Elektronik market zincirleri etrafımızı sarıyor! Son dönemlerde ülkemiz genelinde, özellikle büyük şehirlerde hemen her köşede bir elektronik ürün marketi açılıyor… Teknolojik yenilikleri takip eden insanlar fırsatlardan yararlanmak için gece-gündüz saatlerce kuyruk bekliyor! Peki, uğruna saatlerce kuyruk beklenen, büyük zahmetlerle kazanılan binlerce paranın bir anda harcandığı, kolaylıklarından medet umduğumuz teknolojik ürünler gerçekte bize ne kazandırıyor?
Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Daşdağ sorularımızı cevapladı.
Çevre ve insan sağlığı için teknolojinin getirdiği elektromanyetik dalgaların etkileri nelerdir?
Teknoloji hayatı kolaylaştırıyor, iletişimi kolay ve konforlu bir yaşam sürüyoruz. Tabi bunların bedelini çevremizde oluşan elektromanyetik kirlenme ile ödüyoruz. Elektromanyetik kirliliğin insan ve çevre sağlığı için tehdit olduğunu da göz ardı edemeyiz ama çözüm korkmaktan ziyade, kontrollü ve bilinçli tüketimde!
Kontrollü ve bilinçli tüketim nasıl olmalı?
Örneğin, bilgisayar kullanıyorsanız sadece işiniz olduğunda açmalı, diğer zamanlarda kapalı olmasına özen göstermelisiniz. Bilgisayar monitörünüz tüplü bir modelse onu LDC monitörle değiştirmek, cep telefonun acil durumlarda, iki dakikayı aşmayacak şekilde kullanmak, telefon iletişiminizde sabit hatlı, kablolu telefonları tercih etmek alınabilecek basit önlemler...
Mikrodalga fırın yerine normal fırınları kullanmak, saçınızı, saç kurutma makinesi yerine doğal olarak kurutmak, enerji tasarruflu ve kompakt florasan ampul yerine, geleneksel ampulleri kullanmak evimizdeki elektromanyetik kirliliği minimuma indirerek risk faktörünü düşürebiliriz.
Bu tavsiyeleri yetişkinler uygulayabilir… Ancak, televizyon, internet ve açıkhava reklâm alanlarında cep telefonunu kullanmaya teşvik edici çocuklara yönelik yoğun reklâmlar yer alıyor. Bu durumda cep telefonu kullanımında özellikle çocuklarda kontrollü ve bilinçli tüketim nasıl olacak?
Çocuklara kesinlikle cep telefonu önermiyoruz! Cep telefonları en çok çocukları olumsuz etkiliyor. Çocukların hücre çoğalım hızı erişkinlere göre çok daha yüksektir. Çocukların kafatası da bir erişkine göre daha incedir. Dolayısıyla bir etki oluşacaksa bu çocuklarda daha kolay olur. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde çocukların cep telefonundan uzak tutulması veya cep telefonu kullanımının teşvik edilmemesi yönünde eğilimler var. Bu kapsamda çocuklara özel telefonlar üretilebilir veya mesajla iletişim kurabilmeyi sağlayan cep telefonları geliştirilebilir. Çocukları bu zararlı etkiden mutlaka korumalıyız.
Reklâmlarla, çocuklara cep telefonu kullanımın özendirilmesi de çocuklarımızın sağlığı açısından ilgili kurumlar tarafından engellenmeli. Özellikle gelişme çağındaki çocukların, uzun süreli cep telefonu kullanımlarının ve uyurken cep telefonunun yastık altında veya yatak odalarında bulundurmalarının büyük riskleri bulunuyor! Dünya genelinde yapılan birçok araştırmada, cep telefonlarının çocuklarda sebep olduğu hasarı ilerleyen yaşlarda telafi etmek de mümkün değil. Operatörler kontör reklâmı veya bedava konuşma kampanyaları değil cep telefonun gerçekte nasıl kullanılacağının reklâmını yapmalı! Cep telefonu adabına göre, gerektiği durumlarda maksimum iki dakikayı geçmeyecek sürede, acil durumlarda kullanılmalı. Sabit hatlı telefonları kullanım daha güvenli olduğu için mümkün olduğunca telefon iletişimlerinde o tercih edilmeli.
Elektromanyetik dalgalardan korunmak veya bu dalgalar arasında doğal bir hayat sürmek nasıl mümkün olabilir?
Bugünkü hayat şartlarında atalarımızın yaşadığı doğal hayatı maalesef mümkün değil! Eketromanyetik kirlilik nüfusa bağlı olarak değişiyor. İstanbul’daki elektrik kirliliği ile Diyarbakır’ın köyünde kirlilik aynı değil! Özellikle İstanbul gibi büyük metropollerde bulunan alışveriş merkezlerinde sürekli çalışan merdivenler, ışıklandırma sistemleri, havalandırmalar ve benzeri elektrikli sistemler bir anda çalışınca büyük bir elektrik yükü ortaya çıkıyor bu da insanlar üzerinde olumsuz etkilere sebep oluyor. Hayatımız kolaylaştıkça maalesef elektromanyetik kirlilik artacak. Elektromanyetik kirliliğin en büyük olumsuzluklarından biri insanları tembelliğe itiyor olması. Sağlığımız için sağlıklı beslenmemize dikkat etmekle birlikte elektrikli aletleri de olabildiğince kontrollü kullanmamız gerekiyor. Ayrıca, büyükşehir ve metropollerde yaşayanlar hafta sonu tatillerinde kapalı alışveriş merkezleri yerine doğa gezileri yaparak rahatlayabilir ve doğal güzelliklerden faydalanabilir…
Gün boyunca üzerimize toplanan elektrik yükünü gün sonunda üzerimizden atmanın kolay bir formülü var mı?
Gün içinde elimizi suya tutmamız yani ellerimizi sık yıkamak temizliğin yanında vücudumuzdaki elektrik yükünü de alır. Her akşam duş almak da tüm vücudu elektrik yükünden kurtarır ve aynı zamanda stresten de arındırarak sağlıklı dinlenmemizi sağlar!
Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Daşdağ sorularımızı cevapladı.
Çevre ve insan sağlığı için teknolojinin getirdiği elektromanyetik dalgaların etkileri nelerdir?
Teknoloji hayatı kolaylaştırıyor, iletişimi kolay ve konforlu bir yaşam sürüyoruz. Tabi bunların bedelini çevremizde oluşan elektromanyetik kirlenme ile ödüyoruz. Elektromanyetik kirliliğin insan ve çevre sağlığı için tehdit olduğunu da göz ardı edemeyiz ama çözüm korkmaktan ziyade, kontrollü ve bilinçli tüketimde!
Kontrollü ve bilinçli tüketim nasıl olmalı?
Örneğin, bilgisayar kullanıyorsanız sadece işiniz olduğunda açmalı, diğer zamanlarda kapalı olmasına özen göstermelisiniz. Bilgisayar monitörünüz tüplü bir modelse onu LDC monitörle değiştirmek, cep telefonun acil durumlarda, iki dakikayı aşmayacak şekilde kullanmak, telefon iletişiminizde sabit hatlı, kablolu telefonları tercih etmek alınabilecek basit önlemler...
Mikrodalga fırın yerine normal fırınları kullanmak, saçınızı, saç kurutma makinesi yerine doğal olarak kurutmak, enerji tasarruflu ve kompakt florasan ampul yerine, geleneksel ampulleri kullanmak evimizdeki elektromanyetik kirliliği minimuma indirerek risk faktörünü düşürebiliriz.
Bu tavsiyeleri yetişkinler uygulayabilir… Ancak, televizyon, internet ve açıkhava reklâm alanlarında cep telefonunu kullanmaya teşvik edici çocuklara yönelik yoğun reklâmlar yer alıyor. Bu durumda cep telefonu kullanımında özellikle çocuklarda kontrollü ve bilinçli tüketim nasıl olacak?
Çocuklara kesinlikle cep telefonu önermiyoruz! Cep telefonları en çok çocukları olumsuz etkiliyor. Çocukların hücre çoğalım hızı erişkinlere göre çok daha yüksektir. Çocukların kafatası da bir erişkine göre daha incedir. Dolayısıyla bir etki oluşacaksa bu çocuklarda daha kolay olur. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde çocukların cep telefonundan uzak tutulması veya cep telefonu kullanımının teşvik edilmemesi yönünde eğilimler var. Bu kapsamda çocuklara özel telefonlar üretilebilir veya mesajla iletişim kurabilmeyi sağlayan cep telefonları geliştirilebilir. Çocukları bu zararlı etkiden mutlaka korumalıyız.
Reklâmlarla, çocuklara cep telefonu kullanımın özendirilmesi de çocuklarımızın sağlığı açısından ilgili kurumlar tarafından engellenmeli. Özellikle gelişme çağındaki çocukların, uzun süreli cep telefonu kullanımlarının ve uyurken cep telefonunun yastık altında veya yatak odalarında bulundurmalarının büyük riskleri bulunuyor! Dünya genelinde yapılan birçok araştırmada, cep telefonlarının çocuklarda sebep olduğu hasarı ilerleyen yaşlarda telafi etmek de mümkün değil. Operatörler kontör reklâmı veya bedava konuşma kampanyaları değil cep telefonun gerçekte nasıl kullanılacağının reklâmını yapmalı! Cep telefonu adabına göre, gerektiği durumlarda maksimum iki dakikayı geçmeyecek sürede, acil durumlarda kullanılmalı. Sabit hatlı telefonları kullanım daha güvenli olduğu için mümkün olduğunca telefon iletişimlerinde o tercih edilmeli.
Elektromanyetik dalgalardan korunmak veya bu dalgalar arasında doğal bir hayat sürmek nasıl mümkün olabilir?
Bugünkü hayat şartlarında atalarımızın yaşadığı doğal hayatı maalesef mümkün değil! Eketromanyetik kirlilik nüfusa bağlı olarak değişiyor. İstanbul’daki elektrik kirliliği ile Diyarbakır’ın köyünde kirlilik aynı değil! Özellikle İstanbul gibi büyük metropollerde bulunan alışveriş merkezlerinde sürekli çalışan merdivenler, ışıklandırma sistemleri, havalandırmalar ve benzeri elektrikli sistemler bir anda çalışınca büyük bir elektrik yükü ortaya çıkıyor bu da insanlar üzerinde olumsuz etkilere sebep oluyor. Hayatımız kolaylaştıkça maalesef elektromanyetik kirlilik artacak. Elektromanyetik kirliliğin en büyük olumsuzluklarından biri insanları tembelliğe itiyor olması. Sağlığımız için sağlıklı beslenmemize dikkat etmekle birlikte elektrikli aletleri de olabildiğince kontrollü kullanmamız gerekiyor. Ayrıca, büyükşehir ve metropollerde yaşayanlar hafta sonu tatillerinde kapalı alışveriş merkezleri yerine doğa gezileri yaparak rahatlayabilir ve doğal güzelliklerden faydalanabilir…
Gün boyunca üzerimize toplanan elektrik yükünü gün sonunda üzerimizden atmanın kolay bir formülü var mı?
Gün içinde elimizi suya tutmamız yani ellerimizi sık yıkamak temizliğin yanında vücudumuzdaki elektrik yükünü de alır. Her akşam duş almak da tüm vücudu elektrik yükünden kurtarır ve aynı zamanda stresten de arındırarak sağlıklı dinlenmemizi sağlar!
Prof. Dr. Süleyman Daşdağ