endLesS
Webmaster
Hizmet Prensiplerini Tartışma
Soru: Hizmet prensipleri tartışılabilir mi?
Cevap: Evvela hizmet denilince ne anlaşılıyor ve ne anlaşılmalıdır; bunun sınırlarının net bir şekilde tesbit edilmesi lazımdır.
Hizmet; içinde yaşadığımız zaman diliminin tarz-ı telakkisi göz önüne alınarak, Kur’ânî çizgide, hiç kimseyle çatışmaya ve sürtüşmeye girmeden, makul, mantıkî ve kuvveti dağıtmaksızın, bütün himmeti hal-i hazırdaki durumu değerlendirmeye sarfederek, en rantabl bir vaziyette îlâ-yı kelimetullah yapmaya denir.
Bu uğurda mücadele ederken uygulanan prensiplerin bazıları Kur’ân, Sünnet ve İcma kaynaklıdır. Bunların ise hiçbir surette kritiğe tabi tutulması doğru değildir. Zira bunlar hakkında aykırı fikir beyan etmek insanı başaşağı getirir. Meselâ: “Gıybet etmeyiniz” düsturu Kur’ân’ın sarih bir hükmüdür. Kur’ân gıybeti kardeşinin ölü etini yemeye benzetir. Bu prensibin tartışması ve münakaşası yapılabilir mi? Yine, “Kardeşleriniz üzerinde faziletfüruşluk nev’inden gıpta damarlarını tahrik etmeyiniz.” düsturunu ele alalım: Faziletfüruşluk insanı bir yandan kibre, diğer yandan ucbe sürükler. Ucb ve kibre gelince biri iç, diğeri de dış hastalıktır. Ve bu iki unsur Efendimiz (sav)’in dilinde şöyle ifadesini bulur: “Kalbinde zerre miktar kibir bulunan cennete giremez.” Ucb için de: “Allahım riyadan sümadan ve ucbdan beni koru” buyurur. O halde bu prensiplerin de kritik ve tartışması yapılamaz.
Fakat bazı prensipler vardır ki, fıkhî ifadeyle “müçtehedun fîh”tir. Meselâ, siyasete girme veya girmeme (ki üstadın hayatında her ikisi de vardır); bir medrese hocası gibi talebe yetiştirme veya yetiştirmeme. Yani tefsir, fıkıh, hadis...vs. ilimlerinin öğretilmesiyle meşgul olunması. Evet, bu ve emsali prensipler, zamana, şartlara bağlı hususlardır ve zamanla değiştirilebilir. Bunların tartışılabileceğini ifade etmekle anlatmak istediğimiz husus şudur: Bu prensipler değerlendirmeye tâbi tutulurken, yaşanılan devir, idare, şartlar, maddî-manevî sahip olunan bütün imkânların hepsi birden göz önünde bulundurulmalıdır. Zaten böyle câmi bir değerlendirmenin neticesi de ancak böyle çıkar, böyle bir tartışma zeminine hiç girmemeli... Ve “yapılan hizmetlerdeki isabeti veya isabetsizliği zaman takdir edecektir” deyip geçmelidir.
Soru: Hizmet prensipleri tartışılabilir mi?
Cevap: Evvela hizmet denilince ne anlaşılıyor ve ne anlaşılmalıdır; bunun sınırlarının net bir şekilde tesbit edilmesi lazımdır.
Hizmet; içinde yaşadığımız zaman diliminin tarz-ı telakkisi göz önüne alınarak, Kur’ânî çizgide, hiç kimseyle çatışmaya ve sürtüşmeye girmeden, makul, mantıkî ve kuvveti dağıtmaksızın, bütün himmeti hal-i hazırdaki durumu değerlendirmeye sarfederek, en rantabl bir vaziyette îlâ-yı kelimetullah yapmaya denir.
Bu uğurda mücadele ederken uygulanan prensiplerin bazıları Kur’ân, Sünnet ve İcma kaynaklıdır. Bunların ise hiçbir surette kritiğe tabi tutulması doğru değildir. Zira bunlar hakkında aykırı fikir beyan etmek insanı başaşağı getirir. Meselâ: “Gıybet etmeyiniz” düsturu Kur’ân’ın sarih bir hükmüdür. Kur’ân gıybeti kardeşinin ölü etini yemeye benzetir. Bu prensibin tartışması ve münakaşası yapılabilir mi? Yine, “Kardeşleriniz üzerinde faziletfüruşluk nev’inden gıpta damarlarını tahrik etmeyiniz.” düsturunu ele alalım: Faziletfüruşluk insanı bir yandan kibre, diğer yandan ucbe sürükler. Ucb ve kibre gelince biri iç, diğeri de dış hastalıktır. Ve bu iki unsur Efendimiz (sav)’in dilinde şöyle ifadesini bulur: “Kalbinde zerre miktar kibir bulunan cennete giremez.” Ucb için de: “Allahım riyadan sümadan ve ucbdan beni koru” buyurur. O halde bu prensiplerin de kritik ve tartışması yapılamaz.
Fakat bazı prensipler vardır ki, fıkhî ifadeyle “müçtehedun fîh”tir. Meselâ, siyasete girme veya girmeme (ki üstadın hayatında her ikisi de vardır); bir medrese hocası gibi talebe yetiştirme veya yetiştirmeme. Yani tefsir, fıkıh, hadis...vs. ilimlerinin öğretilmesiyle meşgul olunması. Evet, bu ve emsali prensipler, zamana, şartlara bağlı hususlardır ve zamanla değiştirilebilir. Bunların tartışılabileceğini ifade etmekle anlatmak istediğimiz husus şudur: Bu prensipler değerlendirmeye tâbi tutulurken, yaşanılan devir, idare, şartlar, maddî-manevî sahip olunan bütün imkânların hepsi birden göz önünde bulundurulmalıdır. Zaten böyle câmi bir değerlendirmenin neticesi de ancak böyle çıkar, böyle bir tartışma zeminine hiç girmemeli... Ve “yapılan hizmetlerdeki isabeti veya isabetsizliği zaman takdir edecektir” deyip geçmelidir.