Anavatanı, Hindistan Pakistan ortak bölgesi olan, Hindistanda Himalayaların batısında Pakistan sınırında yer alan Kashmir kentinden ismini alan kaşmir keçisi dünya geneline de buradan yayılmıştır. Latince ismi Capra hircus Goatdır. Büyük Britanyanın Hindistan üzerinde kurduğu koloni döneminde İngilizler tarafından keşfedilmiştir. Özellikle Çin, Moğolistan, Hindistan, Pakistan, Tibet, İran ve Afganistan gibi -30 Clik kış, +40 Clik yaz sıcakların yaşandığı step iklim çevrelerinde yüzyıllar boyunca yoğun olarak yetiştirilmektedir. Kaşmir keçileri genelde uysal bir yapıya sahip olmalarına rağmen, tırmanma ve zıplamayı çok severler. Kulakları sarkık, boynuzlar keçilerde dik, tekelerde yana doğru kıvrıktır. % 95inde boynuz görülür. Bu keçi türünden pek fazla miktarda süt elde edilmemekle birlikte sütünden üretilen peynirler essiz güzelliktedir. Yapılan denemelerde, kaşmir keçilerinin Himalayalar ve Moğol dağlarından başka yerde yaşayabilmesine rağmen elde edilen yünün kalitesinin çok düşük olduğu görülmüştür.
cashmere-goats-in-upshiKaşmir keçisi özellikle yetiştirilme nedeni; kıllarından elde edilen, kumaş, triko imalatında kullanılan, elyaftır. Kış aylarında, belli bir yükseklikte ve belli ısının altındaki yaylalarında yaşayan kaşmir keçilerin en soğuk havalarda, hava koşullarına adapte olabilmek amacıyla, uzun tüylerinin altında, ikinci tabaka, kısa tüylerden oluşan ipeksi yünü gelişir. Dış tüyün altında çok daha iyi kalitede bu life kaşmir adı verilmektedir. En kaliteli yün keçinin boynundan, karnından ve sırtından elde edilmektedir. Kaşmir, en hafif doğal yündür. Bunula birlikte insan vücuduna çok iyi adapte olabilmektedir. Tene değdiğinde batmayan, yakmayan ve alerji yapmayan bir ürün olması kaşmirin önemli özelliğidir.
120 milyon keçi varlığı ile dünyada en büyük kaşmir keçi üreticisi Çindir. Dünya yıllık kaşmir lifi üretim miktarı 16,000 tondur. Bunun %72si Çin, %18i Moğolistan, %7si Afganistan ve geri kalan %3lük kısmı ise İran ile diğer ülkeler tarafından üretilmektedir. Çinin sattığı en pahalı tekstil ürünü olup gramla satılmaktadır. Kaşmir yününün diğer üreticileri arasında Hindistan, Nepal, Pakistan, Tibet, Kazakistan, Tacikistan ve Kırgızistan yer almaktadır. Bu ülkelerde az miktarda kaşmir yünü üretilmektedir. Bu ülkelerin dışında Avustralya ve Yeni Zelandada da kaşmir lifi üretildiği bilinmektedir. Kaşmir üretimindeki titiz çalışma, Dünya genelinde en kaliteli kaşmir yününün de Çinde üretilmesini sağlamaktadır. Kaşmir liflerinin fiyatı 100-130 $/kg. arasında değişmekte olup, bu lifler lüks lifler sınıfında yer almaktadır.
İnsanlar için önemli olan, dokuma sanayisinde kullanılan da bu kısa liflerdir. Bu tüy tabakası, keçileri, soğuğa ve sıcağa karşı termal iç çamaşırı gibi korumaktadır. Helezonik yapısı da vücut ısısını regüle etmekte ve ideal bir sıcaklıkta kalmasını sağlamaktadır. Vücut ısısını dengeleyerek yaz aylarında fazla ısıtmaz, terletmez, pişirmez, kış aylarında da üşütmez. Yetiştirildiği step iklimin sağladığı termal özellik sayesinde hem yaz, hem kış giyilebilir. Kaşmir liflerinin ipek gibi ince ve yumuşak oluşları, bunların tekstil endüstrisinde aranan hayvansal liflerden biri olmalarını sağlamıştır. Bunların dışında üstteki kaba tüyler da kırpılarak yorgan, iplik, kilim ve halı yapımında kullanılmaktadır. Hatta Ülkemizde meşhur olan Siirt yorganlarının iç kısmında kaşmir keçisinin kaba yünü kullanılmaktadır. Kış ayı ne kadar uzun ve soğuk geçerse kaşmir keçisinin alt tüyleri o kadar güzel ve parlak olur. Kaşmir yününün nemi emme oranı diğer yünlerden daha fazladır. Bir keçi dört yaşına ulaştığında en yüksek miktarda yün verimine ulaşmaktadır.
page_kasmir-ticareti-nesli-tukenmekte-olan-hayvanlari-tehdit-ediyor_883738890Bölgelere göre değişmekle birlikte mart ve mayıs ayları arasında kaşmir keçileri, özel işleme tahta tarakları ile taranarak kısa tüyler uzun tüylerden ayrılır ve dokumada kullanılacak kaşmir elde edilir. Zamanı geçirildiğinde, keçiler yaza hazırlık amacıyla tüyleri kendiliğinde döker. Bu nedenle kaşmir elde edebilmek için tüyler henüz dökülmeden taranarak toplanmalıdır. En iyi kaşmir yünü, keçinin sırt ve omuz bölgelerinden elde edilmektedir. Arka ve alt kısımdaki yünler kısa olduğu için başka materyallerle karıştırılarak kullanılabilir. Elde edilen kısa tüyler güvelenmeye karşı korumak için ağzı kapalı, hava geçirmez plastik poşetlere konur. Ardından kaşmir üzerindeki kir, yağ ve bitkisel atıkların arındırması amacıyla yünler yıkanır. Daha sonra, dehairing denilen işlemden geçirilerek en iyi tüyler (en ince ve en uzun olanların) seçilir. En kaliteli yün doğal olarak beyaz tüylü keçinin, 14-15,5 mikron inceliğinde ve 30-35 mm arası uzunlukta olanıdır. Ardından, yün eğirme işlemiyle yünler iplik haline getirilir ve gerekli olduğunda boyama işlemi yapılır. Bütün bu işlemlerden sonra bitim (apre) işlemleri uygulanır. Burada, mekanik yöntemler veya kimyasal maddeler kullanılarak tekstil ürününe daha iyi görünüm, tutum ve kullanım özelliği kazandırılır. Bir keçiden bir yılda en fazla 30-70 gram arasında temiz kaşmir elde edilir. Bu nedenle de bir kazak üretebilmek için 4-8 arası keçiden yün elde etmek gerekmektedir.
Pakistan, Hindistan, Çin, Tibet, Moğolistan, İran ve Afganistanda yaygın olarak uzun yıllardan beri yetiştirilen kaşmir keçisi yetiştirildiği ülkeye, yere göre farklı özelliklere sahiptir. Keçinin rengi, kaşmir yünü verimi de yetiştirildiği ülkeye bağlı olarak değişiklik gösterir. Kaşmir keçi ırkı çoğunlukla beyazdır, siyah, gri, kahverengi renklerinde görülebilir. Bununla birlikte, istenilen renk kök boya ile boyanabilir. Kaşmir yünü, birçok özelliği ile koyun ve diğer keçi türlerinin yününe benzemesine karşılık, daha ince, parlak ve yumuşaktır. Kaşmirin pulları ince yapılı ve geniş olma özelliği sayesinde yünden daha parlaktır. Genel itibariyle yumuşaklık, sıcaklık ve iyi döküm isteyen lüks ürünlerde kullanılmaktadır.
Yetiştirildiği step ikliminin çölleşmeye başlaması ve başka ülkelerde pek yetiştirilememesinden dolayı nadir bulunması ve zahmetli bir işleme sürecinden geçmesi, kaşmirin değerli bir ürün olmasını sağlıyor. Günümüzde ipekten daha değerlidir. Kaşmir bir kaskolu kesinlikle ucuz fiyata alınamaz. Maliyeti düşürmek için genellikle kaşmir ve yün karıştırılarak üretim yapılmaktadır. Kaşmir olduğu iddia edilen bazı ürünler ise, kaşmir görünümü vermek için ya sentetik maddelerle ya da koton ile karıştırılmaktadır. Ağırlığından ve dokunarak bu farklılık anlaşılabilir. Diğer taraftan saf kaşmir kullanıldıkça tüylenmektedir. Dünyada kaşmir olarak anılan, ipeksi ve parlak olan bu ürünün Kaşmir bölgesindeki orijinal adı paşmina (şalların şahı)dır. Ancak piyasada pashmina adı altında satılan ürünler genellikle saf kaşmir değildir. Çoklukla koton ve yun, koton ve ipek karışımı ürünlerdir. İpeksi yumuşaklıktan uzun yıllar yararlanmak için kaşmir kumaştan yapılan kıyafetlerin kuru temizleme yapılması ya da elde yıkanması tavsiye edilmektedir.
Kaynakça:
www.veteriner.cc
www.ensonhaber.com
tekstilsayfasi.blogspot.com