Kadınların yaşamları boyunca en sık görülen iki enfeksiyondan biri idrar yolu enfeksiyonu diğeri ise vaginit dediğimiz vagina enfeksiyonudur. Her kadın hayatında en az bir defa bazen ise çok daha fazla olmak üzere bu nahoş durumla karşılaşmaktadır.
Genel hijyen kuralları ve genital hijyen kurallarına uygun davranıldığında bu iki enfeksiyon durumu tamamen önlenilmese bile görülme sıklığı azaltılarak hem bu enfeksiyonlardan hemde bunların yol açabileceği daha kötü durumlardan kaçınılabilir.
Vücudumuzun anatomik yapısını tam olarak öğrenirsek enfeksiyondan korunmada çok daha başarılı oluruz.
İdrar çıkış deliği olan üretra , vagina giriş deliği ve barsakların çıkış kısmı olan anüs birbirlerine çok yakın komşuluk yapmaktadır.Enfeksiyonların en önemli nedenide bu yakın komşuluk nedeni ile mikropların vagina ve idrar yollarına bulaşmasıdır.Çünkü vücuttan artıkların atıldığı anüs çok miktarda bakteri içermektedir.Eğer buradan vagen ve idrar yollarına ulaşan bakteriler savunma mekanizmalarını geçerse enfeksiyon oluşmaktadır.
Peki İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri nelerdir:
İdrar yollarını oluşturan mesane ve idrar kanallarında yer alan idrar sterildir ve mikrop içermez ,her idrar yaptığımızda bu bölgede bulunan bakterileri buradan uzaklaştırız.Enfeksiyon olduğunda ise şu belirtiler olur.
1. İdrar yaparken yanma:
2. Sık idrara çıkma
3. İdrarda kötü koku
4. İdrar varmış hissi
5. Kasık ve bel ağrısı
6. İdrar kaçırma
İdrar yolları enfeksiyonları nasıl oluşur:
1.Bölgesel bakteri varlığı:
Daha öncede dediğim gibi idrar sterildir ve mikrop içermez.İdrar yollarında enfeksiyon oluşturan bakteriler anus bölgesinden buraya ulaşan bakterilerdir.Özellikle tuvalet sonrası olmak üzere her zaman bu bölgede bol miktarda bakteri yer alır eğer kişisel önlemleri almazsak bizde enfeksiyonun oluşmasına katkıda bulunuruz.
2.Diğer hastalıklar
Özellikle böbrek taşı,mesane hastalıkları şeker hastalığı gibi hastalıklarda enfeksiyon çok daha kolay oluşur.
3.Vücut direncinin düşmesi:
Vücudumuzda normalde mikroplara karşı savaşan bir savunma mekanizması vardır.Bu savunma zayıfladığında enfeksiyonlarda daha kolay oluşur.Özellikle kanser,kemoterapi ,yaşlılık gebelik gibi durumlarda vücut direnci düştüğünden enfeksiyonlarda çok daha kolay oluşur.
4. Kişisel yatkınlık:
Bazı insanlarda idrar yolu enfeksiyonu çok daha sık oluşur.
KADINLARDA ENFEKSİYON NEDEN DAHA FAZLADIR:
İdrar yolları enfeksiyonları kadınlarda erkeklere oranla 25-50 kat daha fazla görülür.Bunun nedenleri ise şunlardır:
1.Anatomik yapı:
Üretra dediğimiz idrar boşaltım deliği kadınlar da yaklaşık 1 cm iken erkekler de yaklaşık 20 cm dir.Anüs bölgesinden idrar yollarına ulaşan bakteriler her idrar yapıldığında idrarla beraber oradan atılır ve bu en önemli enfeksiyonu önleyen mekanizmadır.Kadınlar da mesafe çok kısa olduğundan bakteriler hemen mesaneye ulaşırken erkeklerde bu zaman almakta ve idrar yapıldığında da o bölgeden atıldığından enfeksiyon kadınlarda erkekelere göre çok daha kolay oluşmakta.
2..Cinsel ilişki:
İlişki esnasında sürtünmeye bağlı olarak gözle görülmeyen kanama ve zedelenmeler oluşmakta buda mikropların buraya yerleşmelerini kolaylaştırmaktadır.Özellikle vaginada kuruluk varsa yeterli ıslaklık oluşmadan ilişkiye girilmişse bu zedelenme artmaktadır.
3.Gebelik:
Gebelikde salınan hormonlar hem vücut direncini düşürür aynı zamanda mesanenin tam boşalmasınıda önlediğinden enfeksiyona eğilim artar.
4.Yaş:
Özellikle menapoz döneminde kadınlık hormonu olan östrojenin salınımı azaldığından dokular elastikiyetini kaybeder ve çok daha kolay sedelenir buda enfeksiyona eğilimi artırır.
5.Doğum:
Doğum yaptıkdan sonra vagina bölgesi eski haline asla dönmez.Yada çok fazla doğum yapanlarda idrar kesesi Ya da vaginada sarkmalar oluşur buda enfeksiyona eğilimi artırır.
6.Tuvalet alışkanlığı:
Temizlik yaparken önden arkaya değil de arkadan öne temizlik yapılırsa mikropların taşınması kolaylaştırılır.
VAGİNAL ENFEKSİYON BELİRTİLERİ:
1.Vaginada oluşan olağan dışı akıntı
2.Kaşıntı ve tahriş
3.Cinsel ilişki esnasında ağrı
4.Kasıklar da ve alt karın bölgesin de ağrı
5.Nadiren vaginal kanama
6.Dış genital bölgede şişme
VAGİNAL AKINTI:
Vaginal akıntı kadınların ensık karşılaştığı sağlık problemi olup hayatları boyunca birden fazla kez bu problemle doktora başvurmakta ve tedavi görmekte .Bunun dışında da akıntı sürEsince hem kendilerini kötü hissetmekte hemde cinsel hayatlarınıda olumsuz yönde etkilemektedir.
Normalde tüm vücudumuz gibi vagina bölgesi de kendisini mikroplardan korumak için gerekli savunma sistemine sahiptir.Özellikle laktobasil dediğimiz ve vücudumuzla dost mikroplar enfeksiyonun önlenmesinde çok önemli rol oynarlar.Ayrıca dış dudaklarda kapalı olduğu için mikropların içeriye geçmesine izin vermezler.Bu savunma mekanizmaları bozulduğunda ise enfeksiyon oluşur.Burada önemli olan eğer bazı önlemleri alırsak bu enfeksiyon sıklığını çok çok azaltacağımız gerçeğidir.Ayrıca tedavi edilmeyen uzun dönem enfeksiyonlar vagina bölgesinden daha yukarılara taşınarak rahme ve tüplerede ulaşarak daha ileri enfeksiyonlara sebeb olabilir ve tüpler de yapışıklığa yol açarak kısırlığa yol açabilir.
AKINTI TİPLERİ:
Kadınlar da normalde olan ve hastalık olmayan bir miktar akıntı olması doğaldır.Buna fizyolojik (doğal) akıntı deriz bu akıntı şeffaf,sıvı kıvam da olup yumurta akını andırır bazen adet dönemine yakın ekşi elma kokusu gibi kkokusu olabilir.Bu akıntının içinde vaginada cinsel ilişki için gerekli ıslaklığı sağlayan bezlerin salgıları ile vücuttan dökülen epiteller bulunur.Adetin ilk gününden sayarsak adetin 12-18 günleri arası olan yumurta çatlama döneminde gebeliği kolaylaştırmak için akıntının miktarı artar.Adet dönemine yakın ise miktarı azalır ve kıvamı koyulaşır.Gebelik de de salınan hormonlara bağlı olarak akıntının miktarı artar.
Eğer akıntının renginde ,kıvamında,görünümünde,yada kokusunda bir değişiklik olursa o zaman bu akıntı fizyolojik akıntı değil enfeksiyon akıntısı olur.
Enfeksiyon akıntıları:
1. Mantar hastalıkları:
Mantarlar normal de de vagina bölgesinde bulunurlar ancak koruyucu bakteriler nedeni ile enfeksiyon oluşturamazlar.Vücut direnci düştüğünde, antibiyotik kullanımında,şeker hastalığı olanlar da Ya da çok fazla vaginal duş yaparak vaginanın normal yapısını bozan kişilerde enfeksiyon oluştururlar. Mantar enfeksiyonlarında akıntı koyu beyaz renkte olup peynirimsi Ya da süt kesiği kıvamın da olup vagina duvarlarına sürülürler genel de kokusuz olup yanma ve kaşıntı yaparlar.
2. Trichomonas akıntısı::
Ortak kullanılan tuvaletlerden,iç çamaşırlardan, havuzdan bulaşabilir, belirtileri sarı, köpüklü, kötü kokulu bol vajinal akıntı ve kaşıntıdır.
Trikomonas enfeksiyonu sıklıkla belirti vermeyen bir enfeksiyon türüdür. Mantarın aksine hiçbir şikayeti olmayan bir kadının muayenesinde tesadüfen saptandığında da mutlaka tedavi edilmesi önerilir. Bunun nedeni bu enfeksiyonun cinsel ilişkide kolaylıkla diğer tarafa bulaşabilmesidir.
Trikomonos enfeksiyonu ilişki ile bulaşabildiğinden erkekler de genellikle şikayet oluşturmaz ama bulaşıcılığı önlemek için eş tedaviside uygulanmalıdır.
3.Gardnerella vajiniti (Bakteriyel vaginosis)
Bu vajinit türü vajinanın normal florasının doğal bileşeni olan ve vajinayı enfeksiyonlara karşı koruyan laktobasil bakterilerinin sayıca azalması ve yerini başta Gardnerella Vaginalis olmak üzere bakterilerin alması ile oluşur.Özellikle vaginal duş vagina florasını bozarak enfeksiyon oluşumunu kolaylaştırır.
Bu vajinit türünün en sık görülen belirtisi sarı-gri renkli akıntı ve özellikle cinsel ilişkiden sonra belirginleşen kötü kokudur. Çürümüş balık kokusu tipiktir.
4. Karışık tip akıntı:
Bu enfeksiyonların bir arada oluşturduğu akıntılardır.
Buraya kadar idrar yolları enfeksiyonları ve vagina enfeksiyonları hakkında bilgi verdim. Bundan sonra ise bundan korunmanın yolu olan genital hijyen de dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedeceğiz.:
KIZ ÇOCUKLARINDA HİJYEN:
Kız çocukları okula gittikleri, anneden koptukları zaman kendi cinsel bölgelerinin temizliğini yapamayabilir. Bu yüzden kız çocuklarına o bölgeyi yukarıdan aşağıya doğru su ile temizlemek gerektiği, hiçbir zaman makattan bölgesinden öne doğru temizlik yapılmamasının önemi anlatılmalıdır. Büyük tuvaletten sonra da yine makat bölgesinin temizlenerek ve oradaki temizleyen kâğıdın vajina ve idrar yapılan yere doğru değil arkaya doğru olması gerektiği söylenmelidir. Çünkü büyük tuvaletle ortaya çıkan ciddi miktardaki mikroplar anüs çevresine yerleşebilir, oradan da rahatlıkla temizlik arkadan öne doğru yapılırsa vajinaya girebilir ve orada ciddi enfeksiyona yol açabilir. Özellikle eczanelerde kullanılan ilaçlı mendiller kullanılmasında büyük fayda vardır. Aynı zamanda idrar yolu iltihabı ihtimali de mevcuttur. Yine çocuklara bölgenin yıkandıktan sonra mutlaka kurutulması gerektiği de anlatılmalıdır.
Kız çocukların da enfeksiyon akıntısı nadir dir. Antibiyotik kullanımı gibi durumlar da olabilir Ya da bazen özellikle 5-6 yaşlarında cinsel kimlik keşfi nedeni ile çocuklar vagenlerine yabancı bir cisim sokabilirler buda geçmeyen akıntıya sebeb olur yine geçmeyen bir akıntıda cinsel tacizden de şüphelinilmelidir.
ADET DÖNEMİNDE HİJYEN:
Adet döneminde henüz cinsel ilişkiye başlamamış kişilerde günümüzde kullanılan hijyenik pedler kullanılmaktadır. Pedlerin kanama miktarına göre günde 2 ile 8 adet kadar kullanılabilir. Pedlere karşı alerji ve tahriş olabilmekte ve dış dudaklarda ciddi kızarıklıklar, kaşıntılar olabilmektedir. Bu durumda kullanılan ped markası değiştirilebilir. Kokulu,renkli parfümlü pedler kullanımından kaçınılmalıdır.Pedler bölgede, adet esnasında uzun süre kaldığı için havalanmayı güçleştirir ve tahrişlere yol açabilir. Bu yüzden pedler sıklıkla değiştirilmelidir. Dış dudakların her değiştirmede su ile yıkanıp kurutulmasında fayda vardır.
Vaginal tamponlar:
Adet döneminde daha az kanama olması ve yüzme gibi aktiviteleri yapmak amaçlı kullanılan vaginal tamponlar eğer sık değiştirilmezlerseki en fazla 4 saat kalmalıdır. Ölümcül bile olabilecek enfeksiyonlara yol açabilir.
Yine bu dönem de cinsel ilişki tamamen yasak olmamakla birlikte enfeksiyon oluşumunu kolaylaştıracağından adet döneminde cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır.
CİNSEL AKTİF KADINLARDA HİJYEN:
1.Tuvalet sonrası temizlik:
Temizlik yapılırken mutlaka önden arkaya yapılmalı yani vaginadan makata doğru.Eğer arkadan öne doğru temizlik yapılırsa makat bölgesinde ki mikroplar vagina ve idrar yollarına taşınır.
2. Vaginal duş:
Kadınları bir çoğu özellikle ilişki somrası vaginanın içini yıkamakta bu şekilde mikropları uzaklaştırdığını düşünmekte veya bazen gebelikten korunma amaçlı iç kısmı yıkamaktadır.Ancak yıkama hem gebelikten koruma sağlamadığı gibi hemde vaginanın doğal florası dediğimiz bakterileri öldürerek zararlı mikropların üremesini kolaylaştırmaktadır.Bu enfeksiyonlar zamanla ilerleyerek rahim içi ve tüplerde de hastalık oluşturup hatta kısırlığa bile yol açmaktadır.Eczaneler de Ya da marketler de vagina yıkama jelleri diye satılan bir çok üründe bulunmaktadır.Bunların kullanımında hiçbir şekilde vagina içinin yıkanmasını önermiyoruz.Bu jelleri ancak dış kısmın temizliğin de kullanabilirsiniz.İlişki sonrası Ya da abdest alırken bakire iken nasıl banyo yapıyorsanız kızlık zarı zedelenmesin diye korkuyorsanız bundan sonra da o şekilde banyo yapılması vagina içi ne sabun ne su nede başka bir şeyle yıkanmamalıdır.
3.Nem:
Genital bölgenin ıslak kalması sonucu burada biriken nem ve ıslaklık daha sonra buharlaşarak mantar enfeksiyonu gelişimi açısından uygun bir ortam oluşturur.Bu nedenle tuvalet sonrası veya banyo sonrası mutlaka çok iyi kurulanmalı ıslaklık kalmamasına özen gösterilmeli gerekirse saç kurutma makinesi kullanılabilir.
4. Dar giysiler:
Dar giysiler hem sürtünmeye yol açarak dokular da zedelenmeye hemde ısıyı artırarak nemli ve havasız bir ortam oluşturduklarından enfeksiyona zemen hazırlarlar.
5. İç çamaşır seçimi:
Sentetik ve naylon tarzı çamaşırlar genital bölgede oluşan nemi emmezler ve hava dolaşımını engellerler bu nedenle nemi emen pamuklu iç çamaşırları tercih edilmeli çamaşırlar sık değiştirilmeli ve mutlaka ütülenmelidir.Ayrıca iç çamaşırları deterjan artıklarından iyice arındırılması için çok iyi durulanmalıdır.
6. İrritan maddeler:
Öncellikle kokulu ve renkli tuvalet kağıtları, koku giderici parfümler,kokulu pedler ve sabunlar genital bölgede tahrişe neden olduklarından kesinlikle kullanılmamalıdır.
7.Vaginal tamponlar:
Adet döneminde daha az kanama olması ve yüzme gibi aktiviteleri yapmak amaçlı kullanılan vaginal tamponlar eğer sık değiştirilmezlerseki en fazla 4 saat kalmalıdır. Ölümcül bile olabilecek enfeksiyonlara yol açabilir.
8.Cinsel ilişki:
Güvenli olmayan ilişkiler de cinsel yolla bulaşabilen hastalıklara karşı önlem alınmalı prezervatifsiz ilişkiye girirlmemeli.
İlişki öncesi ve sonrası hemen idrar yapılmalı böylece idrar yolları enfeksiyonlarından korunma sağlanabilir
Tam hazır olmadan ve yeterli ıslaklık olmadan ilişkiye girilmemeli eğer vaginal kuruluk varsa doktor kontrolünde kayganlaştırıcılar kullanılabilir..
İlişki sonrası kesinlikle vaginal duş dediğimiz vagina içerisinin su sabun Ya da benzer şeylerle yıkanması kesinlikle yapılmamalıdır.
9. Genital bölge tüylerinin temizliği:
Normal de jilet Ya da ağda tüylerin giderilmesi için kullanılabilen etkin yöntemlerdir.Ancak her iki yöntem de tahriş nedeni ile kıl köklerinin enfeksiyonu nu kolaylaştırabilir.Allerjik bünyeli olanlar da Ya da çok fazla tahriş varsa bu vaginal bölge tüylerinin temizlenmesi için geliştirilen aletler, tüy dökücü kremler Ya da makas tercih edilebilir.
10. Genel tuvaletler:
Genel tuvaletlerin kullanımında şu anda piyasada olan tek kullanımlık klozetlerin üzerini örten tuvalet kağıtları en idealdir. Ancak o yoksa klozete oturmadan tuvalet kağıdı ile klozet üzeri kapatılmalı su kullanırken den sıçratılmamasına dikkat edilmeli.
11.Düzenli idrar yapmak:
İdrarınız geldiğin de kesinlik tutmayıp mutlaka yapmalısınız çünkü bu şekilde idrar yolları ağzındaki mikropları uzakaştırırsınız bunun dışın da da her 3-4 saat te bir mutlaka idrar yapılmalıdır.Bu şekilde idrar yolu enfeksiyon sıklığı azaltılır.Yine ilişki öncesi ve sonrası mutlaka idrar yapılmalıdır.
12.Düzenli su içmek:
Günde en az 8-10 bardak su tüketmeli böylece hem vücudumuzun sıvı ihtiyacı karşılanır hemde idrar miktarı artar.
13. Genel hijyen:
Eller çok sık yıkanmalı, çamaşırlar sık değiştirilmeli, özellikle yaz aylarında olmak üzere mutlaka günlük banyo yapılmalı.
14. Doktor kontrolü:
Her 6 ayda , en fazla yıl da bir hiçbir şikayetiniz olmasa da jinekolojik kontrol yapılmalı. Hem bu esnada da rahim ağzı kanser taraması da yapılabilir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr. Mehmet KOÇ
Genel hijyen kuralları ve genital hijyen kurallarına uygun davranıldığında bu iki enfeksiyon durumu tamamen önlenilmese bile görülme sıklığı azaltılarak hem bu enfeksiyonlardan hemde bunların yol açabileceği daha kötü durumlardan kaçınılabilir.
Vücudumuzun anatomik yapısını tam olarak öğrenirsek enfeksiyondan korunmada çok daha başarılı oluruz.
İdrar çıkış deliği olan üretra , vagina giriş deliği ve barsakların çıkış kısmı olan anüs birbirlerine çok yakın komşuluk yapmaktadır.Enfeksiyonların en önemli nedenide bu yakın komşuluk nedeni ile mikropların vagina ve idrar yollarına bulaşmasıdır.Çünkü vücuttan artıkların atıldığı anüs çok miktarda bakteri içermektedir.Eğer buradan vagen ve idrar yollarına ulaşan bakteriler savunma mekanizmalarını geçerse enfeksiyon oluşmaktadır.
Peki İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri nelerdir:
İdrar yollarını oluşturan mesane ve idrar kanallarında yer alan idrar sterildir ve mikrop içermez ,her idrar yaptığımızda bu bölgede bulunan bakterileri buradan uzaklaştırız.Enfeksiyon olduğunda ise şu belirtiler olur.
1. İdrar yaparken yanma:
2. Sık idrara çıkma
3. İdrarda kötü koku
4. İdrar varmış hissi
5. Kasık ve bel ağrısı
6. İdrar kaçırma
İdrar yolları enfeksiyonları nasıl oluşur:
1.Bölgesel bakteri varlığı:
Daha öncede dediğim gibi idrar sterildir ve mikrop içermez.İdrar yollarında enfeksiyon oluşturan bakteriler anus bölgesinden buraya ulaşan bakterilerdir.Özellikle tuvalet sonrası olmak üzere her zaman bu bölgede bol miktarda bakteri yer alır eğer kişisel önlemleri almazsak bizde enfeksiyonun oluşmasına katkıda bulunuruz.
2.Diğer hastalıklar
Özellikle böbrek taşı,mesane hastalıkları şeker hastalığı gibi hastalıklarda enfeksiyon çok daha kolay oluşur.
3.Vücut direncinin düşmesi:
Vücudumuzda normalde mikroplara karşı savaşan bir savunma mekanizması vardır.Bu savunma zayıfladığında enfeksiyonlarda daha kolay oluşur.Özellikle kanser,kemoterapi ,yaşlılık gebelik gibi durumlarda vücut direnci düştüğünden enfeksiyonlarda çok daha kolay oluşur.
4. Kişisel yatkınlık:
Bazı insanlarda idrar yolu enfeksiyonu çok daha sık oluşur.
KADINLARDA ENFEKSİYON NEDEN DAHA FAZLADIR:
İdrar yolları enfeksiyonları kadınlarda erkeklere oranla 25-50 kat daha fazla görülür.Bunun nedenleri ise şunlardır:
1.Anatomik yapı:
Üretra dediğimiz idrar boşaltım deliği kadınlar da yaklaşık 1 cm iken erkekler de yaklaşık 20 cm dir.Anüs bölgesinden idrar yollarına ulaşan bakteriler her idrar yapıldığında idrarla beraber oradan atılır ve bu en önemli enfeksiyonu önleyen mekanizmadır.Kadınlar da mesafe çok kısa olduğundan bakteriler hemen mesaneye ulaşırken erkeklerde bu zaman almakta ve idrar yapıldığında da o bölgeden atıldığından enfeksiyon kadınlarda erkekelere göre çok daha kolay oluşmakta.
2..Cinsel ilişki:
İlişki esnasında sürtünmeye bağlı olarak gözle görülmeyen kanama ve zedelenmeler oluşmakta buda mikropların buraya yerleşmelerini kolaylaştırmaktadır.Özellikle vaginada kuruluk varsa yeterli ıslaklık oluşmadan ilişkiye girilmişse bu zedelenme artmaktadır.
3.Gebelik:
Gebelikde salınan hormonlar hem vücut direncini düşürür aynı zamanda mesanenin tam boşalmasınıda önlediğinden enfeksiyona eğilim artar.
4.Yaş:
Özellikle menapoz döneminde kadınlık hormonu olan östrojenin salınımı azaldığından dokular elastikiyetini kaybeder ve çok daha kolay sedelenir buda enfeksiyona eğilimi artırır.
5.Doğum:
Doğum yaptıkdan sonra vagina bölgesi eski haline asla dönmez.Yada çok fazla doğum yapanlarda idrar kesesi Ya da vaginada sarkmalar oluşur buda enfeksiyona eğilimi artırır.
6.Tuvalet alışkanlığı:
Temizlik yaparken önden arkaya değil de arkadan öne temizlik yapılırsa mikropların taşınması kolaylaştırılır.
VAGİNAL ENFEKSİYON BELİRTİLERİ:
1.Vaginada oluşan olağan dışı akıntı
2.Kaşıntı ve tahriş
3.Cinsel ilişki esnasında ağrı
4.Kasıklar da ve alt karın bölgesin de ağrı
5.Nadiren vaginal kanama
6.Dış genital bölgede şişme
VAGİNAL AKINTI:
Vaginal akıntı kadınların ensık karşılaştığı sağlık problemi olup hayatları boyunca birden fazla kez bu problemle doktora başvurmakta ve tedavi görmekte .Bunun dışında da akıntı sürEsince hem kendilerini kötü hissetmekte hemde cinsel hayatlarınıda olumsuz yönde etkilemektedir.
Normalde tüm vücudumuz gibi vagina bölgesi de kendisini mikroplardan korumak için gerekli savunma sistemine sahiptir.Özellikle laktobasil dediğimiz ve vücudumuzla dost mikroplar enfeksiyonun önlenmesinde çok önemli rol oynarlar.Ayrıca dış dudaklarda kapalı olduğu için mikropların içeriye geçmesine izin vermezler.Bu savunma mekanizmaları bozulduğunda ise enfeksiyon oluşur.Burada önemli olan eğer bazı önlemleri alırsak bu enfeksiyon sıklığını çok çok azaltacağımız gerçeğidir.Ayrıca tedavi edilmeyen uzun dönem enfeksiyonlar vagina bölgesinden daha yukarılara taşınarak rahme ve tüplerede ulaşarak daha ileri enfeksiyonlara sebeb olabilir ve tüpler de yapışıklığa yol açarak kısırlığa yol açabilir.
AKINTI TİPLERİ:
Kadınlar da normalde olan ve hastalık olmayan bir miktar akıntı olması doğaldır.Buna fizyolojik (doğal) akıntı deriz bu akıntı şeffaf,sıvı kıvam da olup yumurta akını andırır bazen adet dönemine yakın ekşi elma kokusu gibi kkokusu olabilir.Bu akıntının içinde vaginada cinsel ilişki için gerekli ıslaklığı sağlayan bezlerin salgıları ile vücuttan dökülen epiteller bulunur.Adetin ilk gününden sayarsak adetin 12-18 günleri arası olan yumurta çatlama döneminde gebeliği kolaylaştırmak için akıntının miktarı artar.Adet dönemine yakın ise miktarı azalır ve kıvamı koyulaşır.Gebelik de de salınan hormonlara bağlı olarak akıntının miktarı artar.
Eğer akıntının renginde ,kıvamında,görünümünde,yada kokusunda bir değişiklik olursa o zaman bu akıntı fizyolojik akıntı değil enfeksiyon akıntısı olur.
Enfeksiyon akıntıları:
1. Mantar hastalıkları:
Mantarlar normal de de vagina bölgesinde bulunurlar ancak koruyucu bakteriler nedeni ile enfeksiyon oluşturamazlar.Vücut direnci düştüğünde, antibiyotik kullanımında,şeker hastalığı olanlar da Ya da çok fazla vaginal duş yaparak vaginanın normal yapısını bozan kişilerde enfeksiyon oluştururlar. Mantar enfeksiyonlarında akıntı koyu beyaz renkte olup peynirimsi Ya da süt kesiği kıvamın da olup vagina duvarlarına sürülürler genel de kokusuz olup yanma ve kaşıntı yaparlar.
2. Trichomonas akıntısı::
Ortak kullanılan tuvaletlerden,iç çamaşırlardan, havuzdan bulaşabilir, belirtileri sarı, köpüklü, kötü kokulu bol vajinal akıntı ve kaşıntıdır.
Trikomonas enfeksiyonu sıklıkla belirti vermeyen bir enfeksiyon türüdür. Mantarın aksine hiçbir şikayeti olmayan bir kadının muayenesinde tesadüfen saptandığında da mutlaka tedavi edilmesi önerilir. Bunun nedeni bu enfeksiyonun cinsel ilişkide kolaylıkla diğer tarafa bulaşabilmesidir.
Trikomonos enfeksiyonu ilişki ile bulaşabildiğinden erkekler de genellikle şikayet oluşturmaz ama bulaşıcılığı önlemek için eş tedaviside uygulanmalıdır.
3.Gardnerella vajiniti (Bakteriyel vaginosis)
Bu vajinit türü vajinanın normal florasının doğal bileşeni olan ve vajinayı enfeksiyonlara karşı koruyan laktobasil bakterilerinin sayıca azalması ve yerini başta Gardnerella Vaginalis olmak üzere bakterilerin alması ile oluşur.Özellikle vaginal duş vagina florasını bozarak enfeksiyon oluşumunu kolaylaştırır.
Bu vajinit türünün en sık görülen belirtisi sarı-gri renkli akıntı ve özellikle cinsel ilişkiden sonra belirginleşen kötü kokudur. Çürümüş balık kokusu tipiktir.
4. Karışık tip akıntı:
Bu enfeksiyonların bir arada oluşturduğu akıntılardır.
Buraya kadar idrar yolları enfeksiyonları ve vagina enfeksiyonları hakkında bilgi verdim. Bundan sonra ise bundan korunmanın yolu olan genital hijyen de dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedeceğiz.:
KIZ ÇOCUKLARINDA HİJYEN:
Kız çocukları okula gittikleri, anneden koptukları zaman kendi cinsel bölgelerinin temizliğini yapamayabilir. Bu yüzden kız çocuklarına o bölgeyi yukarıdan aşağıya doğru su ile temizlemek gerektiği, hiçbir zaman makattan bölgesinden öne doğru temizlik yapılmamasının önemi anlatılmalıdır. Büyük tuvaletten sonra da yine makat bölgesinin temizlenerek ve oradaki temizleyen kâğıdın vajina ve idrar yapılan yere doğru değil arkaya doğru olması gerektiği söylenmelidir. Çünkü büyük tuvaletle ortaya çıkan ciddi miktardaki mikroplar anüs çevresine yerleşebilir, oradan da rahatlıkla temizlik arkadan öne doğru yapılırsa vajinaya girebilir ve orada ciddi enfeksiyona yol açabilir. Özellikle eczanelerde kullanılan ilaçlı mendiller kullanılmasında büyük fayda vardır. Aynı zamanda idrar yolu iltihabı ihtimali de mevcuttur. Yine çocuklara bölgenin yıkandıktan sonra mutlaka kurutulması gerektiği de anlatılmalıdır.
Kız çocukların da enfeksiyon akıntısı nadir dir. Antibiyotik kullanımı gibi durumlar da olabilir Ya da bazen özellikle 5-6 yaşlarında cinsel kimlik keşfi nedeni ile çocuklar vagenlerine yabancı bir cisim sokabilirler buda geçmeyen akıntıya sebeb olur yine geçmeyen bir akıntıda cinsel tacizden de şüphelinilmelidir.
ADET DÖNEMİNDE HİJYEN:
Adet döneminde henüz cinsel ilişkiye başlamamış kişilerde günümüzde kullanılan hijyenik pedler kullanılmaktadır. Pedlerin kanama miktarına göre günde 2 ile 8 adet kadar kullanılabilir. Pedlere karşı alerji ve tahriş olabilmekte ve dış dudaklarda ciddi kızarıklıklar, kaşıntılar olabilmektedir. Bu durumda kullanılan ped markası değiştirilebilir. Kokulu,renkli parfümlü pedler kullanımından kaçınılmalıdır.Pedler bölgede, adet esnasında uzun süre kaldığı için havalanmayı güçleştirir ve tahrişlere yol açabilir. Bu yüzden pedler sıklıkla değiştirilmelidir. Dış dudakların her değiştirmede su ile yıkanıp kurutulmasında fayda vardır.
Vaginal tamponlar:
Adet döneminde daha az kanama olması ve yüzme gibi aktiviteleri yapmak amaçlı kullanılan vaginal tamponlar eğer sık değiştirilmezlerseki en fazla 4 saat kalmalıdır. Ölümcül bile olabilecek enfeksiyonlara yol açabilir.
Yine bu dönem de cinsel ilişki tamamen yasak olmamakla birlikte enfeksiyon oluşumunu kolaylaştıracağından adet döneminde cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır.
CİNSEL AKTİF KADINLARDA HİJYEN:
1.Tuvalet sonrası temizlik:
Temizlik yapılırken mutlaka önden arkaya yapılmalı yani vaginadan makata doğru.Eğer arkadan öne doğru temizlik yapılırsa makat bölgesinde ki mikroplar vagina ve idrar yollarına taşınır.
2. Vaginal duş:
Kadınları bir çoğu özellikle ilişki somrası vaginanın içini yıkamakta bu şekilde mikropları uzaklaştırdığını düşünmekte veya bazen gebelikten korunma amaçlı iç kısmı yıkamaktadır.Ancak yıkama hem gebelikten koruma sağlamadığı gibi hemde vaginanın doğal florası dediğimiz bakterileri öldürerek zararlı mikropların üremesini kolaylaştırmaktadır.Bu enfeksiyonlar zamanla ilerleyerek rahim içi ve tüplerde de hastalık oluşturup hatta kısırlığa bile yol açmaktadır.Eczaneler de Ya da marketler de vagina yıkama jelleri diye satılan bir çok üründe bulunmaktadır.Bunların kullanımında hiçbir şekilde vagina içinin yıkanmasını önermiyoruz.Bu jelleri ancak dış kısmın temizliğin de kullanabilirsiniz.İlişki sonrası Ya da abdest alırken bakire iken nasıl banyo yapıyorsanız kızlık zarı zedelenmesin diye korkuyorsanız bundan sonra da o şekilde banyo yapılması vagina içi ne sabun ne su nede başka bir şeyle yıkanmamalıdır.
3.Nem:
Genital bölgenin ıslak kalması sonucu burada biriken nem ve ıslaklık daha sonra buharlaşarak mantar enfeksiyonu gelişimi açısından uygun bir ortam oluşturur.Bu nedenle tuvalet sonrası veya banyo sonrası mutlaka çok iyi kurulanmalı ıslaklık kalmamasına özen gösterilmeli gerekirse saç kurutma makinesi kullanılabilir.
4. Dar giysiler:
Dar giysiler hem sürtünmeye yol açarak dokular da zedelenmeye hemde ısıyı artırarak nemli ve havasız bir ortam oluşturduklarından enfeksiyona zemen hazırlarlar.
5. İç çamaşır seçimi:
Sentetik ve naylon tarzı çamaşırlar genital bölgede oluşan nemi emmezler ve hava dolaşımını engellerler bu nedenle nemi emen pamuklu iç çamaşırları tercih edilmeli çamaşırlar sık değiştirilmeli ve mutlaka ütülenmelidir.Ayrıca iç çamaşırları deterjan artıklarından iyice arındırılması için çok iyi durulanmalıdır.
6. İrritan maddeler:
Öncellikle kokulu ve renkli tuvalet kağıtları, koku giderici parfümler,kokulu pedler ve sabunlar genital bölgede tahrişe neden olduklarından kesinlikle kullanılmamalıdır.
7.Vaginal tamponlar:
Adet döneminde daha az kanama olması ve yüzme gibi aktiviteleri yapmak amaçlı kullanılan vaginal tamponlar eğer sık değiştirilmezlerseki en fazla 4 saat kalmalıdır. Ölümcül bile olabilecek enfeksiyonlara yol açabilir.
8.Cinsel ilişki:
Güvenli olmayan ilişkiler de cinsel yolla bulaşabilen hastalıklara karşı önlem alınmalı prezervatifsiz ilişkiye girirlmemeli.
İlişki öncesi ve sonrası hemen idrar yapılmalı böylece idrar yolları enfeksiyonlarından korunma sağlanabilir
Tam hazır olmadan ve yeterli ıslaklık olmadan ilişkiye girilmemeli eğer vaginal kuruluk varsa doktor kontrolünde kayganlaştırıcılar kullanılabilir..
İlişki sonrası kesinlikle vaginal duş dediğimiz vagina içerisinin su sabun Ya da benzer şeylerle yıkanması kesinlikle yapılmamalıdır.
9. Genital bölge tüylerinin temizliği:
Normal de jilet Ya da ağda tüylerin giderilmesi için kullanılabilen etkin yöntemlerdir.Ancak her iki yöntem de tahriş nedeni ile kıl köklerinin enfeksiyonu nu kolaylaştırabilir.Allerjik bünyeli olanlar da Ya da çok fazla tahriş varsa bu vaginal bölge tüylerinin temizlenmesi için geliştirilen aletler, tüy dökücü kremler Ya da makas tercih edilebilir.
10. Genel tuvaletler:
Genel tuvaletlerin kullanımında şu anda piyasada olan tek kullanımlık klozetlerin üzerini örten tuvalet kağıtları en idealdir. Ancak o yoksa klozete oturmadan tuvalet kağıdı ile klozet üzeri kapatılmalı su kullanırken den sıçratılmamasına dikkat edilmeli.
11.Düzenli idrar yapmak:
İdrarınız geldiğin de kesinlik tutmayıp mutlaka yapmalısınız çünkü bu şekilde idrar yolları ağzındaki mikropları uzakaştırırsınız bunun dışın da da her 3-4 saat te bir mutlaka idrar yapılmalıdır.Bu şekilde idrar yolu enfeksiyon sıklığı azaltılır.Yine ilişki öncesi ve sonrası mutlaka idrar yapılmalıdır.
12.Düzenli su içmek:
Günde en az 8-10 bardak su tüketmeli böylece hem vücudumuzun sıvı ihtiyacı karşılanır hemde idrar miktarı artar.
13. Genel hijyen:
Eller çok sık yıkanmalı, çamaşırlar sık değiştirilmeli, özellikle yaz aylarında olmak üzere mutlaka günlük banyo yapılmalı.
14. Doktor kontrolü:
Her 6 ayda , en fazla yıl da bir hiçbir şikayetiniz olmasa da jinekolojik kontrol yapılmalı. Hem bu esnada da rahim ağzı kanser taraması da yapılabilir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op.Dr. Mehmet KOÇ