Maddelerin Ortak Özellikleri (Fizik YGS – LYS Hazırlık)

Maddelerin Ortak Özellikleri

Bütün maddelerin sahip olduğu özelliklerdir. Bunlar;

• 
  Eylemsizlik
• 
  Hacim
• 
  Kütle
• 
  Tanecikli (Atomik) yapı

a. Eylemsizlik

• Bir maddenin şekil ve hareket durumunu koruma isteğidir.
• Dinamiğin I. prensibi olarak açıklayacağımız gibi cisim üzerine etkiyen net kuvvet sıfır olduğunda duran cisim durmaya, hareket halindeki cisim sabit hızla ilerlemeye devam eder. Ya da bir araçta belli bir hızla giderken aracın yavaşlamasıyla birlikte öne doğru savrulması isteği eylemsizlik gereğidir.

b. Hacim

• Maddelerin uzayda kapladığı yerlerdir. V ile gösterilir.
• Maddelerin katı, sıvı ve gaz hallerine göre hacim hesapları farklı yöntemlerle yapılır. Düzgün geometrik şekilli katı cisimlerde hacim en, boy ve yükseklik olarak üç boyutun çarpımıyla bulunur.

• Düzgün olmayan katı cisimlerin hacim ölçümü için dereceli kaplar kullanılır.

• Düzgün olmayan katı bir madde ölçeklendirilmiş içinde batabileceği cins sıvı olan bir kaba bırakılır cismin yerini değiştirdiği sıvının hacmi cismin hacmi kadar olur.
• Bu durumda dereceli kaba cisim atıldıktan sonraki sıvı hacmi ile atılmadan önceki sıvı hacmi arasındaki fark cismin hacmini verir.

Vcisim = V2 – V1 dir.

• Ölçümün doğru yapılabilmesi için sıvıda çözünmeyen katı maddeler kullanılır. Yoksa cisimlerin içinde hava boşlukları bulunabilir ve cisimler eridiğinde farklı hacim değerleri ortaya çıkar.
  
• Kuru kum demir ve tahta talaşı gibi cisimlerin hacmi ölçülürken yine dereceli kaplardan yararlanılır.
• Dereceli bir kaba kuru kum konulduğunda kum tanecikleri arasındaki hava boşluklarından ötürü kum hacmi dereceli silindirdeki hacim kadar değildir.
• Doğru hacim ölçümü yapabilmek için kum üzerine hacmi belli olan bir miktar su ilave edilir.

c. Kütle

• Cismin değişmeyen madde miktarına kütle denir. m ile gösterilir.
• Birimi gram ya da kilogramdır. Kütle, cismin içinde bulunduğu ortama, sıcaklığa ve basınca bağlı değildir.
• Ağırlık ise gezegenle arasındaki kütle çekim kuvvetine bağlıdır.
• O halde ağırlık çekim kuvvetine bağlı olarak değişirken kütle aynı değerini korur.
• Kütle ölçümü eşit kollu terazilerle yapılır.

Teraziler

Teraziler yerçekiminin olmadığı ortamlarda çalışmaz. Terazinin doğru ölçüm yapabilmesi için kolları eşit uzunlukta ve kefeleri özdeş alınır. Küçük değerlerdeki kütle ölçümlerinin
yapabilmesi için de binici denilen bir alet kullanılır.

Duyarlılık

• Eşit kollu bir terazide ölçülebilecek en küçük kütle değerine duyarlılık denir.
• Duyarlılık başka bir ifadeyle binicinin ardışık iki bölme arasında yer değiştirmesine karşılık gelen kütle değeridir. Sorularda terazi duyarlılığı verilebilir.
• Ancak verilmezse ya kolaylık olması açısından bazı sorular için duyarlık 1 kabul edilir ya da binici kütlesi verildiğinde duyarlılık hesabını kendimiz yaparız.

Eşit Kollu Olmayan Teraziler
Kolları eşit uzunlukta olmayan terazilere denir.

d. Tanecikli Yapı

• Tüm maddeler atom denilen küçük yapılardan oluşmuştur.
• Atomlar arasında boşluklar vardır. Katılarda boşluklar en az, gazlarda ise en fazladır.

---> Maddelerin Ortak Özellikleri (Fizik YGS – LYS Hazırlık)

Maddelerin Ayırt Edici Özellikleri

• Maddeleri birbirinden ayırmaya yarayan özelliklerdir.
• Özkütle, erime ısısı, kaynama sıcaklığı, vb.
• Özkütle Bir maddenin birim hacminin kütlesine özkütle (yoğunluk) denir.

• Özkütle, basınç ve sıcaklığa bağlı kalarak değişebilir.
  
• Sıcaklık ve kütle sabit kalarak bir maddenin basınç etkisiyle hacmi değişirse özkütleside değişir.
• Basınçla maddenin hacmi azaltıldığında özkütlesi artar. Bir maddenin kütlesi sabit kalarak sıcaklığı artırıldığında hacmi bazı maddelerin bazı sıcaklık değerleri arasındaki durumu hariçi artacağından özkütlesi azalır. Bu yüzden özkütle kıyaslaması yapılırken maddelerin aynı sıcaklıktaki özkütlesine bakılır.

şekildeki kütle – hacim grafiğini inceleyelim.
I. aralıkta eğim sabit olduğundan cismin özkütlesi sabittir. Buna göre, cismin sıcaklığı sabittir.
II. aralıkta hacim sabitken kütle arttığına göre, kaba cisimden eklenirken soğutulmaktadır. Buna göre, özkütle artarken sıcaklık azalmaktadır.
III. aralıkta kütle sabitken hacim arttığına göre, özkütle azalmaktadır. Buna göre, sıcaklık artmaktadır.
IV. aralıkta hacim sabitken kütle azaldığına göre, kaptan cisim alınmaktadır. Buna göre, özkütle azalırken sıcaklık artmaktadır.