Yasama gücüne ve
yetkisine sâhip meclis veya meclisler. Parlâmento lügat mânâsıyle, müzakere eden, yâni bir karara
varmak üzere, belli mevzular üzerinde konuşan heyet demektir. Parlâmento kelimesinin doğuş yeri
İngilteredir. On üçüncü yüzyılın başlarında kullanılmaya başlanmıştır.
İngilterede krallar, devletin işlerini görüşmek ve özellikle yeni bir vergi koymak istedikleri zaman,
devlet erkânından başka, halk tarafından da mebuslar seçilmesini emreder ve bunları bir meclis
hâlinde toplardı. Meseleler görüşüldükten sonra, karar meclisi dağılırdı. Memleketin dört bir
köşesinden gelen mebuslar, mebusluk hakkını kaybederek evlerine dönerlerdi. Kral tekrar bir
istişarede bulunmak isterse yeniden seçimler yapılır ve yeni bir meclis meydana getirilirdi. Böylece bir
sene içinde üç defâ seçim yapılır, üç yeni meclisin toplandığı görülürdü. Meclisin belli bir zamânı ve
müddeti yoktu. Esâsen bu meclis tamâmiyle ihtisasî mâhiyette bir meclisti. Sonradan bu usûl
değiştirilmiş ve daha pratik bir usûl konulmuş. Neticede, seçilen milletvekillerinin üç dört sene gibi
daha uzun bir zaman vazifede kalmaları ve parlâmento adı verilen bir meclis meydana getirmeleri
sağlanmıştır. Daha sonra parlâmenter rejim İngilterede yerleştikten sonra, parlamento bu rejimin
unsurlarından biri hâline gelmiştir.
İngilterede parlâmento iki meclislidir. Bunlardan biri zengin ve soyluların meydana getirdiği Lordlar
Kamarası, diğeri ise halkın temsilcilerinden meydana gelen Avam Kamarasıdır. On üçüncü yüzyılın
başlarında İngilterede Lordlar Kamarası daha ağır basıyordu. Sonraları, Lordlar Kamarasının
parlâmentodaki gücü zayıfladı. Avam Kamarası daha güçlü hâle geldi.
Hemen hemen bütün dünyâ devletlerinde üye sayıları ve yetkileri ülke şartlarına göre değişen
parlâmentolar mevcuttur. Her ülkede kânun yapmak, yeni kurallar tespit etmek yetkisi parlâmentolara
verilmiştir. Eskiden kânun yapmak yetkisi de krallara âit olduğu için, parlâmentonun doğuşu büyük
mücâdeleler sonucu gerçekleşmiştir. Özellikle Fransız târihi bu tip mücadelelerle doludur. Parlâmento
tek meclisli veya birden fazla meclisli olabilmektedir. İngilterede, ABDde, Fransada iki meclisli
parlâmento mevcuttur. Türkiyede 1876 Kânun-ı Esâsî iki meclisli, 1921 ve 1924 Teşkilât-ı Esâsiye
Kânunları tek meclisli, 1961 anayasası iki meclisli 1982 Anayasası tek meclisli, parlâmento usûlünü
kabul etmiştir.
yetkisine sâhip meclis veya meclisler. Parlâmento lügat mânâsıyle, müzakere eden, yâni bir karara
varmak üzere, belli mevzular üzerinde konuşan heyet demektir. Parlâmento kelimesinin doğuş yeri
İngilteredir. On üçüncü yüzyılın başlarında kullanılmaya başlanmıştır.
İngilterede krallar, devletin işlerini görüşmek ve özellikle yeni bir vergi koymak istedikleri zaman,
devlet erkânından başka, halk tarafından da mebuslar seçilmesini emreder ve bunları bir meclis
hâlinde toplardı. Meseleler görüşüldükten sonra, karar meclisi dağılırdı. Memleketin dört bir
köşesinden gelen mebuslar, mebusluk hakkını kaybederek evlerine dönerlerdi. Kral tekrar bir
istişarede bulunmak isterse yeniden seçimler yapılır ve yeni bir meclis meydana getirilirdi. Böylece bir
sene içinde üç defâ seçim yapılır, üç yeni meclisin toplandığı görülürdü. Meclisin belli bir zamânı ve
müddeti yoktu. Esâsen bu meclis tamâmiyle ihtisasî mâhiyette bir meclisti. Sonradan bu usûl
değiştirilmiş ve daha pratik bir usûl konulmuş. Neticede, seçilen milletvekillerinin üç dört sene gibi
daha uzun bir zaman vazifede kalmaları ve parlâmento adı verilen bir meclis meydana getirmeleri
sağlanmıştır. Daha sonra parlâmenter rejim İngilterede yerleştikten sonra, parlamento bu rejimin
unsurlarından biri hâline gelmiştir.
İngilterede parlâmento iki meclislidir. Bunlardan biri zengin ve soyluların meydana getirdiği Lordlar
Kamarası, diğeri ise halkın temsilcilerinden meydana gelen Avam Kamarasıdır. On üçüncü yüzyılın
başlarında İngilterede Lordlar Kamarası daha ağır basıyordu. Sonraları, Lordlar Kamarasının
parlâmentodaki gücü zayıfladı. Avam Kamarası daha güçlü hâle geldi.
Hemen hemen bütün dünyâ devletlerinde üye sayıları ve yetkileri ülke şartlarına göre değişen
parlâmentolar mevcuttur. Her ülkede kânun yapmak, yeni kurallar tespit etmek yetkisi parlâmentolara
verilmiştir. Eskiden kânun yapmak yetkisi de krallara âit olduğu için, parlâmentonun doğuşu büyük
mücâdeleler sonucu gerçekleşmiştir. Özellikle Fransız târihi bu tip mücadelelerle doludur. Parlâmento
tek meclisli veya birden fazla meclisli olabilmektedir. İngilterede, ABDde, Fransada iki meclisli
parlâmento mevcuttur. Türkiyede 1876 Kânun-ı Esâsî iki meclisli, 1921 ve 1924 Teşkilât-ı Esâsiye
Kânunları tek meclisli, 1961 anayasası iki meclisli 1982 Anayasası tek meclisli, parlâmento usûlünü
kabul etmiştir.