mizan MİZAN
Yevmiye defterinden büyük deftere geçirilen hesapların aritmetiksel olarak doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol
etmeye yarayan tabloya MİZAN adı verilir.
MİZAN ÇIKARMA TARİHLERİ
A. Aylık mizanlar: Ocak Kasım ayları itibarı ile her ay (11 ay )
B. Genel geçici mizan: 31 Aralık tarihi itibariyle
C. Kesin mizan: Envanter işlemleri sonunda 31 aralık tarihi itibariyle
31.12.1999 Tarihli Kesin Mizan
Sıra No: Büyük defter Bağlantı No Açıklama (Hesap Adı) Toplam Kalan
Borç Alacak Borç Alacak
1 1-1 100 Kasa Hesabı
Toplam 10.000 8.000 2.000 -
Borç toplamı = Alacak toplamı = Yevmiye defteri toplamı
Borç kalanı toplamı =Alacak kalanı toplamı
Defterlerin Tasdik Zamanı
Vergi Usul Kanunu
Vergi usul kanununa göre ve TTK ‘ na göre tutulan işletme hesabı esası ve bilanço hesabı esasına göre tüm defterlerin tasdiki zorunludur.
Tasdik Zamanları
1- İşlerine öteden beri ( sürekli ) devam eden işletmeler ertesi yıl kullanacakları defterleri bulunulan yılın aralık ayı içerisinde;
2- Yeniden işe başlayanlar yeni bir meşguliyete girenler iş değiştirenler bu işlemlerden önce;
3- Vergi mükellefiyeti kalkanlar muaflıktan başlayarak 10 gün içerisinde;
4- Defteri dolanlar veya diğer nedenlerle yıl içinde yeni defter kullanmak zorunda kalanlar kullanmadan önce;
5- Aynı defteri ertesi yıl kullanacaklar kullanılacak yılın ocak ayı içinde tasdik ettirmek zorundadırlar.
DEFTERLERDE KAYIT DÜZENİ
Defterler mürekkep kalemle , Türkçe ,koparmadan, karalamadan, satır atlamadan,hatalı kayıtlarda üzeri görünecek şekilde çizilerek tutulmalıdır. Defterlere belgelerden kayıt yapılıyorsa günlük deftere geçirmek için 45 günlük süre, belgeler kullanılmıyorsa günlük deftere geçirmek için 10 günlük süre vardır .Günlük kasa defteri perakende satış ve hasılat defteri serbest meslek kazanç defteri günü gününe tutulmalıdır.
TİCARİ BELGELER
İşletmenin günlük işlerinin kaydı için kullanılan belgelere ticari belgeler veya ispat edici belgeler denir.
İşletmelerde kullanılan belge yada defterler TTK ‘na göre bulunulan yıldan başlayarak 10 yıl VUK ‘na göre ertesi yıldan başlayarak 5 yıl saklanması zorunludur.
TTK’NA GÖRE BELGELER
Bono , poliçe, çek, hisse senetleri, tahvil, emtia (mal senetleri ) nakliyat belgeleri (manifesto ,konşimento)
VUK’ NA GÖRE BELGELER
Fatura , gider pusulası , müstahsil makbuzu , serbest meslek makbuzu , perakende satış makbuzu, yolcu listeleri ücret bordrosu , taşıma irsaliyesi , günlük müşteri listeleri ,yazışma belgeleri ve diğer belgeler.
MUHASEBE FİŞLERİ
1-Kasa tahsil fişi : Peşin yapılan mal ve hizmet satışlarında ve diğer tahsilatlarda kullanılır. Kasa hesabı sürekli borçlu işlendiğinden yalnız alacaklı hesap yazılır.
2-Kasa tediye (ödeme fişi ): Peşin mal ve hizmet alımlarında ve diğer ödemelerde kullanılır. Fiş üzerine sadece borçlu hesap adı yazılır.
3-Mahsup fişi: Veresiye (kredili )alım satımlarda kullanılır. Hem borçlu hem alacaklı hesap yazılır.
MUHASEBE SÜRECİ
İşletmenin dönem başında işe başlamasından itibaren varlık ve kaynaklarında (sermaye ve borçlarında ) artış veya azalış meydana getiren mali nitelikli işlemlerin sürecine muhasebe süreci denir.
Aşamaları:
1-Açılış (Dönem başı ) envanterinin yapılması
2-Açılış (Dönem başı )bilançosunun yapılması
3-Envanter defterine kayıt
4-Açılış (Dönem başı)bilançosunun yevmiye (günlük deftere ) açılış kaydı.
5-Yevmiye defterine günlük işlemler
6-Defter-i kebir ‘ e (büyük deftere) kayıt.
7-Ocak ve Kasım ayları itibariyle aylık mizanları 11 ay
8-31 Aralık tarihi itibari ile genel geçici mizan
9-Envanter kayıtları ( dönem sonu )
10-31 aralık tarihi itibariyle kesin mizan
11-Mali tablolar (bilanço ve gelir tablosu )
12- Yevmiye defterine kapanış kaydı (ters kayıt)
NOT: İşletmeler yeni kuruluyorsa yapılan envanter ve bilançoya açılış envanteri ve bilançosu denir. İşlemine öteden beri devam ediyorsa dönem başı envanteri ve bilançosu denir. Aslında işlerine devam edenler için her dönem sonu bilançosu ve envanteri yeni yılın dönem başı bilançosu ve envanteridir.
ÖRNEK: A işletmesi 02.01.2000 tarihinde aşağıdaki varlık ve kaynaklarla işe başlamıştır:
1-Dönem başı (Açılış ) Envanteri
VARLIKLAR
Kasa 100.000.000
Ticari mal 50.000.000
Banka 200.000.000
Demirbaş 80.000.000
Alacak senetleri 25.000.000
KAYNAKLAR
Borçlar 150.000.000
Borç senetleri 120.000.000
2.Açılış Bilançosu
A işletmesi
Aktif 02.01.2000 Tarihli Açılış Bilançosu Pasif
100 Kasa hs. 100.000.000 320 Satıcılar hesabı 150.000.000
102 Bankalar hs. 200.000.000 321 Borç snt hs. 120.000.000
121 Alacak snt hs. 25.000.000 500 Sermaye hs. 185.000.000
153 Ticari mal hs. 50.000.000
255 Demirbaş hs. 80.000.000
Toplam: 455.000.000 Toplam : 455.000.000
AKTİF = PASİF
Varlıklar = Sermaye + Borçlar
Sermaye = Varlıklar – Borçlar
Sermaye = 455.000.000 - 270.000.000
Sermaye = 185.000.000
3-Envanter defterine kayıt
4-Açılış Kaydı
------------------------/-------------------------
100 Kasa hs. 100.000.000
102 Bankalar hs. 200.000.000
121 Alacak snt. Hs. 25.000.000
153 Ticari mallar hs. 50.000.000
255 Demirbaşlar hs. 80.000.000
320 Satıcılar hs. 150.000.000
321 Borç snt. hs. 120.000.000
500 Sermaye hs. 185.000.000
-----------------------/---------------------------
5-Günlük İşlem
ÖRNEK:100.000.000.-TL + 17.000.000.- KDV peşin olarak mal satın almıştır.
-----------------------/----------------------------
153 Ticari mallar 100.000.000
191 İndirilecek KDV 17.000.000
100 kasa hs. 117.000.000
-----------------------/----------------------------
6-Defter-i Kebir Kaydı
B 100 Kasa Hs. A B Bankalar Hs. A
100.000.000 117.000.000 200.000.000
(açılış kaydından)
B 121 Alacak Snt. A B 153 Ticari mal.Hs. A
25.000.000 50.000.000
100.000.000
B 255 Demirbaşlar Hs. A B 191 İndirilecek KDV A
80.000.000 17.000.000
B 320 Satıcılar Hs. A B 321 Borç Snt.Hs. A
150.000.000 120.000.000
B 500 Sermaye Hs. A
185.000.000
7- Defter-i kebir hesaplarının borç ve alacak toplamları ve kalanlarıyla aylık mizanlar düzenlenir.
8- 31 Aralık tarihinde yine Defter-i Kebir hesaplarının borç ve alacak toplamları ve kalanlarıyla genel geçici mizan düzenlenir.
9- Envanter işlemleri yapılır.
Envanter: Bilanço günü itibariyle işletmenin varlıklarını ,sermaye ve borçlarını saymak ,tartmak,ölçmek yoluyla kesin bir şekilde değerleme ve tesbit işlemidir..İki aşamada olur.
1-Muhasebe dışı envanter : Defterlere bakılmaksızın tüm varlıkların sermaye ve borçların sayılması ve değerlendirmesi işlemidir.
2- Muhasebe içi envanter : Genel geçici mizandan başlayarak yukarıda belirttiğimiz muhasebe sürecinin yerine getirilmesidir .Eldekilerin gerçek değerleri bulunduktan sonra genel geçici mizanlar bunlarla karşılaştırılır. Gerekli düzeltmeler yapılır. Gelir tablosu için gelecek yıla ait olan gelir ve giderler hariç tüm gelir ve giderler dönem kar ve ya zararına devredilir. Elde edilen kardan vergi düşülerek net kar bulunur.
10-Düzeltme işlemlerinden sonra kesin mizan yapılır.
11-Kesin mizanı borç ve alacak kalanlarına göre (hesapların) bilanço (dönemsonu ) düzenlenir. Gelir ve gider hesaplarına göre gelir tablosu yapılır.
12-Bilançonun ters kaydıyla kapanış kaydı yapılır.
ÖRNEK:
A işletmesi
Aktif 31.12.2000 Tarihli D.sonu Bilançosu Pasif
__________________________________________________ ________
100 Kasa hs. 175.000.000 320 Satıcılar hs. 15.000.000
102 Bankalar hs . 20.000.000 321 Borç snt. hs. 5.000.000
121 Alacak snt. hs 12.000.000 500 Sermaye hs. 227.000.000
153 Ticari mal .hs 30.000.000
255 Demirbaşlar hs 10.000.000
Toplam 247.000.000 Toplam 247.000.000
Kapanış kaydı – Ters kayıt.
------------------- / ------------------------
320 Satıcılar hs 15.000.000
321 Borç snt.hs. 5.000.000
500.Sermaye hs. 227.000.000
100 Kasa hs. 175.000.000
102 Bankalar hs. 20.000.000
121 Alacak snt. hs. 12.000.000
153 T.Mallar hs. 30.000.000
255 Demirbaşlar h. 10.000.000
Yevmiye defterinden büyük deftere geçirilen hesapların aritmetiksel olarak doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol
etmeye yarayan tabloya MİZAN adı verilir.
MİZAN ÇIKARMA TARİHLERİ
A. Aylık mizanlar: Ocak Kasım ayları itibarı ile her ay (11 ay )
B. Genel geçici mizan: 31 Aralık tarihi itibariyle
C. Kesin mizan: Envanter işlemleri sonunda 31 aralık tarihi itibariyle
31.12.1999 Tarihli Kesin Mizan
Sıra No: Büyük defter Bağlantı No Açıklama (Hesap Adı) Toplam Kalan
Borç Alacak Borç Alacak
1 1-1 100 Kasa Hesabı
Toplam 10.000 8.000 2.000 -
Borç toplamı = Alacak toplamı = Yevmiye defteri toplamı
Borç kalanı toplamı =Alacak kalanı toplamı
Defterlerin Tasdik Zamanı
Vergi Usul Kanunu
Vergi usul kanununa göre ve TTK ‘ na göre tutulan işletme hesabı esası ve bilanço hesabı esasına göre tüm defterlerin tasdiki zorunludur.
Tasdik Zamanları
1- İşlerine öteden beri ( sürekli ) devam eden işletmeler ertesi yıl kullanacakları defterleri bulunulan yılın aralık ayı içerisinde;
2- Yeniden işe başlayanlar yeni bir meşguliyete girenler iş değiştirenler bu işlemlerden önce;
3- Vergi mükellefiyeti kalkanlar muaflıktan başlayarak 10 gün içerisinde;
4- Defteri dolanlar veya diğer nedenlerle yıl içinde yeni defter kullanmak zorunda kalanlar kullanmadan önce;
5- Aynı defteri ertesi yıl kullanacaklar kullanılacak yılın ocak ayı içinde tasdik ettirmek zorundadırlar.
DEFTERLERDE KAYIT DÜZENİ
Defterler mürekkep kalemle , Türkçe ,koparmadan, karalamadan, satır atlamadan,hatalı kayıtlarda üzeri görünecek şekilde çizilerek tutulmalıdır. Defterlere belgelerden kayıt yapılıyorsa günlük deftere geçirmek için 45 günlük süre, belgeler kullanılmıyorsa günlük deftere geçirmek için 10 günlük süre vardır .Günlük kasa defteri perakende satış ve hasılat defteri serbest meslek kazanç defteri günü gününe tutulmalıdır.
TİCARİ BELGELER
İşletmenin günlük işlerinin kaydı için kullanılan belgelere ticari belgeler veya ispat edici belgeler denir.
İşletmelerde kullanılan belge yada defterler TTK ‘na göre bulunulan yıldan başlayarak 10 yıl VUK ‘na göre ertesi yıldan başlayarak 5 yıl saklanması zorunludur.
TTK’NA GÖRE BELGELER
Bono , poliçe, çek, hisse senetleri, tahvil, emtia (mal senetleri ) nakliyat belgeleri (manifesto ,konşimento)
VUK’ NA GÖRE BELGELER
Fatura , gider pusulası , müstahsil makbuzu , serbest meslek makbuzu , perakende satış makbuzu, yolcu listeleri ücret bordrosu , taşıma irsaliyesi , günlük müşteri listeleri ,yazışma belgeleri ve diğer belgeler.
MUHASEBE FİŞLERİ
1-Kasa tahsil fişi : Peşin yapılan mal ve hizmet satışlarında ve diğer tahsilatlarda kullanılır. Kasa hesabı sürekli borçlu işlendiğinden yalnız alacaklı hesap yazılır.
2-Kasa tediye (ödeme fişi ): Peşin mal ve hizmet alımlarında ve diğer ödemelerde kullanılır. Fiş üzerine sadece borçlu hesap adı yazılır.
3-Mahsup fişi: Veresiye (kredili )alım satımlarda kullanılır. Hem borçlu hem alacaklı hesap yazılır.
MUHASEBE SÜRECİ
İşletmenin dönem başında işe başlamasından itibaren varlık ve kaynaklarında (sermaye ve borçlarında ) artış veya azalış meydana getiren mali nitelikli işlemlerin sürecine muhasebe süreci denir.
Aşamaları:
1-Açılış (Dönem başı ) envanterinin yapılması
2-Açılış (Dönem başı )bilançosunun yapılması
3-Envanter defterine kayıt
4-Açılış (Dönem başı)bilançosunun yevmiye (günlük deftere ) açılış kaydı.
5-Yevmiye defterine günlük işlemler
6-Defter-i kebir ‘ e (büyük deftere) kayıt.
7-Ocak ve Kasım ayları itibariyle aylık mizanları 11 ay
8-31 Aralık tarihi itibari ile genel geçici mizan
9-Envanter kayıtları ( dönem sonu )
10-31 aralık tarihi itibariyle kesin mizan
11-Mali tablolar (bilanço ve gelir tablosu )
12- Yevmiye defterine kapanış kaydı (ters kayıt)
NOT: İşletmeler yeni kuruluyorsa yapılan envanter ve bilançoya açılış envanteri ve bilançosu denir. İşlemine öteden beri devam ediyorsa dönem başı envanteri ve bilançosu denir. Aslında işlerine devam edenler için her dönem sonu bilançosu ve envanteri yeni yılın dönem başı bilançosu ve envanteridir.
ÖRNEK: A işletmesi 02.01.2000 tarihinde aşağıdaki varlık ve kaynaklarla işe başlamıştır:
1-Dönem başı (Açılış ) Envanteri
VARLIKLAR
Kasa 100.000.000
Ticari mal 50.000.000
Banka 200.000.000
Demirbaş 80.000.000
Alacak senetleri 25.000.000
KAYNAKLAR
Borçlar 150.000.000
Borç senetleri 120.000.000
2.Açılış Bilançosu
A işletmesi
Aktif 02.01.2000 Tarihli Açılış Bilançosu Pasif
100 Kasa hs. 100.000.000 320 Satıcılar hesabı 150.000.000
102 Bankalar hs. 200.000.000 321 Borç snt hs. 120.000.000
121 Alacak snt hs. 25.000.000 500 Sermaye hs. 185.000.000
153 Ticari mal hs. 50.000.000
255 Demirbaş hs. 80.000.000
Toplam: 455.000.000 Toplam : 455.000.000
AKTİF = PASİF
Varlıklar = Sermaye + Borçlar
Sermaye = Varlıklar – Borçlar
Sermaye = 455.000.000 - 270.000.000
Sermaye = 185.000.000
3-Envanter defterine kayıt
4-Açılış Kaydı
------------------------/-------------------------
100 Kasa hs. 100.000.000
102 Bankalar hs. 200.000.000
121 Alacak snt. Hs. 25.000.000
153 Ticari mallar hs. 50.000.000
255 Demirbaşlar hs. 80.000.000
320 Satıcılar hs. 150.000.000
321 Borç snt. hs. 120.000.000
500 Sermaye hs. 185.000.000
-----------------------/---------------------------
5-Günlük İşlem
ÖRNEK:100.000.000.-TL + 17.000.000.- KDV peşin olarak mal satın almıştır.
-----------------------/----------------------------
153 Ticari mallar 100.000.000
191 İndirilecek KDV 17.000.000
100 kasa hs. 117.000.000
-----------------------/----------------------------
6-Defter-i Kebir Kaydı
B 100 Kasa Hs. A B Bankalar Hs. A
100.000.000 117.000.000 200.000.000
(açılış kaydından)
B 121 Alacak Snt. A B 153 Ticari mal.Hs. A
25.000.000 50.000.000
100.000.000
B 255 Demirbaşlar Hs. A B 191 İndirilecek KDV A
80.000.000 17.000.000
B 320 Satıcılar Hs. A B 321 Borç Snt.Hs. A
150.000.000 120.000.000
B 500 Sermaye Hs. A
185.000.000
7- Defter-i kebir hesaplarının borç ve alacak toplamları ve kalanlarıyla aylık mizanlar düzenlenir.
8- 31 Aralık tarihinde yine Defter-i Kebir hesaplarının borç ve alacak toplamları ve kalanlarıyla genel geçici mizan düzenlenir.
9- Envanter işlemleri yapılır.
Envanter: Bilanço günü itibariyle işletmenin varlıklarını ,sermaye ve borçlarını saymak ,tartmak,ölçmek yoluyla kesin bir şekilde değerleme ve tesbit işlemidir..İki aşamada olur.
1-Muhasebe dışı envanter : Defterlere bakılmaksızın tüm varlıkların sermaye ve borçların sayılması ve değerlendirmesi işlemidir.
2- Muhasebe içi envanter : Genel geçici mizandan başlayarak yukarıda belirttiğimiz muhasebe sürecinin yerine getirilmesidir .Eldekilerin gerçek değerleri bulunduktan sonra genel geçici mizanlar bunlarla karşılaştırılır. Gerekli düzeltmeler yapılır. Gelir tablosu için gelecek yıla ait olan gelir ve giderler hariç tüm gelir ve giderler dönem kar ve ya zararına devredilir. Elde edilen kardan vergi düşülerek net kar bulunur.
10-Düzeltme işlemlerinden sonra kesin mizan yapılır.
11-Kesin mizanı borç ve alacak kalanlarına göre (hesapların) bilanço (dönemsonu ) düzenlenir. Gelir ve gider hesaplarına göre gelir tablosu yapılır.
12-Bilançonun ters kaydıyla kapanış kaydı yapılır.
ÖRNEK:
A işletmesi
Aktif 31.12.2000 Tarihli D.sonu Bilançosu Pasif
__________________________________________________ ________
100 Kasa hs. 175.000.000 320 Satıcılar hs. 15.000.000
102 Bankalar hs . 20.000.000 321 Borç snt. hs. 5.000.000
121 Alacak snt. hs 12.000.000 500 Sermaye hs. 227.000.000
153 Ticari mal .hs 30.000.000
255 Demirbaşlar hs 10.000.000
Toplam 247.000.000 Toplam 247.000.000
Kapanış kaydı – Ters kayıt.
------------------- / ------------------------
320 Satıcılar hs 15.000.000
321 Borç snt.hs. 5.000.000
500.Sermaye hs. 227.000.000
100 Kasa hs. 175.000.000
102 Bankalar hs. 20.000.000
121 Alacak snt. hs. 12.000.000
153 T.Mallar hs. 30.000.000
255 Demirbaşlar h. 10.000.000