Kimyâda simgesi Ag olan, beyaz, parlak, kıymetli bir
metalik element. Atom numarası 47, atom ağırlığı 107,87dir. Erime noktası 961,9°C, kaynama noktası
1950°C ve özgül ağırlığı da 10,5 gr/cm3tür. Çoğu bileşiklerinde +1 değerliklidir. Ag sembolü Lâtince
argentum kelimesinden gelir.
Târihi: Gümüş çok eskiden beri bilinmektedir. Fakat yine de altın ve bakırdan sonra keşfedilmiştir.
Altın az olmasına rağmen, dünyânın her yanına yayılması sebebiyle daha önce kullanılmaya
başlanmıştır. Ayrıca tabiî hâlde gümüş az olup, çok derinlerde bulunuyordu. Gümüşün M.Ö. 3100
yıllarında Mısırlılar ve M.Ö. 2500 yıllarında Çinliler ve Persler tarafından kullanıldığı belirtilmiştir.
Atinadaki gümüş mâdenlerine Yunan târihinde rastlanır. M.Ö. 800 yıllarına doğru gümüş, Nil Nehri
havâlisinde para olarak kullanılmaya başlanmıştır. Gümüşü ilk olarak Romalıların işlemeye başladıkları
iddiâ edilmektedir.
Endüstri ilerledikçe daha karışık ve saf olmayan gümüş filizleri üzerinde çalışılmaya başlandı. Bugün
gümüş büyük bir nisbette bakır, kurşun ve çinko istihsalindeki yan ürünlerden elde edilir. Çok nâdir
olarak da bâzı yerlerde sâdece gümüş istihsâli ile uğraşılır. Bu da çok pahalıya mâl olur.
Bulunuşu: Çok eskiden gümüş, dünyânın birçok yerlerinde az miktarda bulunan tabiî gümüş
kaynaklarından elde ediliyordu. Tabiî gümüş; saf veya daha çok altın, bakır, civa ve diğer metallerle
alaşımlar hâlinde bulunuyordu. Norveçte Güney Peruda, Coloradoda kazılarda işlenmiş büyük
külçeler bulunmuştur. 1860ta sekiz tonluk bir külçe İspanyada çıkartılmıştır. Gümüş, daha çok yer
kabuğuna dağılmış bileşikler hâlinde bulunur. En çok rastlanan gümüş filizleri argentit (Ag2S) ve
gümüş klorür (AgCl) olmaktadır. Arsenik veya antimonla karışmış sülfür filizleri de vardır.
Üretim: Gümüş, târihte birçok usûllerle filizlerinden ayrılmıştır. En eski metodlardan biri, kurşunla
karıştırma usûlüdür. Bu usûlde gümüş filizleri veya saf olmayan gümüş ürünleri kurşun veya kurşun
filizleriyle basit bir fırında eritilir ve gümüş-kurşun karışımı elde edilir. Buradan da kolay bir şekilde saf
gümüş kazanılır.
Diğer bir usûl de, amalgama metodudur. Çamur hâline getirilen gümüş filizleri, tuz ve civayla muâmele
edilerek, elementel gümüş elde edilir. Bundan başka siyanat usûlü gibi birçok gümüş elde etme
usûlleri geliştirilmiştir.
Özellikleri: Gümüş; ışığı çok iyi yansıtan, dövülebilen, sünek bir metaldir. Bir gr gümüşten 2000 m
uzunluğunda ince tel çekilebilir. Elektrik sistemde küp ve altıgen olarak kristallenir. Koordinasyon
sayısı altı olduğu hallerde, yaklaşık atom çapı 1,444 ansgtrom değerini alır.
Atmosferde oksitlenmeye karşı büyük bir mukâvemet gösterir. Bakırdan daha zor, altından ise daha
kolay oksitlenir. Standart elektrot potansiyeli 0,7978 v. dir. Asitlere ve birkaç organik maddeye karşı
aşınmaz. Fakat nitrik asit ve derişik sıcak sülfirik asitte kolayca eritilir. Ayrıca kükürt ve birçok kükürt
bileşikleriyle hemen birleşir. Gümüş eşyâ üzerindeki kararmanın sebebi, havadaki hidrojen sülfür ve
yumurta gibi bâzı yiyeceklerde bulunan kükürttür.
Periyodik tabloda ağır metaller grubu içinde yer alan gümüşün, çoğu özellikleri bakırın özelliklerine
benzemekle berâber bakır, çoğu bileşiklerinde iki değerlikli olması ile gümüşten farklıdır.
Alaşımları: Saf gümüş kolay paslanmaz. Elektrik ve ısıyı çok iyi iletir. Fakat, çok yumuşak olup,
mekanik kuvvete karşı direnci azdır. Ayrıca atmosferde parlaklığını kaybederek donuklaşır. Bu
sebepten daha sert diğer metallerle alaşımları hâlinde kullanılır.
Gümüşün kadmiyum ve çinko ile yaptığı alaşımlar, parlaklığını çok daha yavaş kaybeder. Buna
antimon ve kalay ilâve edilirse, bu parlaklık ve dayanıklılık daha da artar. Gümüşün diğer metallerle
yapmış olduğu daha birçok alaşımları vardır. Bunlar endüstride saf gümüşten çok daha fazla kullanılır.
metalik element. Atom numarası 47, atom ağırlığı 107,87dir. Erime noktası 961,9°C, kaynama noktası
1950°C ve özgül ağırlığı da 10,5 gr/cm3tür. Çoğu bileşiklerinde +1 değerliklidir. Ag sembolü Lâtince
argentum kelimesinden gelir.
Târihi: Gümüş çok eskiden beri bilinmektedir. Fakat yine de altın ve bakırdan sonra keşfedilmiştir.
Altın az olmasına rağmen, dünyânın her yanına yayılması sebebiyle daha önce kullanılmaya
başlanmıştır. Ayrıca tabiî hâlde gümüş az olup, çok derinlerde bulunuyordu. Gümüşün M.Ö. 3100
yıllarında Mısırlılar ve M.Ö. 2500 yıllarında Çinliler ve Persler tarafından kullanıldığı belirtilmiştir.
Atinadaki gümüş mâdenlerine Yunan târihinde rastlanır. M.Ö. 800 yıllarına doğru gümüş, Nil Nehri
havâlisinde para olarak kullanılmaya başlanmıştır. Gümüşü ilk olarak Romalıların işlemeye başladıkları
iddiâ edilmektedir.
Endüstri ilerledikçe daha karışık ve saf olmayan gümüş filizleri üzerinde çalışılmaya başlandı. Bugün
gümüş büyük bir nisbette bakır, kurşun ve çinko istihsalindeki yan ürünlerden elde edilir. Çok nâdir
olarak da bâzı yerlerde sâdece gümüş istihsâli ile uğraşılır. Bu da çok pahalıya mâl olur.
Bulunuşu: Çok eskiden gümüş, dünyânın birçok yerlerinde az miktarda bulunan tabiî gümüş
kaynaklarından elde ediliyordu. Tabiî gümüş; saf veya daha çok altın, bakır, civa ve diğer metallerle
alaşımlar hâlinde bulunuyordu. Norveçte Güney Peruda, Coloradoda kazılarda işlenmiş büyük
külçeler bulunmuştur. 1860ta sekiz tonluk bir külçe İspanyada çıkartılmıştır. Gümüş, daha çok yer
kabuğuna dağılmış bileşikler hâlinde bulunur. En çok rastlanan gümüş filizleri argentit (Ag2S) ve
gümüş klorür (AgCl) olmaktadır. Arsenik veya antimonla karışmış sülfür filizleri de vardır.
Üretim: Gümüş, târihte birçok usûllerle filizlerinden ayrılmıştır. En eski metodlardan biri, kurşunla
karıştırma usûlüdür. Bu usûlde gümüş filizleri veya saf olmayan gümüş ürünleri kurşun veya kurşun
filizleriyle basit bir fırında eritilir ve gümüş-kurşun karışımı elde edilir. Buradan da kolay bir şekilde saf
gümüş kazanılır.
Diğer bir usûl de, amalgama metodudur. Çamur hâline getirilen gümüş filizleri, tuz ve civayla muâmele
edilerek, elementel gümüş elde edilir. Bundan başka siyanat usûlü gibi birçok gümüş elde etme
usûlleri geliştirilmiştir.
Özellikleri: Gümüş; ışığı çok iyi yansıtan, dövülebilen, sünek bir metaldir. Bir gr gümüşten 2000 m
uzunluğunda ince tel çekilebilir. Elektrik sistemde küp ve altıgen olarak kristallenir. Koordinasyon
sayısı altı olduğu hallerde, yaklaşık atom çapı 1,444 ansgtrom değerini alır.
Atmosferde oksitlenmeye karşı büyük bir mukâvemet gösterir. Bakırdan daha zor, altından ise daha
kolay oksitlenir. Standart elektrot potansiyeli 0,7978 v. dir. Asitlere ve birkaç organik maddeye karşı
aşınmaz. Fakat nitrik asit ve derişik sıcak sülfirik asitte kolayca eritilir. Ayrıca kükürt ve birçok kükürt
bileşikleriyle hemen birleşir. Gümüş eşyâ üzerindeki kararmanın sebebi, havadaki hidrojen sülfür ve
yumurta gibi bâzı yiyeceklerde bulunan kükürttür.
Periyodik tabloda ağır metaller grubu içinde yer alan gümüşün, çoğu özellikleri bakırın özelliklerine
benzemekle berâber bakır, çoğu bileşiklerinde iki değerlikli olması ile gümüşten farklıdır.
Alaşımları: Saf gümüş kolay paslanmaz. Elektrik ve ısıyı çok iyi iletir. Fakat, çok yumuşak olup,
mekanik kuvvete karşı direnci azdır. Ayrıca atmosferde parlaklığını kaybederek donuklaşır. Bu
sebepten daha sert diğer metallerle alaşımları hâlinde kullanılır.
Gümüşün kadmiyum ve çinko ile yaptığı alaşımlar, parlaklığını çok daha yavaş kaybeder. Buna
antimon ve kalay ilâve edilirse, bu parlaklık ve dayanıklılık daha da artar. Gümüşün diğer metallerle
yapmış olduğu daha birçok alaşımları vardır. Bunlar endüstride saf gümüşten çok daha fazla kullanılır.