ve esnek bir tavır içinde olmanız gerektiğini çıkarsayacaksınız.
Teknoloji, uyguladığınız müfredatın, ders kitaplarının ya da kullandığınız malzemelerin yalnızca bir bölümünün yerini tutabilir. Burada eğitmenin hedefi öncelikle, günlük ders işleyişi sırasında teknolojiyi ne zaman kullanacağına karar vermek olmalıdır.
Sınıf Yerleşimi
Sınıfta kullanılacak bilgisayarların sayısına bağlı olarak yapacağınız bir sınıf düzenlemesinde bilgisayar ekranlarının tümünü görebilmeniz gerekir. Ekranları görmeniz öğrencilerin dersleriyle ilgilenip ilgilenmediğini kontrol etmenizi sağlar.
Sizin ekranınızın da tüm sınıf tarafından görünmesi iyi olur. Bunu sağlamak için bir projektör ya da bir televizyon ekranı kullanmalısınız. Öğrenciler sizin ekranınıza, ekran ya da projektörün yansımasından bakarak, kullanılan yazılımın neresinde olduğunuzu ya da İnternet'te hangi sayfalardan bilgi alacaklarını görebilmeliler. Projektör ya da ekran kullanmak öğrencilerin yaptıklarını sınıfın görmesini de sağlayacaktır. Böylece öğrenciler, diğer öğrencilerin neler yaptığını görerek kendilerini ölçme olanağı bulabilirler.
Yeni Bir Döneme Başlamak
Dönem başında nasıl geleneksel bir sınıf ortamına uyum güçlüğü varsa, teknoloji destekli bir sınıfta da benzer uyum sorunları yaşanır. Bu yüzden dönemin başladığı ilk hafta öğrencilere kullanacakları yazılım ve donanımlarla ilgili bilgi vermek ve onların bu yeni düzene alışmalarını sağlamak gerekir. Öğrencilerin hafta boyunca sınıfa gelmeleri sağlanmalı ve yıl boyu kullanılacak yazılımlar ve bilgisayar kullanımıyla ilgili temel bilgiler aktarılmalıdır. Böyle bir zaman ayırmak bir çok sebepten yararlıdır. Öncelikle, bu yöntemle öğrencilerin bilgisayar kullanım düzeyleri, yazılım ve donanımlara aşinalıkları konusunda bilgi sahibi olursunuz. Bu konuda eksik olan öğrencileri en başta belirleyerek onların bilgisayar kullanımı bilgilerini arttırmak, daha sonraki haftalarda bu sorunla uğraşmak zorunda kalmamanızı sağlar. Bu ön hazırlık safhasında öğrencilerin kendi ekranlarını özelleştirme denemelerine, yani istedikleri rengi, fontu sesi ya da animasyonu kullanmalarına izin vermek de önemli bir ayrıntıdır. Daha sonra öğrencilerin kullanımı için uygun bulunan font ve renk aralığına göre bilgisayarlarını ayarlamalarını öğrencilere söyleyebilirsiniz. Hazırlık safhası sona erdikten sonra öğrencilerin yazılımı kullanarak çeşitli etkinlikleri gerçekleştirmelerine başlayabilirsiniz.
İlk başta öğrencilerin kendi adlarıyla yazılıma kayıt yapmalarını sağlamalısınız. Öğrenciler hangi ödevi ya da sınavı yaparlarsa yapsınlar, yaptıkları işleri mutlaka kendi adlarıyla kaydetmeliler. Bu alışkanlığı öğrencilerinize kazandırmalısınız. Yaptıklarını kaydetmeyi öğrenmek için de öncelikle, yaptıkları işin adını taşıyan bir dosya yaratmayı öğrenmeliler. Tek bir bilgisayarı paylaşan öğrenciler kendi adlarını taşıyan klasörler içine konu başlığıyla anılan yeni klasörler açmalılar.
Arama motorlarını kullanmayı öğrenmek de öğrenciler için çok yararlı temel bir bilgidir. Öğrenciler üç tip arama yapabilirler:
Bilgisayar içinde arama yapma
Başlat menüsünden ulaşılan "bul" ile bilgisayarda istedikleri dosyayı arayabilirler.
Sayfa içinde arama yapma
Düzen içinde "bul" ile sayfa içinde aradıkları kavrama rahatça ulaşabilirler.
Arama motoru kullanma
İnternet'te arama motorları kullanarak istedikleri kavramı içeren web adresine ulaşabilirler.
Üçüncü tip aramada öğrencilerin aradıkları kavrama ait sitelerin içeriğini anlatan küçük tanımları okuyarak kendileri için en uygun sayfaya tıklamaları gerektiği anlatılmalıdır. Bu yolla bilgiye daha kesin ve çabuk ulaşabilirler.
Bilgisayarların birbirine bir ağla bağlı olduğundan emin olmalısınız. Ağ, ya bölge sunucusuyla oluşturulmalı ya da sınıf içindeki ağa bağlı bir bilgisayar sunucu olarak kullanılmalıdır. Böylece, öğrencilerin bilgisayarlarına ulaşarak yaptıkları iş hakkında bilgi edinebilirsiniz. Ayrıca, ödevleri bilgisayar yoluyla gönderip web adresleri de önerebilirsiniz. Öğrencilere adresleri göndererek öğrencilerin istenmeyen web adreslerine girmelerini de engellemiş olursunuz. Web adresini yazarken yapılan tek bir harf hatası bile, öğrencinin çok farklı bir adrese girmesine yol açabilir.
Sınıfa ait bir web sitesi oluşturun. Bu siteyle aileleri, okul ve sınıf konusunda bilgilendirebilirsiniz. Sınıf ve okul takvimi ailelerin sınav tarihleri ve özel günleri takip edebilmelerini sağlar. Günlük ödevlerle ilgili bilgileri ailelere yollayarak, evde ailelerin öğrencilerin ev ödevlerini gözlemelerini sağlayabilirsiniz. Kendi okul ve sınıf sitesi için hazırlayacağınız eğitim siteleri bağlantı listesiyle, aileler ve öğrenciler evden u sitelere bakma olanağı sunarsınız. Günlük ziyaret edilecek siteler listesi oluşturarak, öğrencileri ziyaret decekleri adresler konusunda yönlendirebilirsiniz. Bu yönlendirme çocuklar için uygun olmayan sitelerin ziyaretini engelleyecektir.
Masaüstü özelliklerini öğrenciler ne kadar az karıştırırlarsa o kadar az sorun çıkar. Masaüstü zemin resmini sürekli değiştiren öğrenciler için bir sınırlandırma getirmek gerekir. Örneğin ayda bir böyle bir değişikliğe izin verebilirsiniz. "Özellikler" bölümüne girip ikon ve font değişikliği yapma konusunda da sınırlandırma getirmeniz gerekir. Öğrenciler asıl olarak bilgisayarın oyuncak değil, bir eğitim aracı olduğunu kavramalılar.
Bu yüzden okulun ilk günü ilk ders saatinde mutlaka bilgisayar kullanımı sırasında öğrencilerin yapmamaları gereken davranış ve hareketleri açık ve net bir biçimde ortaya koymalısınız. Bu tür kurallara uymanın neden u kadar önemli olduğunu, kuralların onları korumak için konulduğunu, üzerine basa basa anlatmalısınız. Bu kuralların olduğu bir listeyi her öğrenciye göndermeniz ve bir örneğini de sınıfa asmanız kuralları öğrenmeleri açısından yararlı olacaktır. Ailelere de özellikle İnternet kullanımı konusunda uyarmanız iyi olacaktır. Ailelere bir toplantıda İnternet'in çok değerli şeyler sunmasının yanı sıra çocuklar için uygun olmayan siteler de barındırdığından söz etmek gerekir.
Sınıfta İnternet'in ya da bilgisayarların uygunsuz kullanımını gördüğünüzde geleneksel sınıf içinde karşılaştığınız kötü davranışlara nasıl tepki vermeniz gerekiyorsa yine öyle tepki vermelisiniz. Kötü davranış karşısında hemen tepki vermeniz ve bu davranışa uygun cezayı uygulamanız gerekir. Öğrenci bu davranışı kasıtlı yaptıysa örneğin, birkaç hafta bilgisayar kullanmama cezası verilebilir. Ödevleri ve derste yapılan her şeyi kâğıt kalem kullanarak yapabilirler. Araştırmaları İnternet üzerinden değil kütüphaneden referans kitapları kullanarak tamamlayabilirler.
Eğer öğrenci istenmeyen bir sayfaya yanlışlıkla girmişse ekranını hemen kapatmalı, durumu eğitmene bildirmelidir; ceza almamalıdır. İstenmeyen sayfadan çıkmak için kullanılacak geri düğmeleri ya da başka yöntemler kullanıcıyı benzer sayfalara yönlendirdiğinden ekranı kapatmak en iyi yöntemdir. Bunu öğrenciye öğretmelisiniz. Bu tür sayfalara girildiğinde durumdan aileleri ve okul yönetimini de haberdar etmelisiniz.
Bilgisayarda yapılan her iş ön bellek ve geçmiş kütüğü tarafından tutulur. Eğer öğrencilerin yıl boyu bilgisayarda yaptıkları tüm işlere bakmak isterseniz ön belleği kullanabilirsiniz. Bilgisayarda yapılan her işin bilgisayarın belleğinde ve ön belleğinde tutulduğunu öğrencilere de anlatmalısınız.
Yararlı Bilgiler
Dönem boyunca öğrencilerin yaptıkları işlerin tamamının kaydını tutmak ve hiçbirini silmemek akıllıca olur. Her şey iyi organize edilirse, yapılan iyi ödevleri daha sonraki yıllarda örnekleme aracı olarak kullanabilirsiniz. Ancak bir sonraki yıllarda gelen yeni öğrencilerin bir önceki yıldan kalan dosyaları ve dokümanları görmemesi gerekir. Yeni öğrenciler kendi konu klasörlerini kendileri oluşturabilmeli.
Öğrenciler beğendikleri resimleri her zaman kaydetmek isterler. Resimlerin toplu halde durduğu görüntü adlı bir klasör oluşturmayı öğrencilerinize göstermelisiniz.
Bilgisayarların boş olduğu ve öğrencilerin de paydosta olduğu zamanlarda öğrencilerin internette serbest gezinmelerine izin vermek sorunlara yol açabilir. Öğrencilere önceden oluşturduğunuz bir çocuk portalları listesi sağlamalısınız. Öğrenciler bu portallardaki eğitim etkinliklerine ulaşabilirler ve isterlerse projeleri üzerinde de uğraşabilirler.
Öğrencilerin projelerini okuldaki bilgisayar odasında tamamlamalarını istemek zorunda kalabilirsiniz. Çünkü kullanacağınız yazılımların çoğu öğrencilerin evlerinde olmayabilir. Bu yüzden bilgisayar sayısı ve bilgisayar laboratuarının boş olduğu zamanlar iyi tahlil edilerek öğrencilere ödev ve proje verilmelidir