ashli
Bayan Üye
Tesbih; 17, 33, 99, 500, 999 gibi sayılardan oluşan ipe dizili tanelerden oluşur.
İlk insanlar avladıkları hayvanların kemiklerini iplere geçirirler ve şans getirmesi için üzerlerinde taşırlardı. Zamanla bu takıların küçüldüğü ve tesbih şeklini aldığı söylenir.
Uzak Doğu dinlerinde yaygın biçimde 100 taneli tesbih, Avrupa katoliklerinin rahip ve rahibelerinde 64 taneyle ve çarmıha gerilmiş İsa tasvirli haçıyla dini kıyafetlerin tamamlayıcısı olmuşlardır.. Ortodoksluk,Protestanlık ve Musevilik’te de tesbih olduğu bilinmektedir. Tesbih, Allah inancı olan dinlerde dua taneleri olmuştur.
Kur’an da Göklerde ve yerde olanların hepsi Allah’ı tesbih etmektedir, Ancak siz bunu bilemezsiniz buyurulmaktadır..
Müslümanlar ilk zamanlarda tesbih yerine parmaklarını kullanırlardı. Hatta Hz. Muhammed’in hiç tesbih kullanmadığı bilinmektedir.
En revaçta olan tesbihler Kehribar, Kuka, Oltu’dan yapılan tesbihlerdir.
Tesbih Türkler için, ipe geçirilmiş boncuklardan ziyade, yapıldığı malzemeye, çıktığı tornaya, yapan ustaya göre değer kazanır.
Tesbihte bir ahenk vardır. Mesela imame boyu, beş tane boyundan kısa, veya altı tane boyundan uzun olamaz.
Tesbih yapımında Yakut, Zümrüt, Lapis, Firuze, Lületaşı, Akik, Kuars, Ametist, Yeşim, Yıldız taşı, Necef, Kan taşı, Şah maksut gibi kıymetli taşlar kullanılmıştır.
İnci, sedef, fildişi, mercan, Deve dişi, Mors dişi, Deve Kemiği, Fil kemiği, Bağa, Keçi-Manda-Geyik-Ceylan-Bufalo- Gergedan boynuzu gibi hayvansal ürünlerden tesbihler yapılmıştı, organik maddelerden yapılan Oltu, Kehribar,Siyah kehribar ayrıca Abanoz,Zeytin çekirdeği, Gül, gemi ağacı, Sandal Ağacı,Demirhindi, Sakız Ağacı, Kuka, Narçıl, Andız,gül ağacı, Yılan ağacı,Öd ağacı gibi bitki kökenli tesbihlerin yanı sıra kristal, Beykoz boncuğu gibi cam tesbihlerin de yapıldığı görülür, tesbihlerin 33’lük bölümlerini ayıran ayrı parçalara Nişane, iki ucu birleştiren ve genellikle çok süslü yapılan parçaya da imame denir.
En güzel tesbihler Osmanlılar devrinde İstanbul’da yapılmış, İstanbul’da yüzlerce tesbih imalathanesi açılmıştır. Zenne ya da kadın tesbihi, tesbihlerin çok ufak tanelilerine denir. Bunların dışında genellikle ceviz ve ıhlamur ağacından yapılan iri taneli en büyüğü 999’luk zikir tesbihleri de mevcuttur. Bunlar tekke işi olup zikir ayinleri sırasında çekilirdi.Türkiye’de birçok müzelerde büyüklü küçüklü tesbih kolleksiyonları bulunduğu gibi pek çok tesbih meraklısının da çok değerli koleksiyonları vardır.
Tesbih çekmenin dikkati dağıttığı ve insanı psikolojik olarak rahatlattığı düşünülür.
Tesbihler zikir için kullanıldığı gibi bir ekonomik bir değere de sahiptir. Antika ve değerli taşlardan yapılan tespihler önemli bir ticaret hacmine sahiptir.Tüm dünyada tesbih meraklıları vardır.