Silencio
Kayıtlı Üye
Bir ROBERT ZEMECKİS Filmi !
Geleceğe Dönüş / Back to the Future (1985)
Geleceğe Dönüş, Robert Zemeckis'in yönetmenlik, Bob Gale'ın yardımcı senaristlik, Steven Spielberg'in yürütücü yapımcılık yaptığı, 1985 yapımı bilim-kurgu, macera ve komedi türündeki filmdir. Başrollerinde Michael J. Fox'un Marty McFly, Christopher Lloyd'un Emmett Brown olarak yer aldığı filmde, Crispin Glover, Lea Thompson ve Thomas F. Wilson da yan rollerdedir. Geleceğe Dönüş'te, bir delikanlının kazara 1985 yılından 1955 yılına gitmesi konu edilir. Lisede okuyan anne ve babası ile tanışan genç, yanlışlıkla annesinin romantik ilgisini çeker. Anne ve babasının aşık olmasını engellediği için hatasını telafi edip, 1985 yılına geri dönmek zorundadır.
Zemeckis ve Gale, babası okul çağındayken onunla tanıştığını düşünen Gale'ın fikrine yoğunlaşıp hikâyeyi yazmaya başladı. Birçok stüdyonun, Zemeckis'in Romancing the Stone filminin gişedeki başarısına kadar geri çevirdiği hikâyeyi, Universal Pictures ve yürütücü yapımcı Steven Spielberg kabul etti. Film ekibinin Eric Stolz'un bu rol için uygun kişi olmadığını anlayana kadar, Marty McFly olarak filmin oyuncu kadrosunda yer alan isim Eric Stoltz'tu. Zemeckin'in Spielberg'e Güldüreceğimizi umduğum kadar güldürdüğümüzü zannetmiyorum demesiyle Stoltz kadrodan çıkarıldı, filmin gösterim tarihi olan 3 Temmuz 1985 tarihine kadar çekimler tekrar yapıldı.
Film gösterime girdikten sonra, 380 milyon $ hasılat ve çok iyi yorumlar alarak yılın en başarılı filmlerinden biri oldu. Hugo Ödülleri'nde En İyi Dramatik Sunum ve Saturn Ödülleri'nde En İyi Bilim-Kurgu Filmi ödüllerini kazandı, ayrıca Akademi Ödülleri, BAFTA ve Altın Küre adaylıkları aldı. Ronald Reagan, 1986'daki State of the Union Address'te ve 2007'deki Kütüphane Kongresi'nde filmden cümleler söyledi. Filmin başarısının ardından, 1989 ve 1990 yıllarında iki devam filmi gösterime girdi. Ayrıca animasyon serisi hazırlandı ve tema parkı açıldı.
Geleceğe Dönüş, 2007 yılında Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi tarafından "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasında seçilmiş ve filmin ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.
*****
Doktor Emmett Brown'un evine gelen Marty McFly, gitarını dev bir hoparlöre bağlar. Gitarının teline dokunduğunda hoparlörün büyüklüğünden kaynaklanan sesten dolayı geriye zıplar. Ardından telefon çalar. Arayan Dr. Emmett Brown'dur. Marty'ye geceleyin yanına gelmesini söyler. Okula geç kaldığını fark eden Marty, kaykayına binip okula gider. Müdürden azar işitip geç kağıdı alır. Grubuyla birlikte okulun müzik seçmelerine katılır. Ancak jüri üyleri onları, müziklerinin çok gürültülü olduğu gerekçesiyle reddeder. Çıkışta sevgilisi Jennifer ile, babasının arabası ile dolaşacaklarını söyler. Evine gider. Arabayı ödünç alan Biff Tanen, (Thomas F. Wilson) Marty'nin babası George McFly'ın (Crispin Glover) arabası ile kaza yapmıştır. Marty buna çok sinirlenir.
Uyanıp Dr. Brown'un yanına kamera ile giden Marty, Brown'un Delorean DMC-12 model bir arabadan zaman makinesi yaptığını görür. Zamanda yolculuk yapabilmesi için plütonyum gereken araba, saatte 88 mil hıza ulaşınca geçmişe veya geleceğe gider. Brown, köpeği Einstein'i geleceğe gönderir. Araba geri gelir, Einstein de içindedir ve Einstein yolculuğa çıkmadan önce Dr. Brown'un onun boynuna taktığı saatle Dr. Brown'un kolundaki saat arasında 1 dakikalık bir fark vardır, böylece ilk zaman yolculuğu denemesi başarı ile gerçekleşmiştir. Ardından Brown'un plütonyumdan bomba yapma vaâdiyle kandırdığı Libyalı teröristler gelir, Brown'u vururlar. Marty arabaya binip oradan kaçar, fakat o sırada 88 mil hıza çıkan Marty kendini 1955 yılında bulur. İlk olarak arabayı bir reklam tabelasının arkasına saklar. Şehre ulaştığında, 1955 yılına geldiğini anlar. Bir restauranta gider. Orada babası ile karşılaşır. Biff, arkadaşları ile George'a sataşır. Marty dolaşırken George'un Lorraine'i gözetlediğini görür. George ağaçtan düşer ve ona tam araba çarpacakken, Marty onu kurtarır. Araba ona çarpar ve bayılır. Ayıldığında kendisini annesinin yanında bulur, kötü bir rüya gördüğünü söyler. Gözlerini açtığında kendisini annesinin gençliğinin yanında bulur. Annesi odadan çıkar ve Marty pantolonunu giyer. Aşağıya inip Lorraine'nin ailesi ile yemek yer. Annesi ona romantik bir ilgi gösterir. Marty bu durumdan çok utanır. Doktor Brown'ın yanına gider. Brown en başta Marty'ye inanmaz. Ancak Marty onu ikna eder. Elindeki bir fotoğrafa bakar. Bir bölümü silinmiştir. Brown ona durumu açıklar. Marty, babasını arabanın çarpmasından kurtararak, anne ve babasının tanışmasını engellemiştir. Eğer babası ve annesini birleştirmeyi başaramazsa yok olacaktır. 1985 yılına geri dönebilmesi için gereken plütonyum yerine de saat kulesine düşecek yıldırımın gücüne ihtiyaç vardır.
Marty, George ile buluşarak onun Lorraine ile tanışmasını sağlamaya çalışır. Ancak George'un belalısı Biff Tanen da Lorraine'i istiyordur. Marty, George'un Lorraine'i okuldaki dans gecesine davet etmesini söyler. Ancak George bunun mümkün olmadığını söyleyince, Marty çareyi George'u kandırmakta bulur. Plütonyumdan korunmak için tasarlanmış kıyafeti giyip George'un yanına gider. Ona Darth Vader olduğunu ve Lorraine'i partiye davet etmesi gerektiğini söyler. Çok korkan George bunu kabul etmek zorunda kalır. George, tam Lorraine'i davet edecekken Biff çıkagelir ve ona sataşmaya başlar. Marty, Biff'i onlardan uzak tutmaya çalışır. Biff'e bir yumruk atar. Biff ve arkadaşları arabalarına binip onun peşine düşerler. Marty kaykaya binip onlardan kaçar. Biff ve arkadaşları, Marty'i ellerinden kaçırdıklarında bir gübre kamyonuna çarparlar. Bu olay ile birlikte Lorraine'nin Marty'e ilgisi daha çok artmıştır. Marty yeni bir plan yapar. O Lorraine'i partiye götürecektir, ardından da zarar vermeye çalışacaktır. Bu sırada George gelip Marty'i durduracak ve Lorraine ona aşık olacaktır. Parti günü geldiğinde Marty araba ile Lorraine'ni alır. Okulun dışında Lorraine ile arabada oturan Marty'nin planı Biff yüzünden bozulur. Biff'in arkadaşları Marty'i bir arabaya kilitlerler. Biff de Lorraine'ne taciz etmeye çalışır. Plana uygun olarak arabada Marty'nin olduğunu sanan George, Biff'e Lorraine'nin yanından çekilmesini söyler. Biff, George'un kolunu kıvırır ve onunla dalga geçer. Bu sırada bir arabada kilitli kalan Marty'e, partide çalacak olan müzisyenler yardım eder. Marty hemen George'a yardım etmeye gider.
Biff'in kolunu kavradığı George, onun Lorraine'e tokat atmasına sinirlenir. Yumruğunu sıkar ve Biff'in suratına en sert yumruğunu atar. Biff oracıkta yere yığılır. Artık George'un Marty'e ihtiyacı yoktur. Marty, Biff'in arkadaşlarının kendisini aradıklarını görür. Marty'yi arabadan çıkaran müzisyenlerden birinin eli zarar görmüştür ve bu da gitar çalmasına engel olur. Bu yüzden Marty gitar çalmayı kabul eder. Partide Rock'n roll çalan Marty'nin eli yavaşça yok olmaya başlar. Çünkü sınıf arkadaşlarından biri George'u itip, yanındaki Lorraine'i almıştır. İlk önce oradan uzaklaşan George geri gelip çocuğu itip Lorraine ile dans eder. Marty de sorunun hallolduğuna sevinip Johnny B. Goode şarkısını çalar. İlk başta bu şarkı çok beğenilse de Marty'nin yapmaya başladığı garip hareketler insanların bunu garipsemesine neden olur.
Marty oradan uzaklaşıp Dr. Brown'un yanına gider. Ona bir mektup vermeye çalışır ama Brown bunu kabul etmez. Arabanın geleceğe gidebilmesi için, saat kulesine düşecek yıldırıma ihtiyaç vardır. Marty arabaya elektrik kablosuna değeceği bir çubuk takıp beklemeye başlar. Araba biraz geç çalışır, fakat saat kulesinin tepesindeki Dr. Brown bu sırada yıldırımı çekecek olan kabloyu yanlışlıkla koparır. Marty'nin sürdüğü araba tam gelecekken aşağıya iner ve sorunu çözer. Yıldırım düşer ve Marty 1985'e geri döner. Hemen Dr. Brown'ın yanına gidip ölmesine engel olmaya çalışır ancak Libyalılar, Brown'ı yine vurur. Marty koşarak Brown'ın yanına gider. Bu duruma çok üzülen Marty'nin yanındaki Brown kendine gelir. Marty'nin yazdığı mektubu okumuştur ve kurşunlardan korunmak için yelek giymiştir. Ardından Marty evine gider. Babası ünlü bir yazardır. Biff de onların hizmetçisidir. Kız kardeşinin peşinde bir sürü erkek vardır ve erkek kardeşi de saygın bir işte çalışıyordur. Marty ayrıca hayalindeki arabaya da sahip olmuştur. Marty arabasının yanındayken sevgilisi Jennifer gelir. İkisi konuşurlarken Dr. Brown gelir ve onları gelecekte büyük bir sorunun beklediğini söyleyip tekrar zamanda yolculuğa çıkarlar.
*****
Senaryo;
Fikir, Bob Gale'in aklına Used Cars'ın gösteriminin ardından St. Louis, Missouri'deki ailesini ziyareti sırasında geldi. Onların bodrum katını karıştıran Gale, babasının lise yıllığını buldu ve onun mezuniyet sınıfının başkanı olduğunu keşfetti. Kendi sınıfındaki başkanı düşündü. Öyle biriyle arkadaşlık yapmak istemezdi. Sonra Gale, babası ile aynı sınıfta okuduğu takdirde onunla arkadaş olup olamayacağını merak etti. California'ya dönüğü zaman, aklındaki düşünceyi Robert Zemeckis'e açıkladı. Zemeckis sonradan, evlenmeden önce hiçbir oğlanla öpüşmediğini söyleyen annenin aslında okulun en aşüfte kızı olduğu fikrini düşündü. İkili projeyi Columbia Pictures'e götürdüler ve 1980 yılının Eylül ayında senaryonun ilk taslaklarını yazmaya başladı.
Zemeckis ve Gale, 17 yaşındaki kahramanın ailesinin de 1950'lerde 17 yaşında olduğunu düşünerek öykünün matematiğini 1955 yılına kurdu. O çağda Rock'n Roll'un doğması ve varoşun genişlemesi hikâyeye lezzet kattı. Aslında Marty McFly uyanık bir korsan kasetçiydi ve zaman makinesi de buzdolabıydı ve eve dönebilmesi için de Nevada'daki bir atom bombası test alanındaki güce ihtiyacı vardı. Zemeckis, "çocukların kendilerini buzdolabına kilitleyebileceği ihtimali" ve filmin sonunun çok masraflı bulunmasından dolayı bu fikirden vazgeçti. Araba 1955 yılına gittiğinde onu gören çiftçilerin uçan daire sanmasını isteyen ikili, en uygun aracı aradı ve en sonunda tasarımını çok beğendikleri Delorean'de karar kıldı. Marty'ye arkadaş olarak Doktor Brown karakterini yaratan Zemeckis ve Gale bu dostluğu inandırıcı kılmak için filmin açılışındaki devasa amfiyi kullandı. Marty'yi annesi ile yaşadığı ödipal durumdan kurtarmak için "It's like I'm kissing my brother (Onu öptüğümde erkek kardeşimi öpmüş gibi hissettim)" repliği yazıldı. Biff Tanen'ın soyadı için, I Wanna Hold Your Hand senaryo toplantısında Zemeckis ve Gale'e saldırgan bir tutum gösteren Neff Tanen'dan esinlenildi.
Geleceğe Dönüş'ün ilk senaryo taslağı Aralık 1981'de bitirildi. Columbia, filme maddi destek sağlasa da bir süre sonra projeden ayrıldı. Gale "Onlar filmin gerçekten güzel, şirin ve sıcak olduğunu düşündü. Ama yeteri kadar cinsel değildi. Dört yıl içerisinde bütün büyük film stüdyolarının filmi reddetmesi, Geleceğe Dönüş için yeni bir taslak yazılmasına sebep oldu. 1980'lerde popüler gençlik filmleri müstehcendi ve bundan dolayı senaryo, fazla hafif bulunduğu için geri çevrildi. Sonunda Zemeckis ve Gale, senaryoyu Disney'e götürmeyi kararlaştırdı. Ancak onlar da anne ve oğul arasındaki ilişkiyi fazla cüretkâr buldu.
Ardından ikili Used Cars ve I Wanna Hold Your Hand filmlerinin yapımcısı Steven Spielberg ile görüşme ayarladı. Aslında Zemeckis'in planında, projeyi kabul eden bir stüdyo bulunsaydı Spielberg olmayacaktı. Gale, Steve Spielberg'in şöhretinin kendilerini gölgede bırakacağından korktuklarını söyledi. Bir yönetici film ile ilgilenir gibi oldu. Ancak Spielberg'in konuyla ilgisi olmadığını öğrenince vazgeçti. Zemeckis onun yerine, gişede başarı kazanan Amazon'da Fırtına (Romancings the Stone) filmini yönetmeyi seçti. Artık tanınırlığı yükselen Zemeckis, Spielberg ile düşünmeye başladı ve projeyi Universal Pictures'e götürdü.
Sidney Sheinberg, senaryo ile aldığı aldığı notları yapımcılara gönderdi. Marty'nin annesinin adı Meg yerine Lorraine olacaktı (Sheinberg'in karısının adı Lorraine Gary'di), Brown'un hayvanı da bir köpek yerine şempanze olacaktı. Geleceğe Dönüş ismindeki bir filmin para kazanamayacağı görüşündeki Sheinberg, filmin adının Spaceman from Pluto (Plüton'dan Gelen Uzaylı) olarak değiştirilmesini istedi. Filmi ismine de, bir çocuğun okuduğu çizgi romanın adının Plüton'dan Gelen Uzaylı olmasıyla ve Marty'nin George McFly'ı kandırdığı sahnede "Ben Darth Vader, Vulcan gezegeninden gelen bir yabancıyım" yerine "Ben Plüton'dan gelen bir uzaylıyım" demesi ile gönderme yapılacaktı. Ardından Spielberg "Sevgili Sid. Bugüne kadar yazılmış en esprili tebliğ mektubun için teşekkür ederim. Gülmekten öldük. Devamını bekliyoruz" yazan bir not gönderdi. Sheinberg ciddi olduğunu söyleyemeyecek kadar utandı ve bu olaydan sonra herhangi bir önerisi olmadı.