LaNéDLy qHz
Bayan Üye
Hanefi mezhebine göre, imama uyan kimsenin, müdrik, lahik ve mesbuk olmak üzere üç hali vardır.
1- Müdrik:
Müdrik, namazın başından sonuna kadar aralıksız olarak imama uyan ve bütün rekatları imamla beraber kılan kimsedir.
2- Lâhik:
İmamla beraber namaza başlamasına rağmen namazın bütün rekatlarını veya bir bölümünü imamla kılamayan kimsedir. Örneğin, imamla beraber namaz başladığı halde uyku, gaflet, zahmet, abdestinin bozulması yada mukim olduğu halde seferi bir kimseye uyma gibi özürler sebebiyle; yada özürsüz olarak imamdan önce rüku ve secdeye varma sebebiyle namazın bütününü yada bazı rekâtlarını imamla birlikte kılmayı kaçıran kimselere lâhik denir. Böyle bir durumda olan kimse, kılamadığı rekâtları kaza eder.
Lahik olan kimse, kaçırdığı rekâtlarda, baştan sona imama uymuş olan kimse gibi hareket eder. Bu kimsenin imama iktidası (uyma) bozulmaz. Kılamadığı rekâtları kaza ederken kıraat yapmaz ve sehiv secdesi yapmaz. Çünkü imama uyan kimse, kendi hatasından dolayı sehiv secdesi yapmaz.
Bir kimse, imamla beraber ikinci rekâta başlayarak mesbuk durumuna düşer ve sonra bir yada daha fazla rekâtı imamla birlikte kılamayıp lâhik durumuna geçerse, geçmiş rekâtları kaza ederken kıraat yapması gerekir.
3- Mesbuk:
İmama ikinci, üçüncü veya dördüncü rekâtta veya son oturuşta yetişip uyan kimseye mesbuk denir. Mesbuk, kaçırdığı rekatları kazaya başladıktan sonra kendi başına namaz kılan kimse gibidir. Önce subhaneke duasını okur, kıraat için euzu besmele çeker ve kıraati yapar. Çünkü mesbuk olan kimse, kıraat yönünden namazın baş tarafını kaza etmektedir. Eğer kıraati terk ederse namazı fasit olur.
Sübhaneke duasının okunma yeri, iftitah tekbirinden sonradır. Böyle gizli okunan bir namazda imama uyan mesbuk, sübhaneke duasını okur.
Aşikâr okunan namazlarda imam kıraat yaparken mesbuk kişi imama uyarsa, sübhaneke duasını okumaz. İmam selam verince, kılamadığı rekatları kaza etmek için ayağa kalkınca önce sübhaneke duasını okur. Daha sonra kıraat için euzu besmele çeker.
Mesbuk olan kişi, eğer imama rükuda iken yetişirse, ayakta iftitah tekbirini alır, sonra “Allah-u Ekber” diyerek rükua varır. Bu rekâtta imama yetişmiş sayılır.
Mesbuk olan kişi, imama rükudan sonra yetişirse, ayakta iftitah tekbiri alır ve imama bulunduğu yerde uyar, bu kısım yetiştiği rekâttan sayılmaz. İmamın sel******* sonra kalkar ve bu kısmı kaza eder. Mesbuk'un kaza edeceği kısım, namazın birinci ve ikinci rekâtları ise ayağa kalktığı zaman Fatiha ve zamm-ı sure okur.
Esas olan görüşe göre, mesbuk imamın iki tarafa selam vermesini bekler ve daha sonra kalkıp kaçırdığı rekâtları kılar.
Mesbuk olan kişi, teşehhütte imamla birlikte et-tahiyyatüyü okur, ancak diğer salavat ve duaları okumaz, imamın selam vermesini bekler.
Hanefi mezhebine göre, mesbuk olan kimse şu dört meselenin dışındaki bütün hallerde yalnız başına namaz kılan kimse gibidir. Ancak bu dört meselede imama uyan kimse gibidir:
1-) Mesbuk olan bir kimsenin, kaçırdığı rekâtı tek başına kaza ederken başka bir imama uyması, başka birisinin de ona uyması caiz değildir.
2-) Mesbuk olan kimse, kaçırdığı rekâtları kaza ederken, yeni bir namaz için tekbir getirip kılmakta olduğu namazı keserse, birinci namazı kesmiş ve yeni bir namaza başlamış olur.
3-) Mesbuk olan kimse, kaçırdığı rekâtları kaza etmek için kalktığı zaman, imamın sehiv secdesi borcu bulunduğunu görürse, bu sehiv secdesi borcu kendisi imama uymadan önce olmuş olsa bile, kaza etmek için kalktığı rekâtın secdesini yapmamışsa geri dönerek imamla beraber sehiv secdesini yapar. Ancak namazın sonunda bu sehiv secdesini yapması gerekir. Mesbuk olan kimse, tilavet secdesini kaza ederkende yukarıda anlattığımız gibi hareket etmelidir.
4-) Mesbuk olan kimse, teşehhüd miktarı oturmadan, kaçırdığı rekâtları kaza etmek için kalkarsa namaz caiz değildir.
Mesbuk İle İlgili Bazı Hükümler:
Hanefi mezhebine göre, mesbuk olan kimsenin, teşehhüd miktarı oturduktan sonra, imam selam vermeden, kaçırdığı rekâtları kaza etmek için ayağa kalkması tahrimen mekruhtur. Ancak bazı durumlarda özür sebebi ile imam selâm vermeden önce ayağa kalkması caizdir.
Bu özürler şunlardır:
1-) İmamın selam vermesini beklediği takdirde mestlerinin mesh süresinin sona ermesinden korkarsa;
2-) Özür sahibi olup abdestinin bozulmaması için, vaktin çıkmasından korkarsa;
3-) Cuma namazında, imamın selâmını beklediği takdirde, ikindi vaktinin girmesinden korkarsa;
4-) Mesbuk olan kimse, imamın selâmını beklediği takdirde, bayram namazı ise, öğle vaktinin girmesinden korkarsa;
5-) Sabah namazında, imamın selam vermesini beklediği takdirde güneşin doğmasından korkarsa;
6-) Abdestinin bozulmasından korkarsa;
7-) Şayet imamın selamını bekler, önündeki cemaatin kalkıp secde ettiği yerden geçmelerinden korkarsa, imam selamı vermeden kalkıp namazını tamamlaması caizdir. (Durrü’l-Muhtar; 1/555-560, Fethu’l-Kadir; 1/277)
Şafii mezhebine göre, imama uyan kişi ya müvafık'tır ya da mesbuk'tur.
Müvafık; ister birinci rekatta olsun, isterse başka rekatta olsun, imamla beraber fatihanın okunuşuna yetişen kimsedir.
Müvafık; özürsüz olarak kasden imamdan fiili bir rükun geride kalırsa, örneğin; imam bir rüknu bitirdiği halde, müvafık henüz bu rüknu yerine getirmemişse, bu az bir geri kalma olduğu için namazı batıl olmaz.
Müvafık, imam dan fiili iki rükun geri kalırsa, imam iki rüknü tamamladığı halde, müvafık bu rükunlardan öncekinde bulunuyorsa, örneğin, imam secdeye eğilmeye başladığı halde, müvafık hala kıyamda kıraatte ise, eğer herhangi bir özrü bulunmaksızın bunu yapmışsa, namazı batıl olur.
Ancak bir özrü varsa fatihasını tamamlar ve kendi namazının sırasına göre imamın arkasından üç veya daha fazla rükun geri kalmamak şartıyla devam eder.
Mesbuk ise; birinci rekâtta veya diğer rekâtlarda Fatiha okuyacak bir zaman içinde imama yetişemeyen kimsedir.
Namazın bazı rekâtlarını imamla beraber kılmayı kaçırıp mesbuk durumuna düşen kimse, rüku caiz olacak kadar mutmain bir şekilde imama, rükuda yetişirse, o rekâta yetişmiş olur.
Mesbukun yetiştiği rekât namazının evveli, tamamladığı rekâtlar ise namazının sonudur.
Mesbuk olan kimse, sabah namazında imamla beraber kunutu okuyup, daha sonra namazını tamamladığında da kunut'u yeniden okur. (Muğni’l-Muhtac; 1/256, el-Mühezzeb; 1/95)
Ýlmihal; Seyda Muhammed Konyevi (KS)
1- Müdrik:
Müdrik, namazın başından sonuna kadar aralıksız olarak imama uyan ve bütün rekatları imamla beraber kılan kimsedir.
2- Lâhik:
İmamla beraber namaza başlamasına rağmen namazın bütün rekatlarını veya bir bölümünü imamla kılamayan kimsedir. Örneğin, imamla beraber namaz başladığı halde uyku, gaflet, zahmet, abdestinin bozulması yada mukim olduğu halde seferi bir kimseye uyma gibi özürler sebebiyle; yada özürsüz olarak imamdan önce rüku ve secdeye varma sebebiyle namazın bütününü yada bazı rekâtlarını imamla birlikte kılmayı kaçıran kimselere lâhik denir. Böyle bir durumda olan kimse, kılamadığı rekâtları kaza eder.
Lahik olan kimse, kaçırdığı rekâtlarda, baştan sona imama uymuş olan kimse gibi hareket eder. Bu kimsenin imama iktidası (uyma) bozulmaz. Kılamadığı rekâtları kaza ederken kıraat yapmaz ve sehiv secdesi yapmaz. Çünkü imama uyan kimse, kendi hatasından dolayı sehiv secdesi yapmaz.
Bir kimse, imamla beraber ikinci rekâta başlayarak mesbuk durumuna düşer ve sonra bir yada daha fazla rekâtı imamla birlikte kılamayıp lâhik durumuna geçerse, geçmiş rekâtları kaza ederken kıraat yapması gerekir.
3- Mesbuk:
İmama ikinci, üçüncü veya dördüncü rekâtta veya son oturuşta yetişip uyan kimseye mesbuk denir. Mesbuk, kaçırdığı rekatları kazaya başladıktan sonra kendi başına namaz kılan kimse gibidir. Önce subhaneke duasını okur, kıraat için euzu besmele çeker ve kıraati yapar. Çünkü mesbuk olan kimse, kıraat yönünden namazın baş tarafını kaza etmektedir. Eğer kıraati terk ederse namazı fasit olur.
Sübhaneke duasının okunma yeri, iftitah tekbirinden sonradır. Böyle gizli okunan bir namazda imama uyan mesbuk, sübhaneke duasını okur.
Aşikâr okunan namazlarda imam kıraat yaparken mesbuk kişi imama uyarsa, sübhaneke duasını okumaz. İmam selam verince, kılamadığı rekatları kaza etmek için ayağa kalkınca önce sübhaneke duasını okur. Daha sonra kıraat için euzu besmele çeker.
Mesbuk olan kişi, eğer imama rükuda iken yetişirse, ayakta iftitah tekbirini alır, sonra “Allah-u Ekber” diyerek rükua varır. Bu rekâtta imama yetişmiş sayılır.
Mesbuk olan kişi, imama rükudan sonra yetişirse, ayakta iftitah tekbiri alır ve imama bulunduğu yerde uyar, bu kısım yetiştiği rekâttan sayılmaz. İmamın sel******* sonra kalkar ve bu kısmı kaza eder. Mesbuk'un kaza edeceği kısım, namazın birinci ve ikinci rekâtları ise ayağa kalktığı zaman Fatiha ve zamm-ı sure okur.
Esas olan görüşe göre, mesbuk imamın iki tarafa selam vermesini bekler ve daha sonra kalkıp kaçırdığı rekâtları kılar.
Mesbuk olan kişi, teşehhütte imamla birlikte et-tahiyyatüyü okur, ancak diğer salavat ve duaları okumaz, imamın selam vermesini bekler.
Hanefi mezhebine göre, mesbuk olan kimse şu dört meselenin dışındaki bütün hallerde yalnız başına namaz kılan kimse gibidir. Ancak bu dört meselede imama uyan kimse gibidir:
1-) Mesbuk olan bir kimsenin, kaçırdığı rekâtı tek başına kaza ederken başka bir imama uyması, başka birisinin de ona uyması caiz değildir.
2-) Mesbuk olan kimse, kaçırdığı rekâtları kaza ederken, yeni bir namaz için tekbir getirip kılmakta olduğu namazı keserse, birinci namazı kesmiş ve yeni bir namaza başlamış olur.
3-) Mesbuk olan kimse, kaçırdığı rekâtları kaza etmek için kalktığı zaman, imamın sehiv secdesi borcu bulunduğunu görürse, bu sehiv secdesi borcu kendisi imama uymadan önce olmuş olsa bile, kaza etmek için kalktığı rekâtın secdesini yapmamışsa geri dönerek imamla beraber sehiv secdesini yapar. Ancak namazın sonunda bu sehiv secdesini yapması gerekir. Mesbuk olan kimse, tilavet secdesini kaza ederkende yukarıda anlattığımız gibi hareket etmelidir.
4-) Mesbuk olan kimse, teşehhüd miktarı oturmadan, kaçırdığı rekâtları kaza etmek için kalkarsa namaz caiz değildir.
Mesbuk İle İlgili Bazı Hükümler:
Hanefi mezhebine göre, mesbuk olan kimsenin, teşehhüd miktarı oturduktan sonra, imam selam vermeden, kaçırdığı rekâtları kaza etmek için ayağa kalkması tahrimen mekruhtur. Ancak bazı durumlarda özür sebebi ile imam selâm vermeden önce ayağa kalkması caizdir.
Bu özürler şunlardır:
1-) İmamın selam vermesini beklediği takdirde mestlerinin mesh süresinin sona ermesinden korkarsa;
2-) Özür sahibi olup abdestinin bozulmaması için, vaktin çıkmasından korkarsa;
3-) Cuma namazında, imamın selâmını beklediği takdirde, ikindi vaktinin girmesinden korkarsa;
4-) Mesbuk olan kimse, imamın selâmını beklediği takdirde, bayram namazı ise, öğle vaktinin girmesinden korkarsa;
5-) Sabah namazında, imamın selam vermesini beklediği takdirde güneşin doğmasından korkarsa;
6-) Abdestinin bozulmasından korkarsa;
7-) Şayet imamın selamını bekler, önündeki cemaatin kalkıp secde ettiği yerden geçmelerinden korkarsa, imam selamı vermeden kalkıp namazını tamamlaması caizdir. (Durrü’l-Muhtar; 1/555-560, Fethu’l-Kadir; 1/277)
Şafii mezhebine göre, imama uyan kişi ya müvafık'tır ya da mesbuk'tur.
Müvafık; ister birinci rekatta olsun, isterse başka rekatta olsun, imamla beraber fatihanın okunuşuna yetişen kimsedir.
Müvafık; özürsüz olarak kasden imamdan fiili bir rükun geride kalırsa, örneğin; imam bir rüknu bitirdiği halde, müvafık henüz bu rüknu yerine getirmemişse, bu az bir geri kalma olduğu için namazı batıl olmaz.
Müvafık, imam dan fiili iki rükun geri kalırsa, imam iki rüknü tamamladığı halde, müvafık bu rükunlardan öncekinde bulunuyorsa, örneğin, imam secdeye eğilmeye başladığı halde, müvafık hala kıyamda kıraatte ise, eğer herhangi bir özrü bulunmaksızın bunu yapmışsa, namazı batıl olur.
Ancak bir özrü varsa fatihasını tamamlar ve kendi namazının sırasına göre imamın arkasından üç veya daha fazla rükun geri kalmamak şartıyla devam eder.
Mesbuk ise; birinci rekâtta veya diğer rekâtlarda Fatiha okuyacak bir zaman içinde imama yetişemeyen kimsedir.
Namazın bazı rekâtlarını imamla beraber kılmayı kaçırıp mesbuk durumuna düşen kimse, rüku caiz olacak kadar mutmain bir şekilde imama, rükuda yetişirse, o rekâta yetişmiş olur.
Mesbukun yetiştiği rekât namazının evveli, tamamladığı rekâtlar ise namazının sonudur.
Mesbuk olan kimse, sabah namazında imamla beraber kunutu okuyup, daha sonra namazını tamamladığında da kunut'u yeniden okur. (Muğni’l-Muhtac; 1/256, el-Mühezzeb; 1/95)
Ýlmihal; Seyda Muhammed Konyevi (KS)
