Hipoglisemi denince yemeklerden özellikle fazla miktarda şeker ve unlu mamuller içeren yiyecek-içeceklerden 2-3 saat sonra ortaya çıkan aşırı terleme çarpıntı halsizlik bulantı dikkat kaybı hatta el titremeleri ve sonra da uyuklama gibi belirtiler akla gelse de son yıllarda hipoglisemik işaretlerin oldukça farklı olabileceği anlaşıldı.
Kan şekerindeki düşme azalmanın derecesi ve süresine de bağlı olarak çok farklı belirtiler verebiliyor.
Mesela tatlı-unlu yiyeceklere aşırı ilgi duymak özellikle tatlı krizleri yaşamak gün boyu tekrarlayan sinirlilik gerginlik yorgunluk uyku halleri de hipoglisemi ile ilişkili olabiliyor.
Ayrıca uzun süren açlıklar herhangi bir öğünü kaçırmayı takiben ortaya çıkan yorgunluk uyku hali huysuzluk sinirlilik halleri de aynı kategoriye dâhil.
Sık sık tekrarlayan gece terlemelerinin (özellikle uykudan 2-3 saat sonra ve sabaha karşı oluşan terlemeler) yalnız tatlılara değil tuzlu gıdalara da aşırı ilgi duymanın sık sık susamanın ilerleyici bellek kaybının hatta depresyonun bile hipoglisemi ile ilişkili olup olmadığının araştırılması gerekiyor.
SORUN NEDEN YAYGINLAŞTI?
Hipoglisemi sorununun son yıllarda daha popüler hale gelmesinin sebebi sık sık yaptığımız beslenme yanlışları. Son yıllarda çok fazla şekerli ve unlu yiyecek içecek tüketmeye başladık. Bu durum (özellikle genetik mirasında orta yaş diyabeti (Tip2 diyabet) bulunanlarda) reaktif hipoglisemiyi sık rastlanılan bir sorun haline getirdi.
Her yıl biraz daha büyüyen karbonhidrat tutkusu (özellikle önlenemez hale gelen fruktoz şurubu eklenmiş meşrubatlar paketlenmiş unlu şekerli atıştırmalara olan ilgimiz) reaktif hipoglisemi probleminin yaygınlaşmasında en önemli neden oldu.
Genetik mirasınızda pankreasınızdan insülin patlamasına yönelik bir eğilim varsa pankreasınız kana hızlı karışan karbonhidratlara (kurabiye baklavabisküvi gofret browni cips patlamış mısır beyaz ekmek nişasta kızarmış patates) fazlaca hassas ise aşırı şekerli ve/veya unlu besinler pankreasınızın yüzüne inmiş birer şamar gibidir. Kanınızda baş edilmesi güç insülin patlamalarıyla neticelenir.
Hipoglisemi çoğu zaman sadece beslenmede yapılacak küçük değişimlerle bile kontrol altına alınabiliyor. Seyrek olarak çok özel bazı durumlarda ilaçlardan ya da cerrahi girişimlerden faydalanılıyor. Yani sorunun çözümü son derece kolay!
Reaktif hipoglisemi probleminin bir hastalık değil bir belirti olduğunu ve arkasında Tip2 diyabet eğilimi dışında başka sağlık sorunlarının da bulunabileceğini hatırlatalım. Böyle bir sorunun neden olabileceği hastalıkların araştırılması gerektiğini de not düşelim.
Beslenme hatalarımızın faturasını ödüyoruz
Besinlerdeki şeker ve diğer karbonhidratlar (ekmek makarna pilav) insülin hormonu sayesinde hücre içine girebilir ancak bu şekilde enerjiye dönüşür.
Eğer genetik mirasınızda Tip2 diyabet (erişkin tipi şeker hastalığı) varsa (yani anne-bana ya da diğer yakın akrabalarınızda orta ve ileri yaşlarda çıkmış çoğu zaman ilaçsız bile ayarlanabilen ama genellikle bir veya birkaç hapla tedavisi mümkün olan bir kan şekeri yüksekliği söz konusuysa) bu ve benzeri yanlışlar bir süre sonra insülin direnci problemiyle neticelenir.
İnsülin hormonunun hücreyle ilişkisi bozulur. Hücreye şeker girişi problemli hale gelir. Bu durumda metabolik organizasyonunuz bu direnci aşabilmek için pankreas bezinize daha fazla insülin salgıla talimatı verecektir.
ışte bu insülin patlamaları sonucunda un ve şekerden zengin yiyecek-içeceklerin alımından bir veya iki saat sonra ya da ilerleyen saatlerde kan şekerinde ani düşmeler yani hipoglisemik ataklar başlayacaktır.
Ne yapmalı?
Hipoglisemi tanısı koymak kolaylaşmıştır. Eskiden 5-6 saate kadar uzayabilen yükleme testleri kanda insülin seviyelerini ölçmenin kolay çabuk ve ucuz hale gelmesi nedeniyle iki saatte yapılabilir hale gelmiştir.
ınsülin ve glukoz toleransı testi şeklinde uygulanan bu testlerde açlık insülini 8-10 iki saatlik insülin seviyesi ise 30 mlU/mlden az olmalıdır. Ayrıca açlık kan şekerinin 100 iki saatlik şeker ölçümünün ise 140 mg/dlden düşük olması gerekmektedir.
Eğer yaşadığınız bazı sorunların hipoglisemi ile ilgili olabileceğini düşünüyorsanız uzun süren ve üst üste 4-5 kez damara girip kan alma zorunluluğu gerektiren testler yerine bu kısa süreli testten de yararlanabilirsiniz.
İshal deyip geçmeyin
İshalin tanımı günde üç defadan daha fazla sulu veya gevşek dışkılamadır. Herkes hayatının bir döneminde ishal olur. Bir erişkin ortalama yılda dört defa ishal olur. Çoğu hasta birkaç günde kendiliğinden iyileşir.
Enfeksiyonlara bağlı ishal genellikle yiyecek ve içeceklerle bulaşır. Bulgular kontamine yiyecek alımından yaklaşık 12 saat ile 4 gün sonra başlar ve 3 ila 7 gün içinde geçer.
Enfeksiyon dışı ishal sebepleri arasında antibiyotiklerin ve diğer ilaçların yan etkileri gıda alerjisi ve iltihaplı bağırsak hastalıkları gibi hastalıklar sayılabilir. ıshalle beraber ateş karın ağrısı ve karında kramplar olabilir.
Tedavide bol sıvı alımı en önemli noktadır. Sıvı içinde tuz ve şeker olmalıdır. Patates pirinç yulaf muz çorba ve haşlanmış sebzeler tercih edilmelidir. Laktoz içeren süt ve süt ürünlerinden uzak durulmalıdır.
Aşırı yorgunluk ağız kuruluğu kas krampları idrar renginde koyulaşma baş dönmesi dışkıda kan veya mukus (sümük) varlığı ciddi karın ağrısı devam eden ateş gibi bulgular görülürse doktora başvurmak gerekir.