Heulwen
Kayıtlı Üye
milli eğitim şurası açılış konuşması - cumhuriyet ve dil
Hasan Ali Yücelin İkinci Millî Eğitim Şûrasını açış konuşmasından
24)
Millî Kültürümüz denildiği zaman bunda, her Türkün şahsiyet ve manevi varlığı demek olan ahlakı; Türlüğün en mahrem varlığını teşkil eden ve düşünmek dediğimiz büyük insanlık işlevinin özü olan dil ve bizim dilimiz Türk dili; millî varlığımızın tarihin en eski kaynaklarından bu güne doğru yürüyüşünde hangi yollardan geçtiğini, hangi kıtalarda medeniyet durakları kurduğunu ve insanlığa neler getirip nasıl hizmet ettiğini gösteren Türk tarihini, üç esaslı unsur olarak görüyoruz. ( ) Yeni Türk harflerinin kabulüyle kalıp değiştiren Türk dili, içten ve kökten bir inkılaba başlamış oldu. Bu yeni kalıbın içine, gördük ki, alıştığımız ve bizim sandığımız bir çok klişeler, bir türlü yerleşemiyor. Bol bol kullandığımız bir çok vasıflar, fiiller ve terkipler; o yeni kalıbın içinde bizim sağduyumuza uymadılar, karşı koydular. Türk dilinin uzun asırlardan beri özlüğünden kaybederek, edindiği yabancı unsurlar, hiçbir dil hareketiyle 1928e kadar bu derece esaslı bir sarsıntıya uğramadı. sekizinci asırdan bize yadigar kalmış belgelerinde gördüğümüz Türkçe ile on sekizinci asrın Osmanlı münşilerinden okuduğumuz Türkçe arasındaki fark, dilimizin millîleşmesi aleyhine olmak üzere, Türk dili üzerinde yapılmış bozucu etkileri ortaya koymaktadır. Mesela Kudatgu Biliğte en yüksek felsefe ve ahlak kavramlarını kendi dilimizde ifade ederken, ümmet düşünüşünün hakim olması dolayısıyle, bütün bu güzel sözleri bu gün unutmuş bulunuyoruz. Şuhalde dilimizin kendi kaynaklarından uzaklaşması yönünde ona, basıcı ve bozucu tesirler yapıldığına göre, bunun tam tersine olarak yabancı kurallarla bozulmuş Türkçemize, bu kurallardan onu kurtararak müessir olmak, hiç değilse aleyhe olan müdahale nispetinde müessir olmak elbette mümkündür. Bu gün bizin inkılap düşünüşümüz, Türkçülük esasına dayandığına göre, bu zihniyeti hakim kılarak millî bir Türkçe yaratabiliriz. Görüşümüzce, geçek bilime varıp onu aydınlarımıza yayabilmemiz ancak Türk olarak düşünüşümüze uygun bir ifade sistemine sahip olmamızla mümkündür. Dilde millîleşme uydurma bir davranış değildir; Dil inkılabımız kısa zamanda bu kadar iyi netice verdiyse bunun sebebi o inkılabın, dil ve düşünce kanunlarına uygun oluşundandır. Alışılmışa saplanma duygusu, en iyi ve en güzel düşmandır. bir bilim adamının veya bir bilim topluluğunun kendi başına bulduğu isabetli terimi, kendi başına yaymaya kalkmasını doğru görmemeliyiz. Bu hal tahsilde bulunan çocuklarımızı çok güç duruma soktuğu gibi, aramızda anlaşma imkanlarını da ortadan kaldırır. Konmuş olan terimleri sözlerimizde ve yazılarımızda kullanmaya devam etmeli ve teşkilatımızın kademeleri dışına çıkmaksızın, eski terimlerin tenkidini ve yenilerinin gerçeklerini bildirmeyi vazife bilmeliyiz.
Her derecedeki okullarımızda anadili öğretimini kuvvetlendirme yolunda bir çok tedbirler almış olmakla beraber, bilhassa yazı yazmada istediğimiz neticeyi alamadığımız muhakkaktır. Anadili öğretiminin, öğretimin esası olduğunu anlamakta bütün Türk öğrencilerinin daha ihtimamlı olmalarına ihtiyaç bulunduğunu ifade etmeliyim. ilk ve ortaokul okuma kitaplarımızı da, inceleyici okuma metodunu verme bakımından kılavuz olabilecek kitaplar haline getirme yolundayız. Kitap okumakta edilgin olan çocuğun yazı yazarak etkin hale getirilmesi, pedagojinin esaslı kurallarındandır. Görmeye, gördüğünü anlamaya, gördüğü ve görmediği şeyler üstünde düşünmeye onları alıştırmak için , çocuğun zihnine her cephesinden gelişme imkanını verici bir öğretim metoduna muhtacız. Her meslek kendini okutucu hale getirmek için salahiyetli kalemlere yazma vazifesini vermelidir. Bütün bilim ve terbiye kurumlarımız, açmaya çalıştığım bu ruh çalışma birliğine erektir ki, ana dil davamızın, bir tefekkür ve yükselme davası olarak kavranmasını ve el birliğiyle zaman kaybetmeden yeni nesilleri bu bakımdan daha kuvvetli yetiştirmemizi sağlayabilecektir. Bunun içinde bizzat öğretmenlerimizin, koyduğumuz esaslı kaidelere ve metotlara riayet etmeleriyle bu ideale varabileceğimiz kanaatindeyim.
Hasan Celal Güzelin XII Millî Eğitim Şûrasını açış konuşmasından25)
Türk aydınlarına şu çağrıda bulunmak istiyorum: bu kelime taassubunu bir tarafa bırakalım. Türk diline gerçekten önem veriyorsak, bu sıkışmanın ötesine geçelim. Dünya ve Türkiye süratle değişmektedir. Gelecek asrın başındaki Türkiyenin milyonlarca kişilik nüfusuyla, Avrupa Topluluğuna dahil olmuş haliyle ve yepyeni bir sosyal ve kültürel sistemiyle düşünülmesi gerekmektedir. Türk diline gerçekten değer veriyorsak bunların ötesine geçilmeli ve süratle değişen teknolojiye uygun Türk dilinin gerçekten değerini, millî benliğini, eski ve yeni kelimeleriyle birlikte taşıması için elimizden gelen gayreti hep beraber gösterelim. İfadeleri yer almaktadır.
KAYNAKÇA
ERGENÇ, İclal, Seda Gökmen: Türkiyede Dil Edimi Çalışmalarına Toplu Bir Bakış,Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi içinde, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay., Ankara: 1999.
KAPLAN, Mehmet: Türk Milletinin Kültürel Değerleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara: 1987.
PORZİG, Waltwr: Dil Denen Mucize, Çeviren: Vural Ülkü, Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. 1990.
ERGİN, Akif: İsmail Doğanın Sokaktaki Yabancı Adlı Kitabının Takdiminden, Sistem Yay., Ankara: 1999.
DOĞAN, İsmail Sokaktaki Yabancı, Sistem Yay., Ankara: 1999.
GÖKALP, Ziya: Türkçülüğün Esasları, Kültür Bakanlığı yay. Hazırlayan Mehmet Kaplan, Ankara:1990.
TÜRKDOĞAN, Orhan: Millî Kimliğim Yükselişi, Alfa Yay., İstanbul: 1999.
KAVCAR, Cahit: Atatürkün Dil ve Edebiyat Konusundaki Görüşleri, Atatürk Devrimleri ve Eğitim Sempozyumu içinde, Ankara Ün. Yay., Ankara: 1981.
KORKMAZ, Zeynep: Gaspıralı İsmail Bey ve Dilde Birlik Toplantısı Oturumunu Açış Konuşması, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi İçinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara: 2001.
AKPINAR, Yavuz: Gaspıralının Türk Diline Bakışı, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisiiçinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara, 2001.
KANTARCIOĞLU, Selçuk: Türkiye Cumhuriyeti Hükûmet Programlarında Kültür, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara: 1990.
TANSU, Yunus Emre: Türk Milliyetçiliğinin Teşekkülünde İki Tesir: Balkanlar ve Rusya,Osmanlı Ansiklopedisi, 7. cilt .
Birinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991.
İkinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991.
On ikinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1989.
* Ankara Üniversitesi, EğitimBilimleri Enstitüsü, Araştırma Görevlisi.
1 Mehmet Kaplan, Türk Milletinin Kültürel Değerleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara: 1987, s.9.
2 Waltwr Porzig, Dil Denen Mucize, Çeviren: Vural Ülkü, Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. 1990, s.5.
3 Akif Ergin, İsmail Doğanın Sokaktaki Yabancı Adlı Kitabının Takdiminden, Sistem Yay., Ankara: 1999.
4 İsmail Doğan, Sokaktaki Yabancı, Sistem Yay., Ankara: 1999, s.3.
5 Doğan, a.g.e., 1999,
6 Mustafa Miyasoğlu, Kültür Hayatımız, Akçağ Yayınları, Ankara: 1999, s.13.
7 Miyasoğlu, a.g.e., 1999, s.21.
8 Orhan Türkdoğan, Millî Kimliğin Yükselişi, Alfa Yayınları, İstanbul: 1999, s.160-162.
9 İclal Ergenç, Seda Gökmen, Türkiyede Dil Edimi Çalışmalarına Toplu Bir Bakış,Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi içinde, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara: 1999, s.160.
10 Doğan, a.g.e., 1999, S.29.
11 Cahit Kavcar, Atatürkün Dil ve Edebiyat Konusundaki Görüşleri, Atatürk Devrimleri ve Eğitim Sempozyumu içinde, Ankara Ün. Yay., Ankara: 1981, s.153.
12 Zeynep Korkmaz, Gaspıralı İsmail Bey ve Dilde Birlik Toplantısı Oturumunu Açış Konuşması, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi içinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara, 2001, s.362.
13 Yunus Emre Tansu, Türk Milliyetçiliğinin Teşekkülünde İki Tesir: Balkanlar ve Rusya,Osmanlı Ansiklopedisi, 7. cilt, s.422.
14 Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları, Kültür Bakanlığı Yay. Hazırlayan Mehmet Kaplan. Ankara:1990, s.17-18
15 Yavuz Akpınar, Gaspıralının Türk Diline Bakışı, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisiiçinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara, 2001, s.386.
16 Ali Öztürk; Ötüken Türk Kitabeleri, Millî Eğitim Basımevi, Ankara: 2001, s.128.
17 İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Türke Doğru, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu, Ankara: 1994, s.72.
18 Baltacıoğlu, a.g.e., 1994, s.32.
19 Ziya Gökalp, Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri, MEB Yay. İstanbul: 1992, s.113.
20 Miyasoğlu, a.g.e., 1999, s.24.
21 Kavcar, a.g.e., 1981, s.158.
22 Selçuk Kantarcıoğlu, Türkiye Cumhuriyeti Hükümet Programlarında Kültür, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara: 1990.
23 Birinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991, s.15-16.
24 İkinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991, s.5.
25 On ikinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1989.
Hasan Ali Yücelin İkinci Millî Eğitim Şûrasını açış konuşmasından
24)Millî Kültürümüz denildiği zaman bunda, her Türkün şahsiyet ve manevi varlığı demek olan ahlakı; Türlüğün en mahrem varlığını teşkil eden ve düşünmek dediğimiz büyük insanlık işlevinin özü olan dil ve bizim dilimiz Türk dili; millî varlığımızın tarihin en eski kaynaklarından bu güne doğru yürüyüşünde hangi yollardan geçtiğini, hangi kıtalarda medeniyet durakları kurduğunu ve insanlığa neler getirip nasıl hizmet ettiğini gösteren Türk tarihini, üç esaslı unsur olarak görüyoruz. ( ) Yeni Türk harflerinin kabulüyle kalıp değiştiren Türk dili, içten ve kökten bir inkılaba başlamış oldu. Bu yeni kalıbın içine, gördük ki, alıştığımız ve bizim sandığımız bir çok klişeler, bir türlü yerleşemiyor. Bol bol kullandığımız bir çok vasıflar, fiiller ve terkipler; o yeni kalıbın içinde bizim sağduyumuza uymadılar, karşı koydular. Türk dilinin uzun asırlardan beri özlüğünden kaybederek, edindiği yabancı unsurlar, hiçbir dil hareketiyle 1928e kadar bu derece esaslı bir sarsıntıya uğramadı. sekizinci asırdan bize yadigar kalmış belgelerinde gördüğümüz Türkçe ile on sekizinci asrın Osmanlı münşilerinden okuduğumuz Türkçe arasındaki fark, dilimizin millîleşmesi aleyhine olmak üzere, Türk dili üzerinde yapılmış bozucu etkileri ortaya koymaktadır. Mesela Kudatgu Biliğte en yüksek felsefe ve ahlak kavramlarını kendi dilimizde ifade ederken, ümmet düşünüşünün hakim olması dolayısıyle, bütün bu güzel sözleri bu gün unutmuş bulunuyoruz. Şuhalde dilimizin kendi kaynaklarından uzaklaşması yönünde ona, basıcı ve bozucu tesirler yapıldığına göre, bunun tam tersine olarak yabancı kurallarla bozulmuş Türkçemize, bu kurallardan onu kurtararak müessir olmak, hiç değilse aleyhe olan müdahale nispetinde müessir olmak elbette mümkündür. Bu gün bizin inkılap düşünüşümüz, Türkçülük esasına dayandığına göre, bu zihniyeti hakim kılarak millî bir Türkçe yaratabiliriz. Görüşümüzce, geçek bilime varıp onu aydınlarımıza yayabilmemiz ancak Türk olarak düşünüşümüze uygun bir ifade sistemine sahip olmamızla mümkündür. Dilde millîleşme uydurma bir davranış değildir; Dil inkılabımız kısa zamanda bu kadar iyi netice verdiyse bunun sebebi o inkılabın, dil ve düşünce kanunlarına uygun oluşundandır. Alışılmışa saplanma duygusu, en iyi ve en güzel düşmandır. bir bilim adamının veya bir bilim topluluğunun kendi başına bulduğu isabetli terimi, kendi başına yaymaya kalkmasını doğru görmemeliyiz. Bu hal tahsilde bulunan çocuklarımızı çok güç duruma soktuğu gibi, aramızda anlaşma imkanlarını da ortadan kaldırır. Konmuş olan terimleri sözlerimizde ve yazılarımızda kullanmaya devam etmeli ve teşkilatımızın kademeleri dışına çıkmaksızın, eski terimlerin tenkidini ve yenilerinin gerçeklerini bildirmeyi vazife bilmeliyiz.
Her derecedeki okullarımızda anadili öğretimini kuvvetlendirme yolunda bir çok tedbirler almış olmakla beraber, bilhassa yazı yazmada istediğimiz neticeyi alamadığımız muhakkaktır. Anadili öğretiminin, öğretimin esası olduğunu anlamakta bütün Türk öğrencilerinin daha ihtimamlı olmalarına ihtiyaç bulunduğunu ifade etmeliyim. ilk ve ortaokul okuma kitaplarımızı da, inceleyici okuma metodunu verme bakımından kılavuz olabilecek kitaplar haline getirme yolundayız. Kitap okumakta edilgin olan çocuğun yazı yazarak etkin hale getirilmesi, pedagojinin esaslı kurallarındandır. Görmeye, gördüğünü anlamaya, gördüğü ve görmediği şeyler üstünde düşünmeye onları alıştırmak için , çocuğun zihnine her cephesinden gelişme imkanını verici bir öğretim metoduna muhtacız. Her meslek kendini okutucu hale getirmek için salahiyetli kalemlere yazma vazifesini vermelidir. Bütün bilim ve terbiye kurumlarımız, açmaya çalıştığım bu ruh çalışma birliğine erektir ki, ana dil davamızın, bir tefekkür ve yükselme davası olarak kavranmasını ve el birliğiyle zaman kaybetmeden yeni nesilleri bu bakımdan daha kuvvetli yetiştirmemizi sağlayabilecektir. Bunun içinde bizzat öğretmenlerimizin, koyduğumuz esaslı kaidelere ve metotlara riayet etmeleriyle bu ideale varabileceğimiz kanaatindeyim.
Hasan Celal Güzelin XII Millî Eğitim Şûrasını açış konuşmasından
25)Türk aydınlarına şu çağrıda bulunmak istiyorum: bu kelime taassubunu bir tarafa bırakalım. Türk diline gerçekten önem veriyorsak, bu sıkışmanın ötesine geçelim. Dünya ve Türkiye süratle değişmektedir. Gelecek asrın başındaki Türkiyenin milyonlarca kişilik nüfusuyla, Avrupa Topluluğuna dahil olmuş haliyle ve yepyeni bir sosyal ve kültürel sistemiyle düşünülmesi gerekmektedir. Türk diline gerçekten değer veriyorsak bunların ötesine geçilmeli ve süratle değişen teknolojiye uygun Türk dilinin gerçekten değerini, millî benliğini, eski ve yeni kelimeleriyle birlikte taşıması için elimizden gelen gayreti hep beraber gösterelim. İfadeleri yer almaktadır.
KAYNAKÇA
ERGENÇ, İclal, Seda Gökmen: Türkiyede Dil Edimi Çalışmalarına Toplu Bir Bakış,Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi içinde, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay., Ankara: 1999.
KAPLAN, Mehmet: Türk Milletinin Kültürel Değerleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara: 1987.
PORZİG, Waltwr: Dil Denen Mucize, Çeviren: Vural Ülkü, Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. 1990.
ERGİN, Akif: İsmail Doğanın Sokaktaki Yabancı Adlı Kitabının Takdiminden, Sistem Yay., Ankara: 1999.
DOĞAN, İsmail Sokaktaki Yabancı, Sistem Yay., Ankara: 1999.
GÖKALP, Ziya: Türkçülüğün Esasları, Kültür Bakanlığı yay. Hazırlayan Mehmet Kaplan, Ankara:1990.
TÜRKDOĞAN, Orhan: Millî Kimliğim Yükselişi, Alfa Yay., İstanbul: 1999.
KAVCAR, Cahit: Atatürkün Dil ve Edebiyat Konusundaki Görüşleri, Atatürk Devrimleri ve Eğitim Sempozyumu içinde, Ankara Ün. Yay., Ankara: 1981.
KORKMAZ, Zeynep: Gaspıralı İsmail Bey ve Dilde Birlik Toplantısı Oturumunu Açış Konuşması, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi İçinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara: 2001.
AKPINAR, Yavuz: Gaspıralının Türk Diline Bakışı, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisiiçinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara, 2001.
KANTARCIOĞLU, Selçuk: Türkiye Cumhuriyeti Hükûmet Programlarında Kültür, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara: 1990.
TANSU, Yunus Emre: Türk Milliyetçiliğinin Teşekkülünde İki Tesir: Balkanlar ve Rusya,Osmanlı Ansiklopedisi, 7. cilt .
Birinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991.
İkinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991.
On ikinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1989.
* Ankara Üniversitesi, EğitimBilimleri Enstitüsü, Araştırma Görevlisi.
1 Mehmet Kaplan, Türk Milletinin Kültürel Değerleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara: 1987, s.9.
2 Waltwr Porzig, Dil Denen Mucize, Çeviren: Vural Ülkü, Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. 1990, s.5.
3 Akif Ergin, İsmail Doğanın Sokaktaki Yabancı Adlı Kitabının Takdiminden, Sistem Yay., Ankara: 1999.
4 İsmail Doğan, Sokaktaki Yabancı, Sistem Yay., Ankara: 1999, s.3.
5 Doğan, a.g.e., 1999,
6 Mustafa Miyasoğlu, Kültür Hayatımız, Akçağ Yayınları, Ankara: 1999, s.13.
7 Miyasoğlu, a.g.e., 1999, s.21.
8 Orhan Türkdoğan, Millî Kimliğin Yükselişi, Alfa Yayınları, İstanbul: 1999, s.160-162.
9 İclal Ergenç, Seda Gökmen, Türkiyede Dil Edimi Çalışmalarına Toplu Bir Bakış,Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi içinde, Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara: 1999, s.160.
10 Doğan, a.g.e., 1999, S.29.
11 Cahit Kavcar, Atatürkün Dil ve Edebiyat Konusundaki Görüşleri, Atatürk Devrimleri ve Eğitim Sempozyumu içinde, Ankara Ün. Yay., Ankara: 1981, s.153.
12 Zeynep Korkmaz, Gaspıralı İsmail Bey ve Dilde Birlik Toplantısı Oturumunu Açış Konuşması, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi içinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara, 2001, s.362.
13 Yunus Emre Tansu, Türk Milliyetçiliğinin Teşekkülünde İki Tesir: Balkanlar ve Rusya,Osmanlı Ansiklopedisi, 7. cilt, s.422.
14 Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları, Kültür Bakanlığı Yay. Hazırlayan Mehmet Kaplan. Ankara:1990, s.17-18
15 Yavuz Akpınar, Gaspıralının Türk Diline Bakışı, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisiiçinde, Sayı. 12/1, TDK Yay, Ankara, 2001, s.386.
16 Ali Öztürk; Ötüken Türk Kitabeleri, Millî Eğitim Basımevi, Ankara: 2001, s.128.
17 İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Türke Doğru, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Kurumu, Ankara: 1994, s.72.
18 Baltacıoğlu, a.g.e., 1994, s.32.
19 Ziya Gökalp, Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri, MEB Yay. İstanbul: 1992, s.113.
20 Miyasoğlu, a.g.e., 1999, s.24.
21 Kavcar, a.g.e., 1981, s.158.
22 Selçuk Kantarcıoğlu, Türkiye Cumhuriyeti Hükümet Programlarında Kültür, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara: 1990.
23 Birinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991, s.15-16.
24 İkinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1991, s.5.
25 On ikinci Millî Eğitim Şûrası, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul: 1989.