sensiz olmaz
Kayıtlı Üye
Bir işletmenin belirli bir dönemde elde ettiği satış hasılatından, o hasılat toplamı ile ilgili bütün masraflar, zararlar ve indirimler düşüldükten sonra elde ettiği hasılat fazlası. Son yıllarda net gelir terimiyle de eş anlamda kullanılmaktadır ve her iki terim de dönem kan ile ilgili olarak ödenecek gelir vergisinin düşülmesinden sonraki hasılat fazlası miktarını temsil ve
ifade etmektedir. Aşağıdaki tablo, satış hasılatı, satışlar maliyeti ve dönemsel masraflarla net kar arasındaki ilişkileri göstermektedir:
TL.
Satış............................................. ......... XXX
Eksi: Satış iskonto ve indirimleri.......... XXX
Net satış hasılası.................................... XXX
Eksi: satış maliyeti................................ XXX
Brüt satış karı........................................ XXX
Eksi: faaliyet masrfları.......................... XXX
Faaliyet karı (geliri)............................... XXX
Olağanüstü gelir veya giderler.............. XXX
Vergiden önceki kar (gelir)................... XXX
Eksi: gelir vergisi................................... XXX
Net kar (gelir)........................................ XXX
Yukardaki terimlerin listede öngörülen anlamlar dışında kullanıldığı da çok görülecektir. Çünkü net karı tayin eden unsurların nelerden ibaret olduğu hususunda görüşler çok değişmektedir. Satışlar maliyetini tayin eden unsurların neler olduğu, Faaliyet masraflarının, olağanüstü gelir ve giderleri ve kanunen kabul edilmeyen giderleri de içine alıp almadığı, noktalarında anlaşma olmadığı gibi, net kar teriminin vergiden önceki, ya da sonraki kar toplamını ifade edip etmeyeceği de tartışmalıdır. Çeşitli işletmelerde satışlar maliyetinin hesaplanmasındaki farklılıklar bir yana bırakılırsa, tartışmanın temelinde aşağıdaki unsurların, bir dönemin faaliyet sonuçlarını özetleyen gelir tablosun da gösterilip gösterilmemesi meselesi yer almaktadır :
- Amortisman indirimlerinin, diğer değerleme yedek ve karşılıklarının önceki dönemlerde birikmiş tutarlarından, son dönemde yapılan azaltmalar, (örnek olarak, bir büyük onarım giderinin birikmiş amortisman indiriminden düşülmesi, yangın gibi olağanüstü sebeplerle ortaya çıkan mal zararının, stok değerleme yedeklerinden düşülmesi gibi)
- Dönemsel gelir tablosu ile hiç ilgilendirilmeden, doğrudan doğruya yedeklerden düşülebilecek, duran varlık satış zararları,
- Geçmiş yıl gelir vergilerinde yapılan düzeltmeler,
- Şirketlerin kendi emeklilik fonlarından yapılan indirimler.
- Önceki dönem rakamlarında yapılan düzeltmeler.
- Normal şartlar altında sigortalanmayan tehlikeler sebebile ortaya çıkan zararlar,
- Maddi olmayan varlık değerlerinden yapılan azaltmalar.
- Döviz değerlerindeki ayarlamalar.
Bazı görüşlere göre, belirli bir dönemin gelir tablosu, o dönemin normal faaliyetlerinin sonucunu göstermeli; bu sebeple yukarda listesi verilen unsurlar, bu tablonun dışında bırakılmalı ve bilanço rakamlarında düzeltmeler yapılmasıyla kayıtlara aksettirilmelidir. Bu unsurların dönemsel gelir tablosunda gösterilmesi halinde gelir tablosu, normal faaliyet sonuçlarının ilgililer tarafından açıkça görülmesini önleyecek bir şekil alacaktır. Yukarda listesi verilen unsurların dönemler arasındaki tutarları çok değişik olabileceği için, net gelirin dönemlerarası karşılaştırmaları imkan, ortadan kalkacaktır.
Buna karşılık, Türk vergi ve ticaret mevzuatındaki hükümlerden de etkilenen yurdumuzdaki uygulamalar ve yaygın olan görüşlere göre, dönemsel gelir tablosu riuri, dönem içinde ortaya çıkmış bütün kar ve zararları (yukarda listesi verilmiş olağanüstü unsurlar dahil) kapsaması gereklidir. Bu görüşlere göre önemli olan bir dönem içinde işletmenin öz sermayesindeki net değişmenin gelir tablosu'nda tespit edilmesidir. Net kar (gelir), bu net değişmeyi göstermelidir. Olağanüstü gelir ve gider unsurları, faaliyet hasılat ve maliyetlerinden ayrılmış olarak gösterilebilir ve gösterilmelidir. Böyle davranılınca normal faaliyet sonuçlarıyla olağanüstü gelir ve giderler ayrı ayrı incelenebilecektir. Ayrıca, belirli işletmelerde neyin normal neyin olağanüstü olduğunu tespit etmek çok güçtür. Böyle durumlarda, işletme yönetiminin, belirli bir gelir, ya da gider unsurunu gelir tablosu'nun dışında bırakma hususundaki yargısının, bu bilgiye ihtiyaç duyanların yargısından farklı olması çok muhtemeldir. Bu sebeple böyle durumlarda, bazı unsurların gelir tablosu dışında bırakılması, önemli bazı gelir ve gider unsurlarının ilgili taraflardan gizlenmesi sonucuna varacaktır.
Bütün gelir ve gider unsurlarını kapsayan gelir tablosu taraftarlarının bu tenkitlerini karşılamak üzere, sadece normal faaliyet sonuçlarının gösterilmesi görüşünü savunanlar, görüşlerine uygun olarak dönemsel gelir tablosu dışında bırakılan olağanüstü gelir ve gider unsurlarının sermaye hesaplarındaki etkilerini gösteren ayrı bir tablonun bilanço ve gelir tablosundan ibaret mali tablolara eklenmesini kabul etmektedirler. Bu tabloya dağıtılmamış karlar tablosu ya da sermaye ve yedek hesaplarındaki değişmeler tablosu adı verilmektedir.
Bu gelişmelerin de gösterdiği gibi gelir tablosu bildiriminin temelinde, ilgililere, yanlış anlamaları önleyecek açık bilgilerin bildirilmesi endişesi vardır. Muhasebenin tamamen açıklama ilkesi, bu konudaki uygulamalara hakim olması gereken esasları vermektedir.
Almancası : Reingewinn, Nettogewinn.
Fransızcası :. profit net.
İngilizcesi : net profit.
ifade etmektedir. Aşağıdaki tablo, satış hasılatı, satışlar maliyeti ve dönemsel masraflarla net kar arasındaki ilişkileri göstermektedir:
TL.
Satış............................................. ......... XXX
Eksi: Satış iskonto ve indirimleri.......... XXX
Net satış hasılası.................................... XXX
Eksi: satış maliyeti................................ XXX
Brüt satış karı........................................ XXX
Eksi: faaliyet masrfları.......................... XXX
Faaliyet karı (geliri)............................... XXX
Olağanüstü gelir veya giderler.............. XXX
Vergiden önceki kar (gelir)................... XXX
Eksi: gelir vergisi................................... XXX
Net kar (gelir)........................................ XXX
Yukardaki terimlerin listede öngörülen anlamlar dışında kullanıldığı da çok görülecektir. Çünkü net karı tayin eden unsurların nelerden ibaret olduğu hususunda görüşler çok değişmektedir. Satışlar maliyetini tayin eden unsurların neler olduğu, Faaliyet masraflarının, olağanüstü gelir ve giderleri ve kanunen kabul edilmeyen giderleri de içine alıp almadığı, noktalarında anlaşma olmadığı gibi, net kar teriminin vergiden önceki, ya da sonraki kar toplamını ifade edip etmeyeceği de tartışmalıdır. Çeşitli işletmelerde satışlar maliyetinin hesaplanmasındaki farklılıklar bir yana bırakılırsa, tartışmanın temelinde aşağıdaki unsurların, bir dönemin faaliyet sonuçlarını özetleyen gelir tablosun da gösterilip gösterilmemesi meselesi yer almaktadır :
- Amortisman indirimlerinin, diğer değerleme yedek ve karşılıklarının önceki dönemlerde birikmiş tutarlarından, son dönemde yapılan azaltmalar, (örnek olarak, bir büyük onarım giderinin birikmiş amortisman indiriminden düşülmesi, yangın gibi olağanüstü sebeplerle ortaya çıkan mal zararının, stok değerleme yedeklerinden düşülmesi gibi)
- Dönemsel gelir tablosu ile hiç ilgilendirilmeden, doğrudan doğruya yedeklerden düşülebilecek, duran varlık satış zararları,
- Geçmiş yıl gelir vergilerinde yapılan düzeltmeler,
- Şirketlerin kendi emeklilik fonlarından yapılan indirimler.
- Önceki dönem rakamlarında yapılan düzeltmeler.
- Normal şartlar altında sigortalanmayan tehlikeler sebebile ortaya çıkan zararlar,
- Maddi olmayan varlık değerlerinden yapılan azaltmalar.
- Döviz değerlerindeki ayarlamalar.
Bazı görüşlere göre, belirli bir dönemin gelir tablosu, o dönemin normal faaliyetlerinin sonucunu göstermeli; bu sebeple yukarda listesi verilen unsurlar, bu tablonun dışında bırakılmalı ve bilanço rakamlarında düzeltmeler yapılmasıyla kayıtlara aksettirilmelidir. Bu unsurların dönemsel gelir tablosunda gösterilmesi halinde gelir tablosu, normal faaliyet sonuçlarının ilgililer tarafından açıkça görülmesini önleyecek bir şekil alacaktır. Yukarda listesi verilen unsurların dönemler arasındaki tutarları çok değişik olabileceği için, net gelirin dönemlerarası karşılaştırmaları imkan, ortadan kalkacaktır.
Buna karşılık, Türk vergi ve ticaret mevzuatındaki hükümlerden de etkilenen yurdumuzdaki uygulamalar ve yaygın olan görüşlere göre, dönemsel gelir tablosu riuri, dönem içinde ortaya çıkmış bütün kar ve zararları (yukarda listesi verilmiş olağanüstü unsurlar dahil) kapsaması gereklidir. Bu görüşlere göre önemli olan bir dönem içinde işletmenin öz sermayesindeki net değişmenin gelir tablosu'nda tespit edilmesidir. Net kar (gelir), bu net değişmeyi göstermelidir. Olağanüstü gelir ve gider unsurları, faaliyet hasılat ve maliyetlerinden ayrılmış olarak gösterilebilir ve gösterilmelidir. Böyle davranılınca normal faaliyet sonuçlarıyla olağanüstü gelir ve giderler ayrı ayrı incelenebilecektir. Ayrıca, belirli işletmelerde neyin normal neyin olağanüstü olduğunu tespit etmek çok güçtür. Böyle durumlarda, işletme yönetiminin, belirli bir gelir, ya da gider unsurunu gelir tablosu'nun dışında bırakma hususundaki yargısının, bu bilgiye ihtiyaç duyanların yargısından farklı olması çok muhtemeldir. Bu sebeple böyle durumlarda, bazı unsurların gelir tablosu dışında bırakılması, önemli bazı gelir ve gider unsurlarının ilgili taraflardan gizlenmesi sonucuna varacaktır.
Bütün gelir ve gider unsurlarını kapsayan gelir tablosu taraftarlarının bu tenkitlerini karşılamak üzere, sadece normal faaliyet sonuçlarının gösterilmesi görüşünü savunanlar, görüşlerine uygun olarak dönemsel gelir tablosu dışında bırakılan olağanüstü gelir ve gider unsurlarının sermaye hesaplarındaki etkilerini gösteren ayrı bir tablonun bilanço ve gelir tablosundan ibaret mali tablolara eklenmesini kabul etmektedirler. Bu tabloya dağıtılmamış karlar tablosu ya da sermaye ve yedek hesaplarındaki değişmeler tablosu adı verilmektedir.
Bu gelişmelerin de gösterdiği gibi gelir tablosu bildiriminin temelinde, ilgililere, yanlış anlamaları önleyecek açık bilgilerin bildirilmesi endişesi vardır. Muhasebenin tamamen açıklama ilkesi, bu konudaki uygulamalara hakim olması gereken esasları vermektedir.
Almancası : Reingewinn, Nettogewinn.
Fransızcası :. profit net.
İngilizcesi : net profit.