Bu dokuzuncu derste Japonca'nin diger bir yazim sekli olan katakana'lara baslayacagiz.
Katakana yazim sekli Japonya'da çok kullanildigindan, ögrenmemek çok yanlis bir yaklasim olur. Özellikle katakana'nin yabanci kelimeleri Japonca yazmaya yardim ettigini göz önüne alirsak, onlari ögrenmenin ne kadar faydali olabilecegini görebiliriz. Örnegin, ナイフ (naifu) yemek biçagi için kullanilir. Bu kelimeye dikkatli bakacak olursaniz, rômaji ile yazildiginda ve biraz hizli telaffuz edildiginde Ingilizce'deki knife [nayf] kelimesine çok yakin oldugunu görebiliriz. Tabii bu da kelimenin aslinda Ingilizce olmasindan kaynaklaniyor. Bu gibi alintilar günümüz Japonya'sinda çok sık yapilmaktadir, özellikle gençler arasinda (bu sekilde konusmak "cool" biri olmanizi saglar bir nevi).
Eger Ingilizce biliyorsaniz, ve katakana'lari ezberlediyseniz, Japonya'da daha az zorluk yasarsiniz. Mesela aciktiniz ve nerede ne yiyebilirsiniz bilmiyorsunuz. Katakana okuyabiliyorsunuz, çat pat da Ingilizce'niz var. Bir lokantanin önündesiniz ve ハンバーガー (hanbâgâ) ya da ラーメン (râmen) yazdigini gördünüz. Bu gibi durumlarda, en azindan ne yiyeceginizin bilincinde olursunuz...
Bu derste ayrica fiillerin kibar formunu görmeye baslayacagiz...
0) Önce birkaç fiil ögrenelim
Uyumak : ねる (neru)
Bakmak : みる (miru)
Okumak : よむ (yomu)
Yazmak : かく (kaku)
Gitmek : いく
Konusmak : はなす (hanasu)
Yapmak : する (suru)
Gelmek : くる (kuru)
Japonca'da bir fiil sahislara göre çekilmez. Tek bir form bütün kisiler için geçerlidir.
Fiilleri üç gruba ayirabiliriz : ichidan, yodan ve düzensiz fiiller. Simdilik bu fiillerin sadece kibar formunu görecegiz.
1) Ichidan fiiller
Hepsi る (ru) ile biter. Ancak bütün る (ru) ile biten fiiller ichidan degildir. Ichidan'larin kökü asla degismez. Onlarin çekimi için る (ru) ekini kaldirip asagidaki eklerden birini eklemek yeterlidir :
-ます (masu) : zamansiz afirmatif
-ません (masen) : zamansiz negatif
-ました (mashita) : geçmis afirmatif
-ませんでした (masendeshita) : geçmis negatif
Kibar form için fiilin çekim hâlinden önce geçen derste görmüs oldugumuz を (wo) kullanilir. Ancak を okunmasi gerektigi gibi (wo) degil de は (wa diye okunan ha) gibi farkli bir sekilde okunur (o diye).
Örnek:
すし を たべます。
Sushi o tabemasu.
Sushi yiyorum.
いま ねます。
Ima nemasu.
Simdi uyuyorum.
2) Yodan fiiller
う (u), つ (tsu),る (ru), く (ku), ぐ (gu), す (su), む (mu), ぶ (bu), ぬ (nu) ile biterler. Bu fiillere yodan (よ, yo = dört) denir çünkü kökleri gelen eke göre dört sese dönüsebilir. Kibar forma dönüsürken, yodan'larin sonundaki 'u' sesi 'i' sesine dönüsür. Yani, u i'ye, tsu chi'ye, ru ri'ye, ku ki'ye, gu gi'ye, su shi'ye, mu mi'ye, bu bi'ye, nu da ni'ye dönüsür. Sonlarina da üstte gördügümüz ekler gelir.
Örnek:
おちゃ を のみます。
Ocha o nomimasu. (nomu -> nomi-masu)
Yesil çay içiyorum.
この ほん を よみます。
Kono hon o yomimasu. (yomu -> yomi-masu)
Bu kitabi okuyorum.
てがみ を かきます。
Tegami o kakimasu. (kaku -> kaki-masu)
Mektup yaziyorum.
3) Düzensiz fiiller
する (suru) ve くる (kuru) düzensiz fiillerdir :
する (yapmak)
します (shimasu)
しません (shimasen)
しました (shimashita)
しませんでした (shimasendeshita)
くる (gelmek)
きます (kimasu)
きません (kimasen)
きました (kimashita)
きませんでした (kimasendeshita)
Örnek :
たなか さん は にほん へ きました。
Tanaka san wa nihon e kimashita.
Bay Tanaka Japonya'ya geldi.
Önemli not : くる (kuru) fiili を (o) ile degil へ (e) ile çekilir.
4) Katakana : ビール (biiru)
ビール (biiru) : bira
ー : bu uzun ve ortadan çekilen çizgi katakana'larda yazildigi yerden önceki hecenin uzamasini saglar.
Hiragana:
ヒ hi
ビ Bi
ル Ru
Katakana yazim sekli Japonya'da çok kullanildigindan, ögrenmemek çok yanlis bir yaklasim olur. Özellikle katakana'nin yabanci kelimeleri Japonca yazmaya yardim ettigini göz önüne alirsak, onlari ögrenmenin ne kadar faydali olabilecegini görebiliriz. Örnegin, ナイフ (naifu) yemek biçagi için kullanilir. Bu kelimeye dikkatli bakacak olursaniz, rômaji ile yazildiginda ve biraz hizli telaffuz edildiginde Ingilizce'deki knife [nayf] kelimesine çok yakin oldugunu görebiliriz. Tabii bu da kelimenin aslinda Ingilizce olmasindan kaynaklaniyor. Bu gibi alintilar günümüz Japonya'sinda çok sık yapilmaktadir, özellikle gençler arasinda (bu sekilde konusmak "cool" biri olmanizi saglar bir nevi).
Eger Ingilizce biliyorsaniz, ve katakana'lari ezberlediyseniz, Japonya'da daha az zorluk yasarsiniz. Mesela aciktiniz ve nerede ne yiyebilirsiniz bilmiyorsunuz. Katakana okuyabiliyorsunuz, çat pat da Ingilizce'niz var. Bir lokantanin önündesiniz ve ハンバーガー (hanbâgâ) ya da ラーメン (râmen) yazdigini gördünüz. Bu gibi durumlarda, en azindan ne yiyeceginizin bilincinde olursunuz...
Bu derste ayrica fiillerin kibar formunu görmeye baslayacagiz...
0) Önce birkaç fiil ögrenelim
Uyumak : ねる (neru)
Bakmak : みる (miru)
Okumak : よむ (yomu)
Yazmak : かく (kaku)
Gitmek : いく
Konusmak : はなす (hanasu)
Yapmak : する (suru)
Gelmek : くる (kuru)
Japonca'da bir fiil sahislara göre çekilmez. Tek bir form bütün kisiler için geçerlidir.
Fiilleri üç gruba ayirabiliriz : ichidan, yodan ve düzensiz fiiller. Simdilik bu fiillerin sadece kibar formunu görecegiz.
1) Ichidan fiiller
Hepsi る (ru) ile biter. Ancak bütün る (ru) ile biten fiiller ichidan degildir. Ichidan'larin kökü asla degismez. Onlarin çekimi için る (ru) ekini kaldirip asagidaki eklerden birini eklemek yeterlidir :
-ます (masu) : zamansiz afirmatif
-ません (masen) : zamansiz negatif
-ました (mashita) : geçmis afirmatif
-ませんでした (masendeshita) : geçmis negatif
Kibar form için fiilin çekim hâlinden önce geçen derste görmüs oldugumuz を (wo) kullanilir. Ancak を okunmasi gerektigi gibi (wo) degil de は (wa diye okunan ha) gibi farkli bir sekilde okunur (o diye).
Örnek:
すし を たべます。
Sushi o tabemasu.
Sushi yiyorum.
いま ねます。
Ima nemasu.
Simdi uyuyorum.
2) Yodan fiiller
う (u), つ (tsu),る (ru), く (ku), ぐ (gu), す (su), む (mu), ぶ (bu), ぬ (nu) ile biterler. Bu fiillere yodan (よ, yo = dört) denir çünkü kökleri gelen eke göre dört sese dönüsebilir. Kibar forma dönüsürken, yodan'larin sonundaki 'u' sesi 'i' sesine dönüsür. Yani, u i'ye, tsu chi'ye, ru ri'ye, ku ki'ye, gu gi'ye, su shi'ye, mu mi'ye, bu bi'ye, nu da ni'ye dönüsür. Sonlarina da üstte gördügümüz ekler gelir.
Örnek:
おちゃ を のみます。
Ocha o nomimasu. (nomu -> nomi-masu)
Yesil çay içiyorum.
この ほん を よみます。
Kono hon o yomimasu. (yomu -> yomi-masu)
Bu kitabi okuyorum.
てがみ を かきます。
Tegami o kakimasu. (kaku -> kaki-masu)
Mektup yaziyorum.
3) Düzensiz fiiller
する (suru) ve くる (kuru) düzensiz fiillerdir :
する (yapmak)
します (shimasu)
しません (shimasen)
しました (shimashita)
しませんでした (shimasendeshita)
くる (gelmek)
きます (kimasu)
きません (kimasen)
きました (kimashita)
きませんでした (kimasendeshita)
Örnek :
たなか さん は にほん へ きました。
Tanaka san wa nihon e kimashita.
Bay Tanaka Japonya'ya geldi.
Önemli not : くる (kuru) fiili を (o) ile degil へ (e) ile çekilir.
4) Katakana : ビール (biiru)
ビール (biiru) : bira
ー : bu uzun ve ortadan çekilen çizgi katakana'larda yazildigi yerden önceki hecenin uzamasini saglar.
Hiragana:
ヒ hi
ビ Bi
ル Ru