Histerosalpingografi (HSG) nedir?
Histerosalpingografi (HSG) fallop tüplerinin açık olup olmadığını ve uterin kavite şeklinin normal olup olmadığını belirlemek için yapılan bir x-ışını işlemidir. Türkçe tanımıyla ilaçlı rahim ve tüp filmi veya jinekolojide rahimağzı kanalının, rahim içinin ve Fallop tüplerinin yapısal ve işlevsel özelliklerini incelemede yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Rahimiçine verilen özel bir sıvı, bu yapıların üsttteki röntgen filminde olduğu gibi görüntülenmesine olanak verir. HSG işleminin yapılması yarım saatten daha az sürmektedir. Genellikle adet bitiminden sonra ve yumurtlamadan önce yapılmaktadır.
Histerosalpingografi nasıl yapılmaktadır?
Hasta bir floroskop (gerçek zamanlı bir x-ışını görüntüleyicisi) altına ve sedyeye yatırılır. Jinekolog veya radyolog rahimi muayene eder ve vajinaya bir spekulum yerleştirir. Serviks temizlenir ve serviksin açılması için bir alet (kanül) yerleştirilir. Daha sonra hekim kanül yardımıyla rahimi iyodin (kontrast) ile doldurur. Kontrast tüplere girer ve eğer açıklarsa sonunda dökülür. Uterin kavite veya fallop tüplerindeki herhangi bir anormallik monitörde görülebilecektir. HSG da karın boşluğu ve yumurtalıklar değerlendirilemez veya endometriyozis teşhis edileme
HSG prensip olarak adet kanamasının tümüyle bittiği bir zaman diliminde ve adet döngüsünün ilk yarısında uygulanır.Bunun nedeni bir yandan adet kanamasının rahim içinden tüplere ve buradan da karın boşluğu içine dolmasının yaratacağı sorunlara engel olmak, öte yandan rahim içindeki muhtemel bir gebeliğe (gebe kalamama nedeniyle değerlendirilen bir kadında da her zaman gebelik oluşabileceği gerçeği gözardı edilmemelidir..) zarar vermemektir.
HSG Rahatsızlık verici bir işlem midir?
HSG genellikle dayanılacak kadar az ağrı veren bir işlemdir ve bu nedenle genellikle genel anestezi altında uygulanmaz.
HSG genellikle 5 dakikalık hafif veya orta şiddetli bir ağrıya neden olmaktadır. Bazı kadınlar birkaç saatlik ağrıdan şikayetçi olabilmektedir. Semptomlar ilaçla çok büyük oranda azalabilmektedir.
Histerosalpingografi doğurganlığı artırır mı?
Bir çok hekim HSG ı teşhis amaçlı kullanmaktadır.. Bu işlem sonucunda HSG'nin doğurganlığı arttırıp arttırmadığı tartışmalıdır. Bazı çalışmalar normal bir HSG dan yaklaşık 3 ay sonrasına kadar doğurganlıkta hafif bir artış olduğunu göstermektedir.
HSG esnasında sıvı basınçlı olarak verildiğinden bazen hafifçe tıkalı bir rahimağzı kanalı veya Fallop tüpü bu basınçla açılabilmektedir. Bunun dışında HSG'nin tedavi edici özelliği yoktur.
HSG ın riskleri ve komplikasyonları nelerdir?
HSG tedavisinin araştırmalar sonucu çok güvenli bir işlem olduğu düşünülmektedir. Tedavide % 1 den daha düşük orandada olsa bazı araştırmalarda ciddi olmak üzere bir takım komplikasyonların olabileceği kabul edilmektedir.
Enfeksiyon:
En yaygın ciddi problem pelvik enfeksiyondur. Bu genellikle daha önceki tubal hastalık varlığında oluşmaktadır. Nadir olarak enfeksiyon fallop tüplerine zarar verebilir veya tüplerin alınmasını gerektirebilir. HSG dan sonra bir iki gün içinde artan ağrı veya ateş olması durumunda doktor aranmalıdır.
Baygınlık:
Nadiren işlem sırasında veya işlemden sonra kısa bir süre baş dönmesi hissedilebilmektedir.
Radyasyona Maruz Kalma:
HSG da radyasyon çok düşüktür (böbrek veya bağırsak çalışmasından daha azdır ve bu radyasyonla ilgili bir hastalık gösterilmemiştir) (aynı ay gebelik oluşsa bile). Gebelikten şüpheleniliyorsa HSG yapılmamalıdır.
İyodin Alerjisi:
Nadiren HSG da kullanılan iyodin kontrasta alerji olabilmektedir. Hasta eğer iyodine, intravenöz kontrast boyalara veya deniz ürünlerine karşı alerjikse, bu konuda doktoru bilgilendirmelidir. İyodine alerjisi olan hastalarda HSG yerine sonohisterogram uygulanabilir. Sonohisterogram uterin kaviteye dair detaylı fakat tüpler hakkında sınırlı bilgi sağlamaktadır. Eğer hastada işlem sonrası kaşıntı veya kabarma olursa, doktoruyla konuşmalıdır.
Lekelenme Tarzı Kanama:
HSG dan sonra 1-2 gün süresince lekelenme tarzı kanama yaygın olarak görülmektedir. Eğer yoğun bir kanama olursa hasta bunu doktoruna bildirmelidir.
HSG Nasıl Yorumlanır?
Yukarıda sayfanın başında bir HSG görüntüsü yer almaktadır. Bu görüntüde rahim üçgen bir şekilde görülmekte, rahimin altında vajina ve rahimağzı kanalı gözlenmektedir. Rahimin yanlarında sağlı sollu kılcal yapılar Fallop tüpleridir ve bu yapıların devamında sıvının karın içi boşluğu içinde yayılarak dağılması görülmektedir. Bu film rahim içi tümüyle normal ve tüpleri iki taraflı açık bir film örneğidir.
Rahim içine hiç sıvı ulaşamadığında bu bir rahimağzı kanalı tıkanıklığını gösterir.
Rahimiçinin üçgen yapısı içerisinde "lekeler" görüldüğünde bu rahimiçindeki bir yapışıklığın belirtisi, rahimiçinin üçgen yapısı bozulduğunda bu bir doğumsal rahim kusurunun belirtisidir.
Kılcal yapılar yani tüpler görülemediğinde veya bu yapıların devamında sıvının karın içi boşluğuna dağılımı gözlenemediğinde bu tüplerin tıkalı olduğunun bir belirtisidir.