ASeL
Bayan Üye
Ezidilik dini nedir? Yezidilik nedir?
Yezidilik tarihte Hz. Muhammed'in emriyle babası "El-Hakem ibn-i Ebî el-ʿAs" ile birlikte Mekke'nin güneyindeki Taif kentine sürülen dördüncü Emevî Hâlifesi I. Mervan ile aynı soydan gelen Adi bin Musafir tarafından Zerdüştlük ilkeleri üzerine kurulan; evrenin ve insanların Azda adında bir tanrının görevlendirmiş olduğu Melek Tavus tarafından yaratıldığına inanan "Mushafa Reş" ve "Kitab el Celve" adlı kitapları dinî öğretilerinin ana kaynağı olarak kabullenen inanç.
Êzidîtîlik Dîni
"Êzidîtî dinî " 12. yüzyılda Şeyh Adi bin Musafir tarafından Zerdüştlük yerel Mezopotamya inançları ile İslâm Sufiliğinin kaynaştırılması neticesinde oluşan bir dinî inanç sistemidir.
Bu inançta Yezid bin Muâviye - "Sultân Êzi" (Yerin Nûru ve insanlığın sevinci) Adi bin Musafir "mürşid" kabul edilir..
Koyu bir Sünni olan Arap kökenli Şeyh Adi tarafından kurumlaştırılan bu dinde inananların çoğunluğu Kürtçe konuşmakta olup ağırlıklı olarak Irak'ın Musul kentinde yaşamaktadırlar.
Bazı araştırmacılara göre Yezidiler Kürtler tarafından asimile edilmiş Asurilerdir[6] Tarih öncesi dönemlerde Asurlular da kuş şeklinde simgeleştirdikleri ve kutsal kabul ettikleri bir şeytana tapmaktaydılar[7]
Suriye Türkiye İran Gürcistan ve Ermenistan'da da cemaatleri bulunan Yezîdîler'in bugünkü toplam sayısının 1000000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Bazı bilimsel araştırmalar ise Yezîdîler'in nüfusunun çok daha fazla olduğu yönündedir.
Ayrıca başta Almanya ve İsveç olmak üzere Avrupa ülkelerinde de birçok göçmen Yezîdî yaşamaktadır.
1970'li yıllara kadar özellikle Urfa-Viranşehir'de yoğun olarak yaşayan ve sayıları 80.000'i bulan Türkiye Yezîdîleri 1980'lerle beraber yurtdışına göç etmeye başlamışlardır.
1985 yılında 23.000'e inen sayıları 2007 yılında 377'ye kadar (Urfa'da 243 Batman'da 72 Mardin'de 51 Diyarbakır'da 11 kişi) gerilemiştir.
Türkiye Yezîdîleri'nin büyük bir kısmı bugün Almanya'da yaşamaktadır Avrupa Parlamentosu üyesi Feleknas Uca bunlardan biridir.
Yezîdîler'e Göre Yaradılış
19. yüzyılın sonlarında Mardinli Yezîdîler.
Başlangıçta Tanrı Azda kendi ateşinden Melek Tavus'u yaratır ve ona evreni ve insanı yaratma görevini verir.
Bununla birlikte yaradılış işinde Tavus'a yardımcı olacak altı melek daha yaratır.
Bunun üzerine Melek Tavus Azda'nın verdiği buyruk doğrultusunda ve yine Azda'dan aldığı bir toz ile Erkek ile Kadın'ı ve evreni yaratır.
Ayrıca ayak işlerini görmesi için de dört tane de cin.
Daha sonra Melek Tavus yarattığı bu iki insanı takdim etmek üzere Azda'nın yanına gider ve Azda Melek Tavus'a "Bundan sonra bu iki insana tabi olacaksın" der.
Bunun üzerine Melek Tavus "Bu iki insanı yaratan yoktan vareden benim niçin onlara tabi olayım ben sadece beni yaratan sana tabi olur sana ibadet ederim" der.
Bu ilk iki insandan toplam 80 çocuk dünyaya gelir.
Daha sonra bu ilk iki insan ideal insan konuda anlaşmazlığa düşerek kavgaya tutuşurlar ve sınavdan geçirilmelerine karar verilir.
Her ikisi de ruhlarını düşüncelerini bir küpe doldururlar ve ağzını kapatırlar.
40 gün sonra Erkek olanın küpünden Şahid bin Car adında güzel bir genç çıkar.
Kadınınkinden ise sürüngenler akrepler çıyanlar.
Adam Şahid bin Car'ı o kadar sever ki diğer 80 çocuğuyla artık ilgilenmez olur. Bu da kadın ve 80 çocuğu arasında kıskançlık ve nefrete neden olur.
Karar verirler Şahid bin Car öldürülecektir.
Kadın bir parola belirler ve suikastın yapılacağını bu parolayla bildireceğini söyler.
Ancak her şeyi bilen ve duyan Melek Tavus'u hesaba katmamıştır
Melek Tavus yarattığı dört cine emir verir ve cinler gece olunca bu 80 çocuğun ağızlarına üflerler. Uyandıklarında 80'i de farklı dil konuşmaktadırlar.
Bu sebeple annelerinin söylediği parolayı da anlayamazlar Şahid bin Car böylelikle Melek Tavus'un sayesinde kurtulur.
Daha sonra Şahid bin Car'a dişi bir melek gönderilir ve bundan olan çocuklar Yezidilerin atalarını oluşturur diğer 80Çocuktan dünyaya gelenlerse diğer insanları oluştururlar.
Yezidilikteki inançlar
Yezidiler kendilerine "Azday Halkı" adını verirler. İnançları arasında:
Dünya sonsuzdur dünyayı yaratan tanrı onu asla yıkmaz
Doğanın korunması ve doğaya saygıyı benimserler
Günde üç defa güneşe dönerek ibadet edilir
Çarşamba gününü dinlenme günü olarak kabul ederler çünkü Melek Tavus'un yaratıldığı gün İlk iki insanın yaratıldığı gün ve Şahid bin Car'ın meydana geldiği gündür çarşamba
Sonradan Yezidi olmaya izin verilmez
Şeytan'ın adını telaffuz etmek haramdır
Şeytan'ın adını anımsatan kelimeleri anmak (Kitan Şar Şat mel'un na'l) haramdır.
Yezidiler'in Kutsal Kitapları
Yezidiler'in iki kutsal kitabı olduğu ortaya atılmış;
1. Meshaf Reş :
15. yy da yazıldığı ortaya atılmış olan ve Yezidiler'in mitolojisini anlatan bir eser. Ayrıca kitabın sonunda Yezidiler'in yapmalarının yasak olduğu şeyler bildirilir.
2. Kitab el Celve :
Daha geniş bir zaman diliminde yazılmış Yezidiler'i bilgilendiren bir kitaptır. Bu kitabın içide bu kitabın sadece Yezidiler tarafından okunması gerektiği ve yabancıların eline geçmemesi gerektiği söylenir. Beş bölümden oluşur.
Birinci Bölüm: Melek Tavus'un ezeli oluşu ve sıfatları. Diğer dinlerin artık hükümsüz oluşu ve kitaplarının geçerlililiğini yitirmiş olduğu.
İkinci Bölüm: Ödül ve Ceza Reenkarnasyon.
Üçüncü Bölüm: Herşeyin Melek Tavus'un denetiminde olduğunu anlatan bölüm.
Dördüncü Bölüm: Mevsimler yasalar ile ilgili bilgiler ve yabancı inançlara kapılmamak gerektiğine dair uyarılar.
Beşinci Bölüm: Kendisini simgeleyen kavramlara saygılı olmayı buyuran bölüm.
Bugün çağdaş dilbilimciler bu eserlerin aslında Yezidilerin kutsal kitabı olmadığını kabul ederler ve yukarıda geçen iki eserin de eski çağlara dayanmadığı kanıtlanmıştır.
Bunun en büyük sebebi Yezidiliğin büyük ölçüde sözlü bir edebî geleneğe dayanmasıdır; bu sebeple büyük İbrahimî dinlerdeki gibi bir yazılı kutsal metin mevcut değildir.
Bununla birlikte son zamanlarda Yezidiler ritüellerde kullandıkları şarkılar gibi çeşitli dinî sözlü edebiyatı yazılı forma geçirmeye ve basmaya başlamışlardır.
Kaynak: Vikipedi
Yezidilik tarihte Hz. Muhammed'in emriyle babası "El-Hakem ibn-i Ebî el-ʿAs" ile birlikte Mekke'nin güneyindeki Taif kentine sürülen dördüncü Emevî Hâlifesi I. Mervan ile aynı soydan gelen Adi bin Musafir tarafından Zerdüştlük ilkeleri üzerine kurulan; evrenin ve insanların Azda adında bir tanrının görevlendirmiş olduğu Melek Tavus tarafından yaratıldığına inanan "Mushafa Reş" ve "Kitab el Celve" adlı kitapları dinî öğretilerinin ana kaynağı olarak kabullenen inanç.
Êzidîtîlik Dîni
"Êzidîtî dinî " 12. yüzyılda Şeyh Adi bin Musafir tarafından Zerdüştlük yerel Mezopotamya inançları ile İslâm Sufiliğinin kaynaştırılması neticesinde oluşan bir dinî inanç sistemidir.
Bu inançta Yezid bin Muâviye - "Sultân Êzi" (Yerin Nûru ve insanlığın sevinci) Adi bin Musafir "mürşid" kabul edilir..
Koyu bir Sünni olan Arap kökenli Şeyh Adi tarafından kurumlaştırılan bu dinde inananların çoğunluğu Kürtçe konuşmakta olup ağırlıklı olarak Irak'ın Musul kentinde yaşamaktadırlar.
Bazı araştırmacılara göre Yezidiler Kürtler tarafından asimile edilmiş Asurilerdir[6] Tarih öncesi dönemlerde Asurlular da kuş şeklinde simgeleştirdikleri ve kutsal kabul ettikleri bir şeytana tapmaktaydılar[7]
Suriye Türkiye İran Gürcistan ve Ermenistan'da da cemaatleri bulunan Yezîdîler'in bugünkü toplam sayısının 1000000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Bazı bilimsel araştırmalar ise Yezîdîler'in nüfusunun çok daha fazla olduğu yönündedir.
Ayrıca başta Almanya ve İsveç olmak üzere Avrupa ülkelerinde de birçok göçmen Yezîdî yaşamaktadır.
1970'li yıllara kadar özellikle Urfa-Viranşehir'de yoğun olarak yaşayan ve sayıları 80.000'i bulan Türkiye Yezîdîleri 1980'lerle beraber yurtdışına göç etmeye başlamışlardır.
1985 yılında 23.000'e inen sayıları 2007 yılında 377'ye kadar (Urfa'da 243 Batman'da 72 Mardin'de 51 Diyarbakır'da 11 kişi) gerilemiştir.
Türkiye Yezîdîleri'nin büyük bir kısmı bugün Almanya'da yaşamaktadır Avrupa Parlamentosu üyesi Feleknas Uca bunlardan biridir.
Yezîdîler'e Göre Yaradılış
19. yüzyılın sonlarında Mardinli Yezîdîler.
Başlangıçta Tanrı Azda kendi ateşinden Melek Tavus'u yaratır ve ona evreni ve insanı yaratma görevini verir.
Bununla birlikte yaradılış işinde Tavus'a yardımcı olacak altı melek daha yaratır.
Bunun üzerine Melek Tavus Azda'nın verdiği buyruk doğrultusunda ve yine Azda'dan aldığı bir toz ile Erkek ile Kadın'ı ve evreni yaratır.
Ayrıca ayak işlerini görmesi için de dört tane de cin.
Daha sonra Melek Tavus yarattığı bu iki insanı takdim etmek üzere Azda'nın yanına gider ve Azda Melek Tavus'a "Bundan sonra bu iki insana tabi olacaksın" der.
Bunun üzerine Melek Tavus "Bu iki insanı yaratan yoktan vareden benim niçin onlara tabi olayım ben sadece beni yaratan sana tabi olur sana ibadet ederim" der.
Bu ilk iki insandan toplam 80 çocuk dünyaya gelir.
Daha sonra bu ilk iki insan ideal insan konuda anlaşmazlığa düşerek kavgaya tutuşurlar ve sınavdan geçirilmelerine karar verilir.
Her ikisi de ruhlarını düşüncelerini bir küpe doldururlar ve ağzını kapatırlar.
40 gün sonra Erkek olanın küpünden Şahid bin Car adında güzel bir genç çıkar.
Kadınınkinden ise sürüngenler akrepler çıyanlar.
Adam Şahid bin Car'ı o kadar sever ki diğer 80 çocuğuyla artık ilgilenmez olur. Bu da kadın ve 80 çocuğu arasında kıskançlık ve nefrete neden olur.
Karar verirler Şahid bin Car öldürülecektir.
Kadın bir parola belirler ve suikastın yapılacağını bu parolayla bildireceğini söyler.
Ancak her şeyi bilen ve duyan Melek Tavus'u hesaba katmamıştır
Melek Tavus yarattığı dört cine emir verir ve cinler gece olunca bu 80 çocuğun ağızlarına üflerler. Uyandıklarında 80'i de farklı dil konuşmaktadırlar.
Bu sebeple annelerinin söylediği parolayı da anlayamazlar Şahid bin Car böylelikle Melek Tavus'un sayesinde kurtulur.
Daha sonra Şahid bin Car'a dişi bir melek gönderilir ve bundan olan çocuklar Yezidilerin atalarını oluşturur diğer 80Çocuktan dünyaya gelenlerse diğer insanları oluştururlar.
Yezidilikteki inançlar
Yezidiler kendilerine "Azday Halkı" adını verirler. İnançları arasında:
Dünya sonsuzdur dünyayı yaratan tanrı onu asla yıkmaz
Doğanın korunması ve doğaya saygıyı benimserler
Günde üç defa güneşe dönerek ibadet edilir
Çarşamba gününü dinlenme günü olarak kabul ederler çünkü Melek Tavus'un yaratıldığı gün İlk iki insanın yaratıldığı gün ve Şahid bin Car'ın meydana geldiği gündür çarşamba
Sonradan Yezidi olmaya izin verilmez
Şeytan'ın adını telaffuz etmek haramdır
Şeytan'ın adını anımsatan kelimeleri anmak (Kitan Şar Şat mel'un na'l) haramdır.
Yezidiler'in Kutsal Kitapları
Yezidiler'in iki kutsal kitabı olduğu ortaya atılmış;
1. Meshaf Reş :
15. yy da yazıldığı ortaya atılmış olan ve Yezidiler'in mitolojisini anlatan bir eser. Ayrıca kitabın sonunda Yezidiler'in yapmalarının yasak olduğu şeyler bildirilir.
2. Kitab el Celve :
Daha geniş bir zaman diliminde yazılmış Yezidiler'i bilgilendiren bir kitaptır. Bu kitabın içide bu kitabın sadece Yezidiler tarafından okunması gerektiği ve yabancıların eline geçmemesi gerektiği söylenir. Beş bölümden oluşur.
Birinci Bölüm: Melek Tavus'un ezeli oluşu ve sıfatları. Diğer dinlerin artık hükümsüz oluşu ve kitaplarının geçerlililiğini yitirmiş olduğu.
İkinci Bölüm: Ödül ve Ceza Reenkarnasyon.
Üçüncü Bölüm: Herşeyin Melek Tavus'un denetiminde olduğunu anlatan bölüm.
Dördüncü Bölüm: Mevsimler yasalar ile ilgili bilgiler ve yabancı inançlara kapılmamak gerektiğine dair uyarılar.
Beşinci Bölüm: Kendisini simgeleyen kavramlara saygılı olmayı buyuran bölüm.
Bugün çağdaş dilbilimciler bu eserlerin aslında Yezidilerin kutsal kitabı olmadığını kabul ederler ve yukarıda geçen iki eserin de eski çağlara dayanmadığı kanıtlanmıştır.
Bunun en büyük sebebi Yezidiliğin büyük ölçüde sözlü bir edebî geleneğe dayanmasıdır; bu sebeple büyük İbrahimî dinlerdeki gibi bir yazılı kutsal metin mevcut değildir.
Bununla birlikte son zamanlarda Yezidiler ritüellerde kullandıkları şarkılar gibi çeşitli dinî sözlü edebiyatı yazılı forma geçirmeye ve basmaya başlamışlardır.
Kaynak: Vikipedi