Gecesefası Çiçeği

Gecesefası (Mirabilis Jalapa) akşamsefası olarak da bilinir. Gecesefasıgiller familyasından çok yıllık otsu bir süs bitkisidir. Amerika’nın tropik bölgelerinden dünyanın birçok yerine dağılmış olan gecesefası çabuk gelişen ve 1 m’ye kadar boylanabilen bir bitkidir. Kısa saplı oval yaprakları, eklem yerleri şişkin bir özellik gösteren gövdeleri, beyaz, sarı, pembe ve kırmızı renklerdedir. Bazen de çizgili yada benekli çiçekleri vardır. Gecesefası çiçeğinin en önemli özelliği çiçeklerinin günbatımıyla açılıp, sabahları kapanmasıdır. Bu nedenle çiçeğe gecesefası yada akşamsefası denmiştir. Gecesefası kalıtım deneylerinde kullanılan önemli bir bitkidir.
Sefa çiçeğinin 10 türü vardır ve bunlardan en çok Şifalı Sefa çiçeği; Calendula officinalis ve az da olsa Yabani Sefa çiçeği; Calendula arvensis şifa maksadı ile kullanılır. Çiçekleri olgunlaşıp solduktan sonra tohumları kanca gibi içe doğru kıvrılarak yüksük şeklini alır. Bu nedenle yüksük çiçeği denir. Mezarlıklarda çok yetişmesi nedeni ile Ölü çiçeği, cildi güzelleştirdiği için Sefa çiçeği veya çiçeklerinin şamdana benzemesi nedeni ile Şamdan çiçeği ve yahut da altın sarısı rengi nedeniyle Altıncık da denir. Vatanının Kuzeybatı Afrika ülkeleri olduğu ve buradan önce Akdeniz ülkeleri ve Türkistan’a yayıldığı ve zamanla diğer ülkelerde de yetiştirildiği bilinmektedir. M.Ö Romalılar tarafından haricen yaralara karşım kullanıldığı ve reform çayı ile birlikte Avrupa’nın Kuzeyine yayıldığı ve 18.yydan itibaren kansere karşı yaygın olarak kullanılmıştır.
Botanik: Genellikle bir yılık, nadiren iki yıllık bir bitki olup oldukça sık çatallaşır. Kökü 20cm boyunda ve ince yan köklerden meydana gelir. Dikine yükselen bitki oldukça sık çatallaşır ve gövde köşeli olup üzeri tüylüdür. Yaprakları 8-15cm uzunluğunda 2-5cm eninde alt yaprakları mala, üst yaprakları mızrak şeklinde, kenarları bütün, koyu yeşil renkli ve gövde ve dallara değişken sıra ile dizilmiştir. Çiçeklerin kupa yaprakları çanak şeklinde olup ince uzun mızrak şeklinde bir düzine yapraktan oluşur ve taç 2-4sıra halinde dizilmiş olup her biri dil şeklinde uçları dişli, altın sarısı renkte, göbekte genellikle borucuk yaprakları bulunur ve bunlarda altın sarısı renktedir. Çiçekleri solduktan sonra kupa yaprakları içe doğru kıvrılır ve kanca şeklini alır ve de tohumları da böyle kanca gibidir.
Gecesefası Çiçeği YetiştirilmesiVatanı Akdeniz ülkeleri olan Sefa çiçeği binlerce yıldan beri Türkistan’da ve Türkiye’de bilinmekte ve yetiştirilmektedir. 1960’lı yıllardan itibaren Türkiye’yi saran kimyasal ilaç kullanma hastalığından önce yaygın olarak yetiştirilen bitkilerden bir de Sefa çiçeğidir. Fakat zamanla unutulmuştur.

Hasat zamanı: Haziran’dan Kasım ayına kadar Sefa çiçeğinin başı toplanarak havalı ve gölgelik bir yerde kurutulur ve kaldırılır. Şayet tentürü, merhemi veya kremi veya losyonu yapılacak ise taze olarak işlenir. Malesef şifalı bitkiler toplama, kurutma, paketleme ve depolama işlemleri sırasında çok yanlışlar yapılmaktadır. Bitkinin şifalı kısmı yaprak veya çiçekleri ise asla Güneş altında kurutulmaz ve mutlaka gölgede kurutulmalıdır. Ayrıca örneğin bitki 5 günde kurudu ise, 2 gün daha kurumada bırakmak mahzurludur, çünkü birleşimindeki eterik yağları kaybettiğinden kalitesi düşer.
Sadece bitki kökleri Güneş’te kurutulur ve kurur kurumaz hemen paketlenip depolanması gerekir. Şifalı bitkilerin Aktarlar’da açıkta satılması kalitesini kısa sürede düşürür ve etkisini oldukca azaltır.