Şükrü Haluk Akalın

Türk Dil Kurumu Başkanı

22 Ocak 1956 tarihinde Adana'da doğdu. Annesinin adı Necla, babasının adı Ahmet Recai’dir. Anne tarafı Adana merkeze bağlı Yolgeçen köyünden, baba tarafı ise Adana’nın Yüreğir ilçesine bağlı Karaahmetli köyündendir.

İlköğrenimini Adana’da 1963 – 1968 yılları arasında Celalettin Sayhan İlkokulu’nda yaptı. Ortaokulu Seyhan Işık Lisesinde 1968 – 1972 yıllarında okudu. Lise öğrenimini ise İstanbul’da Fatih Erkek Lisesi’nde 1975 yılında tamamladı. Aynı yıl girdiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden Haziran 1979 döneminde mezun oldu. Kasım döneminde açılan doktora giriş sınavını kazanarak mezun olduğu bölümde doktora çalışmasına başladı. Doktora çalışmasını sürdürürken kısa bir süre İstanbul Davutpaşa Lisesinde Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni olarak çalıştı.

22 Ağustos 1980 tarihinde Kültür Bakanlığına bağlı Ansiklopedik Evliya Çelebi Seyahatnamesi Yayın Bürosuna memur olarak naklen atandı. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü binasında faaliyet gösteren bu büroda 1981 yılının sonlarına kadar çalıştı. Büronun kapatılmasından sonra Çukurova Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesine memur olarak atandı ve Fakültenin programında yer alan Türk Dili dersini okutmakla görevlendirildi. 1983 yılının Mart ayında açılan okutmanlık sınavını kazanarak Çukurova Üniversitesi Türk Dili Bölümüne okutman olarak atandı. 1989 yılının Ağustos ayına kadar Çukurova Üniversitesinin Fen-Edebiyat, İktisadî ve İdarî Bilimler, Eğitim fakültelerinde Türk Dili dersini okuttu.

Mayıs 1987’de Saltuk-nâme I (İnceleme-Metin) başlıklı tezi ile Yeni Türk Dili bilim dalında doktor unvanını aldıktan sonra Ağustos 1989’da Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne yardımcı doçent olarak atandı. Hazırlamış olduğu doktora tezinin metin bölümü Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Kaynak Eserler dizisinin 8. eseri olarak yayımlandı. Tamamı üç ciltten oluşan Saltuk-nâme’nin ikinci ve üçüncü ciltlerinin de yayıma hazırlanması işi Kültür Bakanlığı tarafından kendisine sipariş verildi. Kısa bir süre içerisinde eserin ikinci ve üçüncü cildini de yayıma hazırladı ve bu ciltler de 1989-1990 yıllarında Kültür Bakanlığı tarafından yayımlandı.

Ekim 1990’da Yeni Türk Dili Bilim Dalında doçent oldu. Doçent olduktan sonra, Türkiye Türkçesi üzerindeki çalışmalarının yanı sıra Türk dilinin diğer bir alanı olan Çağdaş Türk Lehçeleri üzerinde çalışmalar yürüttü. Güneybatı Türk Lehçelerinden Azerbaycan Türkçesi ve Gagavuz Türkçesi, Kuzeybatı Türk Lehçelerinden Kırgız Türkçesi ve Kazak Türkçesi, Kuzeydoğu Türk Lehçelerinden Şor Türkçesi ve Teleüt Türkçesi üzerinde çalışmalar yapmış, bu alanlarda çeşitli makaleler, sözlükler yayımlamış ve yüksek lisans, doktora tezleri yönetmiştir.

16 Ocak 1996 tarihinde Türk dili ve Türk dilinin lehçeleri ile ilgili çeşitli makaleleri, bildirileri, kitapları ve hazırlamış olduğu profesörlük takdim tezi ile Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde Türk dili profesörlüğüne yükseltilmiştir.

Son yıllarda yaşanan Türkçenin yabancı dillerin etkisi altında kalması, özellikle bilişim teknolojisinde yabancı kaynaklı terimlerin yaygınlaşması, üzerine bilgisayar terimlerinin Türkçeleştirilmesi ve bilgisayarda Türkçenin yanlışsız kullanılması çalışmalarına başlamıştır. Bilgisayar terimlerinin Türkçeleştirilmesi çalışmasının başarıya ulaşabilmesi ve sonuç verebilmesi için bilgisayarcılardan, bilgisayar programcılarından, İngiliz filologlarından ve Türk dili uzmanlarından oluşan bir çalışma grubu kurmuştur. Türk Dil Kurumu'nun desteklediği “Bilgisayar Terimleri Sözlüğü Projesi”nin başkanlığı görevini yürütmüştür. Proje, çalışmalarını tamamlamış ve Bilgisayar Terimleri Karşılıklar Kılavuzu yayımlanma aşamasına gelmiştir.

Bilgisayar alanındaki çalışmalarının yanı sıra İnternet'te Türkçenin ve Türkçe içeriğin yaygınlaşması için çalışmalar başlatmıştır. Şubat 1997’de Türkoloji Dünyası ağ kümesini (web site), Kasım 1998’de ise Türkoloji Haberleşme Grubunu kurmuştur. Ağ ortamında yayımlanan dünyanın ilk sanal Türkoloji dergisi Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi’ni 1999’da yayımlamıştır.

1995’te Adana’da Türkoloji Araştırmaları adıyla yayın dizisi başlatmıştır. Bu dizide bu güne kadar Türkoloji ile ilgili on kitap yayımlanmıştır.

1995 yılında Türk Dil Kurumu aslî üyeliğine, 1998’de ise Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulu üyeliğine seçilmiştir.

Çukurova Üniversitesinde Türk dili, edebiyatı, tarihi üzerinde araştırmalar yapmak üzere 1996’da Türkoloji Araştırmaları Merkezini kurmuştur. Yaklaşık beş yıl Türkoloji Araştırmaları Merkezinin Müdürlüğünü yapmıştır. 1993’ten 2001 yılına kadar Çukurova Üniversitesi Rektörlüğü Türk Dili Bölüm Başkanlığı görevini yürütmüştür.

15 Nisan 2001 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan üçlü kararname ile Türk Dil Kurumu Başkanlığı'na atanmıştır.

Merkezi Ankara’da olan Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Genel Sekreterliği ABD’de bulunan Uluslararası Sürekli Altayistik Konferansı (Permanent International Altaistic Conference PIAC)’nın üyesidir. 2002 yılında ise Tataristan Bilimler Akademisi şeref üyeliğine seçildi. PIAC 2003 yılı toplantısı Prof. Dr. Akalın’ın dönem başkanlığında Türkiye Cumhuriyeti’nin 80. yılı etkinlikleri kapsamında Haziran 2003 tarihinde Ankara’da yerli ve yabancı bilim adamlarının katılımıyla toplanmıştır.

Yirmi beş yıl Çukurova Üniversitesinde idari ve akademik çeşitli kademelerde görev yaptıktan sonra 6 Mart 2006 tarihinde Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne naklen atanmıştır. Hâlen asıl kadrosu Hacettepe Üniversitesinde olmak üzere Türk Dil Kurumu Başkanlığı görevini yürütmektedir.