Psikoterapi sürecinde danışanın iyileşmeye ve değişime ilişkin motivasyonu, sürecin başarıya ulaşması açısından önemlidir.
Hatta psikoterapi sürecinde ortaya çıkan başarısızlıkların kayda değer bir bölümü, danışanın motivasyonunun yetersizliğine bağlıdır. Motivasyon eksikliği kimi zaman yaşanan psikolojik rahatsızlığın doğasına bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Örneğin, depresyon hastası bir birey, hastalığına bağlı olarak, kendisini aşırı güçsüz, takatsiz hissedebilir ve değişime yönelik olarak bir istek duymayabilir.
Değişime karşı direnç ya da motivasyon eksikliği, bazen de kaybedilmek istenmeyen bazı avantajlardan kaynaklanabilir. Yani, bazen psikolojik sorunlar yaşamanın kişiye bazı getirileri olabilir.
Bu getiriler ve kazançlar gözden kaçırılırsa iyileşme süreci olumsuz seyredebilir. Psikolojik sorunların bireye sağladığı bu avantaj ve getiriler, ikincil kazanç olarak tanımlanmaktadır.
Selçuk Budakın hazırladığı psikoloji sözlüğünde, ikincil kazanç, fiziksel ya da ruhsal bir hastalıktan elde edilen ve genellikle dışsal olan, daha fazla kişisel ilgi ve sempati, daha fazla hizmet, parasal kazanç, malullük hakları, sorumluluktan kurtulma vb. türden kazançlar, olarak tanımlanmaktadır. İkincil kazançlar, psikolojik rahatsızlığı pekiştirmekte ve sorunların sürmesini sağlamaktadır.
Psikolojik bir rahatsızlığa sahip olmanın nasıl avantaj ve getirileri olabilir? Birçok avantajı ve getirisi var aslında. Örneğin;
-Psikolojik rahatsızlığınızı kullanarak çevrenizdeki insanların sizinle daha çok ilgilenmesini sağlayabilirsiniz.
-İnsanlar normalde size dönüp bakmazken, rahatsızlığınız söz konusu olunca pek çok konuda size yardımcı olabilirler.
- İş yaşamında iş yükünüz azalır, kolayca izin alabilirsiniz.
-Yine iş yerinizde sizden zor işler talep edilmez, rahatlarsınız.
- Uyuyakalsanız kimse kızmaz.
- Eşinizin sizden beklentileri azalır.
-Eşiniz ya da sevgiliniz size daha sevecen tavırlar sergiler (Hele bir de psikoloğunuz, eşinize size iyi davranması konusunda bir tavsiyede bulunmuşsa ).
-İstekleriniz normale göre daha çabuk yerine getirilir.
-Sosyal desteğiniz artar.
-Başarısızlıklarınızı ya da hayal kırıklıklarınızı psikolojik rahatsızlığınıza yüklersiniz. Ben kendimi iyi hissetmiyorum, yoksa bunu başarmak benim için işten bile değil gibi.
- Hatalarınız karşısında, insanlar size karşı daha hoşgörülü olur.
Az şey mi bunlar? Elbette ki sıkıntıların ve dertlerin devam etmesini sağlar. Çoğu zaman kişi farkında bile olmayabilir bu kazançların. Terapi sürecinde, ikincil kazançlar gözden kaçırılırsa, iyileşmeye ve değişime karşı anlam verilemeyen bir dirençle karşılaşılabilir. Bundan dolayı ikincil kazançların farkına varma ve bunlardan vazgeçme, değişim sağlama açısından önemli bir adımdır.