Kendi arzu ve
irâdesiyle ve ortak sıfatiyle bir araya gelen gerçek veya tüzel kişilerin iktisâdî güçlerini artırmak,
özellikle meslek ve geçimlerine âit ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefâlet sûretiyle
sağlayıp korumak maksadıyla iktisâdî yönden meydana gelen teşekkül.
Günümüzdeki kooperatifin ilk kurulduğu ve geliştiği yer İngiltere olmuştur. Bunun birtakım tarihî
sebepleri mevcuttur. Kapitalizmin gelişmesi ile istismar edilen işçi ve esnaf kesimi, kooperatifleşme
mecburiyetini hissetmiştir. Kapitalist fabrika sanâyiinin meydana getirdiği sosyal dengesizliklere karşı
hâl çaresi aramak mecburiyetinde kalan İngilizlerden Robert Owen, üretim kooperatifinin öncülüğünü
yapmıştır. 21 Aralık 1844te İngilterenin Rochdale kasabasında 12 tekstil işçisi bazı temel prensipleri
ihtivâ eden bir tüketim kooperatifi kurmuşlardır.
Bu prensipler: İştirak hissesi ne olursa olsun, üyeler arasında eşitlik sağlamak, üyelerin siyasî ve dinî
inançları karşısında tam bir tarafsızlıkla hareket etmek, satışları peşin para ile ve câri piyasa fiyatına
göre yapmak, elde edilen kârı, her üyenin kooperatiften yaptığı alış veriş oranına göre(risturn) şeklinde
dağıtmak şeklinde kabul edilmiştir.
Kooperatifçilik, her memleketin iktisadî ve sosyal bünyesine göre oldukça değişik bir gelişme
göstermiştir. Meselâ tüketim kooperatifleri İngilterede, kredi ve yapı kooperatifleri ise Almanyada
yaygın bir hâle gelmiştir.
Kooperatifleri başlıca; a) İstihlâk, b) Kredi, c) İstihsâl, d) Yapı olmak üzere ana faaliyet kollarına
ayırmak mümkündür. Bu kooperatifler de sektörlere göre zirâî ve sınâî olarak faaliyet gösterirler.
Dünyâ kooperatifciliği zaman içinde gelişme ve genişleme gösterirken günümüzde ekonomik ve sosyal
yapı içerisinde artan bir ehemmiyetle müesseseleşmesine devam etmektedir.
irâdesiyle ve ortak sıfatiyle bir araya gelen gerçek veya tüzel kişilerin iktisâdî güçlerini artırmak,
özellikle meslek ve geçimlerine âit ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefâlet sûretiyle
sağlayıp korumak maksadıyla iktisâdî yönden meydana gelen teşekkül.
Günümüzdeki kooperatifin ilk kurulduğu ve geliştiği yer İngiltere olmuştur. Bunun birtakım tarihî
sebepleri mevcuttur. Kapitalizmin gelişmesi ile istismar edilen işçi ve esnaf kesimi, kooperatifleşme
mecburiyetini hissetmiştir. Kapitalist fabrika sanâyiinin meydana getirdiği sosyal dengesizliklere karşı
hâl çaresi aramak mecburiyetinde kalan İngilizlerden Robert Owen, üretim kooperatifinin öncülüğünü
yapmıştır. 21 Aralık 1844te İngilterenin Rochdale kasabasında 12 tekstil işçisi bazı temel prensipleri
ihtivâ eden bir tüketim kooperatifi kurmuşlardır.
Bu prensipler: İştirak hissesi ne olursa olsun, üyeler arasında eşitlik sağlamak, üyelerin siyasî ve dinî
inançları karşısında tam bir tarafsızlıkla hareket etmek, satışları peşin para ile ve câri piyasa fiyatına
göre yapmak, elde edilen kârı, her üyenin kooperatiften yaptığı alış veriş oranına göre(risturn) şeklinde
dağıtmak şeklinde kabul edilmiştir.
Kooperatifçilik, her memleketin iktisadî ve sosyal bünyesine göre oldukça değişik bir gelişme
göstermiştir. Meselâ tüketim kooperatifleri İngilterede, kredi ve yapı kooperatifleri ise Almanyada
yaygın bir hâle gelmiştir.
Kooperatifleri başlıca; a) İstihlâk, b) Kredi, c) İstihsâl, d) Yapı olmak üzere ana faaliyet kollarına
ayırmak mümkündür. Bu kooperatifler de sektörlere göre zirâî ve sınâî olarak faaliyet gösterirler.
Dünyâ kooperatifciliği zaman içinde gelişme ve genişleme gösterirken günümüzde ekonomik ve sosyal
yapı içerisinde artan bir ehemmiyetle müesseseleşmesine devam etmektedir.