Kıyaslama yapmak, benliğimiz hakkında bilgilenmemiz için iyi bir kaynaktır. Objektif bir değerlendirmenin mümkün olmadığı ve öz yeteneklerimizi bulmamız gerekiyorsa, karşılaştırma yaparız. Kuram, 1954 yılında Lean Festinger tarafından geliştirmiştir. Festinger, İnsanların tam olarak yeteneklerinin, sıfatlarının farkında olduğu zaman, motive olduklarını söylüyor. Bunu anlamak içinde, birey diğer insanlarla kendini mukayese eder.
Kuram aşağıdaki gibi özetlenir,:
1. İnsanlar kendi düşünce ve yeteneklerini geliştirme sürecine sahiptirler.
2. Fiziksel standartların yokluğunda; insanlar kendilerini diğer insanlarla karşılaştırarak geliştirirler.
3. Genelde insanlar kendi benzerleriyle karşılaşmayı tercih ederler.
İnsanlar sadece yetenek ve düşüncelerini değil; duygularını, kişiliklerini, kazanımlarını, statülerini, prestijlerini de karşılaştırmaktadır. Sosyal kıyaslama yöntemi, sosyal yaşamı çok etkilemektedir. Örneğin sosyal görünümünüzü ya da arkadaşlarınızın olduğu etnik grubun ekonomik ya da sosyal açıdan dezavantajlarını karşılaştırdığımızda bir anomi meydana gelir. Sosyal kıyaslamanın amacı; farklı yetenekleri ve motivasyonu arttırmaktır (Aktaran: Sears, Taylor, Peplau, 2000).
Doğru Kişisel Değerler
İnsanlar bazen kendileri hakkında gerçek bilgiye sahip olmayı isterler. Örneğin; voleybol takımında kötü oyuncu olduğunuzu öğrenmeniz, sizi başka bir spor dalına yönlendirilip, o spor dalında efor harcamanızı teşvik eder.
Karşılaştırma Süreçleri
Festinger, bir insanın seçtiği sosyal karşılaştırma durumlarına odaklanmıştır. Örneğin deprem korkusu yaşayan bir insan sürekli olarak kendi tepkilerini karşılaştırmak amacıyla; deneyimlerini paylaşmak için komşularıyla ya da arkadaşlarıyla görüşür.
Dış özelliklere bakarak da bir kıyaslama yaparız. Bir adam yamalı bir kot ve bol bir t-shirt giydiyse onun salaş görüntüsü, protestocu bir yapısı olduğu fikrini uyandırır. Öte yandan başka biri, daha temiz daha derli toplu giyinmişse, onun hakkındaki izlenimimizde daha disiplinli biri olduğuna dairdir.
Düşük özsaygı insanı daha mutsuz yapar ve insanın özgelişimi için bir katkıda bulunmaz. Özgüveni yitik bireyler tarafından yapılır. Yüksek özsaygı insanı hem gelişme, hem mutluluğa teşvik eder.