Efsunkar
Bayan Üye
Bu alan farklı bir alan olmasına rağmen, bilişsel alanın bilgi basamağında sayılabilecek bazı ögeler olmadan, bu alandaki özelikler gerçekleşmeyebilir. Çünkü bilmediğimiz şeylere karşı herhangi bir sürekli duyuşsal bir tepki gösteremeyiz.
Kişi belli nesne veya olgulara karşı ilgi gösterebilir, bazı nesne ya da olgulara karşı da kararlı bir tutum geliştirebilir. Sosyal Bilgiler dersinde hoşgörülü olma, birlikte çalışma, vatanını, ulusunu, ailesini, arkadaşlarını seviş, büyüklerine karşı saygılı oluş, yasalara karşı saygılı oluş gibi hedefler öğrencilere kazandırılmak istenebilir. Ayrıca, temiz ve düzenli giyinmeden hoşlanma, doğayı sevme, haksızlığa dayanamama ya da tersi boyun eğme gibi duyuşsal alanla ilgili davranışlar gösterebilir.
Duyuşsal alan; ilgi, tutum, güdülenmişlik, kaygı, benlik, kişilik, değer yargıları gibi boyutlardan oluşur. Bu boyutlar, kişinin yaşantıları ürünüdür. Bu nedenle yalnız okul sistemi içinde oluşmayabilir. Toplumdaki duyuşsal davranışlar ile okulda hedeflenen duyuşsal davranışlar bir-birleriyle çelişebilirler. Bu alan aşamalı olarak Krathwohl tarafından aşağıdaki gibi kodlanmıştır:
1.00 ALMA
1.10 Farkında Olma
1.20 Almaya Açıklık
1.30 Kontrollü-Seçici Dikkat
2.00 TEPKİDE BULUNMA
2.10 Uysallık
2.20 İsteklilik
2.30 Doyum
3.00 DEĞER VERME
3.10 Değeri Kabullenme
3.20 Değeri Yeğleme
3.30 Değere Adanmışlık
4.00 ÖRGÜTLEME
4.10 Değeri Kavramsallaştırma
4.20 Değeri Örgütleme
5.00 BİR DEĞER YA DA DEĞERLER BÜTÜNÜYLE NİTELENMİŞLİK
5.10 Genellenmiş Orüntü
5.20 Niteleme
1.00 ALMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişi, nesne ve olguların farkında olmazsa, ona karşı hiç bir davranış geliştiremez. Bu basamaktaki davranışlar, bilişsel alanın bilgi basamağındaki hatırlama davranışına karşılıktır. Bilmenin içinde farkında olma vardır; ama bilme, farkında olmadan daha fazla bir davranıştır. Fakat farkında olma, almaya açık olma bir hatırlama değildir; çünkü bir uyarıcının farkına vurma, uyarıcının niteliğini, özeliklerini bilme anlamına gelmeyebilir. Sözgelişi; kişilerin farklı düşünce ve inançları olduğunu fark edemeyen bir kişi, onlara karşı hiçbir alanda öğrenilmiş bin davranış gösteremez. Kişi önce nesnenin, olgunun farkına vanır; ondan sonra uyarıcıya açık olabilir. Daha sonra da kontrollu ve seçici dikkat basamağına geçebilir.
1.10 Farkında Olma
Bu basamakta, nesne ve olgudan gelen uyarıcıyı fark etme vardır. Herkes ülkenin önemli sorunlarını fark etmelidir. Bu basamaktaki hedef ve davranışlar, okul, sınıf, öğrenci ve dersin özeliklerine göre düzenlenmelidir. Okul ve sınıf düzeyi yükseldikçe hedef davranışların da kapsamı değiştirilmelidir. Bu basamakta hedef yazarken cümlelerin sonuna farkındalık, oluş sözcüklerinden biri getirilebilir. Hedefler davranışa çevrilirken cümlelerin sonunda yazma, söyleme, seçip işaretleme, eşleştirme gibi ifadeler bulunabilir.
Yıllık Düzeyde Hedef
İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz, bölgemiz ve yurdumuzla ilgili temel sorunların farkında oluş.
Davranışlar:
1. En önemli toplumsal sorunları yazma söyleme.
2. En önemli toplumsal sorunları bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme.
3. En önemli sorunları ifade eden cümlenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma, söyleme
Yıllık Düzeyde Hedef
Her okul için: Laboratuvardaki araç-gereçlerin farkında oluş.
Davranışlar:
1. Laboratuvardaki araç-gereçlerden en az dördünün adını yazma/söyleme.
2. Laboratuvardaki en az dört araç-gerecin bulunduğu yeri yazma/söyleme.
3. Verilen bir dizi araç-gereç arasından laboratuvarda bulunanları seçip işaretleme.
4. Laboratuvardaki araç.gereçlerle, bulundukları yerleri eşleştirip işaretleme.
Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz ve bölgemizi tanıyalım ünitesindeki temel toplumsal olguların farkında oluş.
Davranışlar:
1. Nüfusla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
2. Geçim kaynaklarıyla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
3. Ulaşımla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
4. Ticaretle ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
Vs.
1.20 Almaya Açıklık
Bu basamakta kişi uyarıcıyı reddetmez, ondan kaçmaz; tersine ona doğru bir yönelme vardır. Yani uyaranı çekici bulma, ona ilgi duyma, onu yargılama, ara-ma da söz konusu değildir. Böyle olmakla birlikte uyarıcıya karşı bir dönüklük, açıklık ve hoşgörürlük vardır.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef
İlköğretim: Farklı inanç ve düşüncede olan kişileri dinlemeye dönüklük
Davranışlar:
1. Konuşanın sözünü kesmeden dinleme.
2. Hangi konuda konuştuğunu yazma söyleme.
3. Kişinin hangi düşünceyi (inancı) savunduğunu yazma söyleme.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde
Her okul için: Konuşanı dikkatlice dinlemeye dönüklük.
Davranışlar:
1. Hangi konuda konuşulduğunu yazma/söyleme (seçip işaretleme).
2. Konuşanın verdiği örneklerden (varsa) ikisini yazma/söyleme (seçip işaretleme).
3. Konuşmacının vurguladığı yardımcı noktaları yazma/söyleme (seçip işaretleme).
4. Konuşmacının vurguladığı ana noktayı yazma/söyleme (seçip işaretleme).
5. Konuşma sırasında (varsa) kullanılan araç-gereçleri yazma/söyleme (seçip işaretleme).
1.30 Kontrollü - Seçici Dikkat
Bu basamakta kişi birden fazla uyarıcı arasından birini ya da birkaçını seçebilir. Dikkatini ve ilgisini ona yöneltebilir. Televizyon programlarında kişinin filmlere, haberlere, reklamlara ya da müzik programlarına veya bunlardan birine dikkatini toplamasında olduğu gibi.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef
İlköğretim : Toplumsal sorunlarla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.
Davranışlar:
1. Televizyonlarda toplumsal sorunlarla ilgili yayınlardan en az üçünün adını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
2. Bu yayınların hangi televizyonlarda ve ne zaman yapıldığını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
3. Toplumsal sorunlarla ilgili en az üç kitabın adını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
4. Toplumsal sorunlarla uğraşan en az üç kişinin adını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
5. Okuduğu gazetede toplumsal sorunlarla ilgili yazı yazan kişinin adını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
Yıllık ve Ünite Düzeyinde
Tüm okullar için: Alanıyla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.
Davranışlar:
1. Alanıyla ilgili (varsa) sürekli temel yayınların adlarını listeleyip yazma/söyleme (seçip işaretleme).
2. Son çıkan yayınlar arasında, alanıyla ilgili olanların adını yazma/söyleme (seçip işaretleme).
3. Alanıyla ilgili verilen bir temel yayının hangi konuda olduğunu yazma/söyleme.
2.00 TEPKİDE BULUNMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. Kişi uyarıcılara bilinçli tepkide bulunur ve onlarla ilgilenir, uyarıcıları arar, onlarla bir arada bulunmaya isteklidir ve üstelik bu işten zevk alır. Kişi uyarıcıya karşı uysallık, isteklilik gösterebilir. Son basamakta ise tepkide doyum sağlayabilir.
2.10 Tepkide Uysallık
Bu basamakta tepkinin uyarına gitme söz konusudur. Uyarıcıya karşı direnme göstermez; fakat açık bir isteklilik de yoktur.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Arkadaşlarıyla çalışırken birlikte alınan kurallara uymaya razı oluş.
Davranışlar:
1. Çalışmalara belirtilen zamanda gelme.
2. Verilen görevi itiraz etmeden gereği gibi yapma.
3. Görevi zamanında bitirme.
4. Demokratik olarak alınan kararlara uyma.
2.20 Tepkide isteklilik
Kişinin uyarıcıya karşı gönüllüce tepkide bulunması bu basamak için söz konusudur. Tepki kişi tarafından seçilmiştir. Burada zorlama, baskı söz konusu değildir. Öğrenci görevli olduğundan değil; istediği için gerekli davranışı gösterir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim : Sosyal yardım kollarında çalışmaya gönüllü oluş.
Davranışlar:
1. Bir sosyal yardım kolunda görev almak için aday olduğunu yazma, söyleme.
2. Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için zaman oyırma.
3. Sosyal yardım kolunun toplantılarına isteyerek katılma.
4. Görevini isteyerek yerine getirme.
5. Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için para verme.
6. Okul dışındaki sosyal yardım kuruluşlarının düzenledikleri etkinliklere isteyerek katılma.
2.30 Tepkide Doyum
Uyarıcıya karşı kişinin severek, zevkle, doyuma ulaşacak davranışlar gösterme-sidir. Uyarıcıya karşı istendik davranışı göstermeyince üzülür, sıkılır, pişmanlık duyabilir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Grupça ve demokratik olarak kendisine verilen bir işi yapmaktan zevk alış.
Davranışlar:
1. Kendisine verilen görevi yapmak için zaman ayırma.
2. Verilen işi zorlama olmadan zamanında ve istenilen nitelikte özenle yapıp bitirme.
3. Bu işte çalışan diğer kişilere isteyerek yardım etme.
4. Boş zamanlarında grup çalışmalarına isteyerek katılma.
3.00 DEĞER VERME DÜZEYİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir. Kişinin uyarıcılara karşı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir. Değerler, tutumlar ve inançlar tümüyle kişi tarafından oluşturulmamıştır. Bu basamakta kişinin duyuşsal tepkileri, sınırlı bir kararlılıktan açık bir kararlılığa ve tutarlılığa doğru derecelenebilir. Kişinin değerlerinin de zamanla değişebileceği unutulmamalıdır. Tutum, inanç ve değerler bu basamağın kapsamı içindedir.
3.10 Bir Değeri Kabullenmişlik
Kişi toplumsal olgulara karşı değer biçer ve ona belli bir dereceye kadar önem verir. Uyarıcıya karşı sürekli aynı duyuşsal tepkiyi gösterebilir. Davranış, bir inanç gibi ortaya çıkabilir; fakat zamanla bu değerleri değişebilir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Yurtta barış, dünyada barış ilkesinin önemini takdir ediş
Davranışlar:
i. Yeri ve zamanı gelince çekinmeden yurtta barış; dünyada barış ilkesini savunan ko-nuşmalar yapma.
2. Bu ilkeyle ilgili toplantılar düzenleme.
3. Duvar gazetesine bu ilkeyle ilgili yazılar yazma (resimler yapma).
4. Bu ilkeyi savunan yazıları sürekli okuma.
5. Bu ilkeyi savunan yazıları arkadaşlarına okumak için verme (salık verme).
3.20 Bir Değeri Yeğleyiş
Toplumca oluşturulan değer yargılarından birini diğerlerine tercih etme, onlardan daha üstün tutma söz konusudur. Bu basamakta, kişi bu değerlerin peşine düşer, onu arar, ona zaman ayırır. Kişinin bu basamaktaki davranışları sürekli ve kararlıdır.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim Her türlü eleştiriye açık oluş.
Davranışlar
1. Arkadaşlarından kendisini eleştirmelerini isteme.
2. Yapılan eleştirileri karşı çıkmadan dinleme.
3. Kendini eleştiren kişilere teşekkür etme.
4. Kendini eleştiren kişilere küsmeme, kırılmama, saldırmama.
3.30 Bir Değere Adanmışlık
Kişi bu basamakta bir değer için maddi ve manevi gücünü harcayabilir. Başkalarını da bu değerin peşinde sürüklemek için çaba harcayabilir. Burada kişi değerle özdeşleşmiştir denebilir. Bir düşünceye, partiye, davaya, takıma vb. özveride bulunarak bağlanmak ve onu savunmak bu basamağın kapsamı ıçındedir. Eğitimde hedef davranışlar istendik olmak zorundadır. Bu nedenle kişiye, her türlü bağnazca, kişinin, insanlığın, toplumun, doğanın geleceği için sakıncalı olan davranışlar kazandırılamaz. Böyle bir tutum, çok büyük sakıncalar doğurabilir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
Tüm okullar: Özgürlükçü demokratik yaşamın sürekliliği için yapılan etkinliklere kendini veriş.
Davranışlar:
1. Özgürlükçü, demokratik ortamı savunan konuşmalar yapma.
2. Bu tür toplantılarda kendiliğinden görev alma.
3. Aldığı görevi eksiksiz yerine getirme.
4. Okuldaki demokratik yaşamda kendiliğinden görev alma.
5. Çıkar beklemeden, demokratik kuruluşları savunma.
6. Özgürlükçü ve demokratik olmayan durumlarla karşılaşınca müdahale etme.
7. Belli durumlarda demokratik kurallara uygun karar alma.
8. Bir grubu demokratik ilkelere göre yönetme.
4.00 ÖRGÜTLEME BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta kişi, yeni değerler, duyuşsal alanla ilgili yeni örüntüler oluşturur. Bu basamağa deüin hep başkalarınca ya da toplumca oluşturulan değerleri benimsemiş, savunmuştu. Oysa bu düzeyde, hem başkalarınca ve toplumca oluşturulan değerleri, hem de kendisince benimsenip savunulanları irdeler. Aralarındaki ilişkilere bakar ve bir sonuca varır. Sonunda kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler sistemi oluşturur.
4.10 Bir Değerin Kavramsallaştırılması
Kişi, bu basamağa dek kazandığı ve etkileşim altında olduğu tüm duyuşsal değerleri ayrıştırıp inceleyebilir. Sonra benimsediği değere, yeni bır anlam verir. Bu,eskisinden tümüyle farklı değildir; fakat değer hem geliştirilmiş, hem de zenginleştirilmiştir. Yani değer kavramsallaştırılmıştır. Kişinin okumaya, çalışmaya, demokrasiye yeni bir anlam vererek bunları ya da birini bir değer olarak kavramlaştırmasında olduğu gibi. Kişi bundan sonra o kavrama göre tutarlı yaşamalı ve kararlı olmalıdır; çünkü bu değer kendine mal olmuştur.
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Davranışlarının tutarlılığı konusunda kendini yargılamada kararlı oluş.
Davranışlar:
1. Her durumda davranışlarını eleştirmek için başkalarına başvurma.
2. Bu eleştirileri kızmadan sonuna kadar dinleme.
3. Bu eleştirilere her zaman teşekkür etme.
4. Kendini eleştirenlere kızmama, darılmama.
5. Kendi davranışlarının nedenlerini gerekçe göstererek yazma/söyleme.
6. Yapılan eleştirilere göre, gerekiyorsa davranışlarını değiştirme.
4.20 Bir Değer Sistemi Örgütleme
Bu basamakta kişi, benimsediği ya da çevresinde oluşan birçok değeri irdeler, araştırır, inceler ve bir senteze varır. Sentez sonucu oluşan değer, kendi içinde tutarlı ve uyumlu olmalıdır. Bu basamaktaki tutarlılık, başka değerler sistemiyle etkileşime girebilir. Bu etkileşim sonunda kişi yeniden bir sentez yapabilir. Bu iş yaşam boyu sürüp gidebilir; çünkü bu basamakta kişinin tutarlı bir yaşam felsefesi oluşturması amaçlanmıştır.
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Mesleki sorunlarını giderici yeni değerler oluşturmada kararlılık
Davranışlar:
1. Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluşturana dek sürekli çalışma
2. Sunulmak üzere, mesleki sorunların çözümüyle ilgili orijinal bir bildiri hazırlayıp yazma.
3. Toplantılarda bildiriyi sunma.
4. Başka bildirileri eleştirme.
5. Oluşturulan değerleri gerekli makamlara sunma.
6. Gerekli kişilere yeni değerleri kabul ettirme.
7. Bu değerlerin uygulanmasını sağlama.
8. Uygulamaları sürekli denetleme
9. Uygulama sonuçlarına göre meslektaşlarına sürekli bilgi verme.
5.00 NİTELENMİŞLİK BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Bir bakıma dünya görüşünü, yaşam anlaşını ortaya koyar. Kişinin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özelikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir. Artık kişinin davranışları büyük bir olasılıkla kestirilebilir.
5.10 Genelleşmiş Örüntü
Kişi, belli nesne, olgu ya da olaylara karşı birbirine çok yakın tepkilerde bulunabilir. Çevresini tutumlarına, değerlerine, inançlarına göre algılayıp yorumlayabilir. Kendine özgü değerlere göre davranabilir.
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Yasalara saygılı olmayı bir alışkanlık haline getiriş
Davranışlar
1. Haksızlığa uğradığı zaman her durumda yasal yollara baş vurma.
2. Yasaların gerektiğini her zaman yapma.
5.20 Nitelenme
En üst basamaktır. Kişinin karakteri, benliği söz konusudur. Değerlerle kişi özdeşleşmiştir. Kapsam açısından değerler genişlemiş ve zenginleşmiştir. Kişi hakkında ileri sürülen namuslu, doğru, haksızlığa dayanamaz, ya da hilebaz, yalancı, ona güvenilmez gibi yargılar bu basamağın kapsamı içindedir. Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Tüm canlıları seven bir kişiliğe sahip oluş.
Davranışlar:
1. İnsanlar arasında hiçbir zaman ayırım yapmama.
2. İnsan haklarını çiğneyenlere her zaman karşı çıkma.
3. İnsanlığın sorunlarını çözmek için sürekli uğraşma.
4. Doğayı tahrip edenlere her zaman karşı çıkma.
5. Bu tür kuruluşlara sürekli maddi ve manevr destek sağlama.
6. İnsanların sevinçlerine, acılarına vb. her zaman ortak olma.
7. İnsanları hiçbir zaman kandırmama.
8. İnsanlarla hiçbir zaman alay etmeme.
9. Zor durumda olanların yardımına karşılık beklemeden her zaman koşma.
10. Hastahane, hapishane, çocuk yuvası, düşkünler evi gibi kurumları sürekli ziyaret etme.
11. Bu gibi kuruluşlarda olanların dertlerini bıkmadan dinleme.
12. Bu gibi kuruluşlarda bulunanlara her zaman maddi ve manevi yardım sağlama.
Alıntı
Kişi belli nesne veya olgulara karşı ilgi gösterebilir, bazı nesne ya da olgulara karşı da kararlı bir tutum geliştirebilir. Sosyal Bilgiler dersinde hoşgörülü olma, birlikte çalışma, vatanını, ulusunu, ailesini, arkadaşlarını seviş, büyüklerine karşı saygılı oluş, yasalara karşı saygılı oluş gibi hedefler öğrencilere kazandırılmak istenebilir. Ayrıca, temiz ve düzenli giyinmeden hoşlanma, doğayı sevme, haksızlığa dayanamama ya da tersi boyun eğme gibi duyuşsal alanla ilgili davranışlar gösterebilir.
Duyuşsal alan; ilgi, tutum, güdülenmişlik, kaygı, benlik, kişilik, değer yargıları gibi boyutlardan oluşur. Bu boyutlar, kişinin yaşantıları ürünüdür. Bu nedenle yalnız okul sistemi içinde oluşmayabilir. Toplumdaki duyuşsal davranışlar ile okulda hedeflenen duyuşsal davranışlar bir-birleriyle çelişebilirler. Bu alan aşamalı olarak Krathwohl tarafından aşağıdaki gibi kodlanmıştır:
1.00 ALMA
1.10 Farkında Olma
1.20 Almaya Açıklık
1.30 Kontrollü-Seçici Dikkat
2.00 TEPKİDE BULUNMA
2.10 Uysallık
2.20 İsteklilik
2.30 Doyum
3.00 DEĞER VERME
3.10 Değeri Kabullenme
3.20 Değeri Yeğleme
3.30 Değere Adanmışlık
4.00 ÖRGÜTLEME
4.10 Değeri Kavramsallaştırma
4.20 Değeri Örgütleme
5.00 BİR DEĞER YA DA DEĞERLER BÜTÜNÜYLE NİTELENMİŞLİK
5.10 Genellenmiş Orüntü
5.20 Niteleme
1.00 ALMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişi, nesne ve olguların farkında olmazsa, ona karşı hiç bir davranış geliştiremez. Bu basamaktaki davranışlar, bilişsel alanın bilgi basamağındaki hatırlama davranışına karşılıktır. Bilmenin içinde farkında olma vardır; ama bilme, farkında olmadan daha fazla bir davranıştır. Fakat farkında olma, almaya açık olma bir hatırlama değildir; çünkü bir uyarıcının farkına vurma, uyarıcının niteliğini, özeliklerini bilme anlamına gelmeyebilir. Sözgelişi; kişilerin farklı düşünce ve inançları olduğunu fark edemeyen bir kişi, onlara karşı hiçbir alanda öğrenilmiş bin davranış gösteremez. Kişi önce nesnenin, olgunun farkına vanır; ondan sonra uyarıcıya açık olabilir. Daha sonra da kontrollu ve seçici dikkat basamağına geçebilir.
1.10 Farkında Olma
Bu basamakta, nesne ve olgudan gelen uyarıcıyı fark etme vardır. Herkes ülkenin önemli sorunlarını fark etmelidir. Bu basamaktaki hedef ve davranışlar, okul, sınıf, öğrenci ve dersin özeliklerine göre düzenlenmelidir. Okul ve sınıf düzeyi yükseldikçe hedef davranışların da kapsamı değiştirilmelidir. Bu basamakta hedef yazarken cümlelerin sonuna farkındalık, oluş sözcüklerinden biri getirilebilir. Hedefler davranışa çevrilirken cümlelerin sonunda yazma, söyleme, seçip işaretleme, eşleştirme gibi ifadeler bulunabilir.
Yıllık Düzeyde Hedef
İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz, bölgemiz ve yurdumuzla ilgili temel sorunların farkında oluş.
Davranışlar:
1. En önemli toplumsal sorunları yazma söyleme.
2. En önemli toplumsal sorunları bir dizi seçenek arasından seçip işaretleme.
3. En önemli sorunları ifade eden cümlenin doğru ya da yanlış olduğunu yazma, söyleme
Yıllık Düzeyde Hedef
Her okul için: Laboratuvardaki araç-gereçlerin farkında oluş.
Davranışlar:
1. Laboratuvardaki araç-gereçlerden en az dördünün adını yazma/söyleme.
2. Laboratuvardaki en az dört araç-gerecin bulunduğu yeri yazma/söyleme.
3. Verilen bir dizi araç-gereç arasından laboratuvarda bulunanları seçip işaretleme.
4. Laboratuvardaki araç.gereçlerle, bulundukları yerleri eşleştirip işaretleme.
Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim 4. Sınıf: İlimiz ve bölgemizi tanıyalım ünitesindeki temel toplumsal olguların farkında oluş.
Davranışlar:
1. Nüfusla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
2. Geçim kaynaklarıyla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
3. Ulaşımla ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
4. Ticaretle ilgili sorunları yazma, söyleme (seçip işaretleme).
Vs.
1.20 Almaya Açıklık
Bu basamakta kişi uyarıcıyı reddetmez, ondan kaçmaz; tersine ona doğru bir yönelme vardır. Yani uyaranı çekici bulma, ona ilgi duyma, onu yargılama, ara-ma da söz konusu değildir. Böyle olmakla birlikte uyarıcıya karşı bir dönüklük, açıklık ve hoşgörürlük vardır.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef
İlköğretim: Farklı inanç ve düşüncede olan kişileri dinlemeye dönüklük
Davranışlar:
1. Konuşanın sözünü kesmeden dinleme.
2. Hangi konuda konuştuğunu yazma söyleme.
3. Kişinin hangi düşünceyi (inancı) savunduğunu yazma söyleme.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde
Her okul için: Konuşanı dikkatlice dinlemeye dönüklük.
Davranışlar:
1. Hangi konuda konuşulduğunu yazma/söyleme (seçip işaretleme).
2. Konuşanın verdiği örneklerden (varsa) ikisini yazma/söyleme (seçip işaretleme).
3. Konuşmacının vurguladığı yardımcı noktaları yazma/söyleme (seçip işaretleme).
4. Konuşmacının vurguladığı ana noktayı yazma/söyleme (seçip işaretleme).
5. Konuşma sırasında (varsa) kullanılan araç-gereçleri yazma/söyleme (seçip işaretleme).
1.30 Kontrollü - Seçici Dikkat
Bu basamakta kişi birden fazla uyarıcı arasından birini ya da birkaçını seçebilir. Dikkatini ve ilgisini ona yöneltebilir. Televizyon programlarında kişinin filmlere, haberlere, reklamlara ya da müzik programlarına veya bunlardan birine dikkatini toplamasında olduğu gibi.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde hedef
İlköğretim : Toplumsal sorunlarla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.
Davranışlar:
1. Televizyonlarda toplumsal sorunlarla ilgili yayınlardan en az üçünün adını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
2. Bu yayınların hangi televizyonlarda ve ne zaman yapıldığını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
3. Toplumsal sorunlarla ilgili en az üç kitabın adını yazma, söyleme (seçip işaretleme)
4. Toplumsal sorunlarla uğraşan en az üç kişinin adını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
5. Okuduğu gazetede toplumsal sorunlarla ilgili yazı yazan kişinin adını yazma, söyleme (seçip işaretleme).
Yıllık ve Ünite Düzeyinde
Tüm okullar için: Alanıyla ilgili yayınları seçmede dikkatli oluş.
Davranışlar:
1. Alanıyla ilgili (varsa) sürekli temel yayınların adlarını listeleyip yazma/söyleme (seçip işaretleme).
2. Son çıkan yayınlar arasında, alanıyla ilgili olanların adını yazma/söyleme (seçip işaretleme).
3. Alanıyla ilgili verilen bir temel yayının hangi konuda olduğunu yazma/söyleme.
2.00 TEPKİDE BULUNMA BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta genellikle ilgiler söz konusudur. Kişi uyarıcılara bilinçli tepkide bulunur ve onlarla ilgilenir, uyarıcıları arar, onlarla bir arada bulunmaya isteklidir ve üstelik bu işten zevk alır. Kişi uyarıcıya karşı uysallık, isteklilik gösterebilir. Son basamakta ise tepkide doyum sağlayabilir.
2.10 Tepkide Uysallık
Bu basamakta tepkinin uyarına gitme söz konusudur. Uyarıcıya karşı direnme göstermez; fakat açık bir isteklilik de yoktur.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Arkadaşlarıyla çalışırken birlikte alınan kurallara uymaya razı oluş.
Davranışlar:
1. Çalışmalara belirtilen zamanda gelme.
2. Verilen görevi itiraz etmeden gereği gibi yapma.
3. Görevi zamanında bitirme.
4. Demokratik olarak alınan kararlara uyma.
2.20 Tepkide isteklilik
Kişinin uyarıcıya karşı gönüllüce tepkide bulunması bu basamak için söz konusudur. Tepki kişi tarafından seçilmiştir. Burada zorlama, baskı söz konusu değildir. Öğrenci görevli olduğundan değil; istediği için gerekli davranışı gösterir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim : Sosyal yardım kollarında çalışmaya gönüllü oluş.
Davranışlar:
1. Bir sosyal yardım kolunda görev almak için aday olduğunu yazma, söyleme.
2. Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için zaman oyırma.
3. Sosyal yardım kolunun toplantılarına isteyerek katılma.
4. Görevini isteyerek yerine getirme.
5. Sosyal yardım kolunun etkinlikleri için para verme.
6. Okul dışındaki sosyal yardım kuruluşlarının düzenledikleri etkinliklere isteyerek katılma.
2.30 Tepkide Doyum
Uyarıcıya karşı kişinin severek, zevkle, doyuma ulaşacak davranışlar gösterme-sidir. Uyarıcıya karşı istendik davranışı göstermeyince üzülür, sıkılır, pişmanlık duyabilir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Grupça ve demokratik olarak kendisine verilen bir işi yapmaktan zevk alış.
Davranışlar:
1. Kendisine verilen görevi yapmak için zaman ayırma.
2. Verilen işi zorlama olmadan zamanında ve istenilen nitelikte özenle yapıp bitirme.
3. Bu işte çalışan diğer kişilere isteyerek yardım etme.
4. Boş zamanlarında grup çalışmalarına isteyerek katılma.
3.00 DEĞER VERME DÜZEYİNDE HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta hedefler; tutum, inanç ve değerlerle ilgili olabilir. Kişinin uyarıcılara karşı nasıl bir tepkide bulunacağı bu basamakta kestirilebilir. Değerler, tutumlar ve inançlar tümüyle kişi tarafından oluşturulmamıştır. Bu basamakta kişinin duyuşsal tepkileri, sınırlı bir kararlılıktan açık bir kararlılığa ve tutarlılığa doğru derecelenebilir. Kişinin değerlerinin de zamanla değişebileceği unutulmamalıdır. Tutum, inanç ve değerler bu basamağın kapsamı içindedir.
3.10 Bir Değeri Kabullenmişlik
Kişi toplumsal olgulara karşı değer biçer ve ona belli bir dereceye kadar önem verir. Uyarıcıya karşı sürekli aynı duyuşsal tepkiyi gösterebilir. Davranış, bir inanç gibi ortaya çıkabilir; fakat zamanla bu değerleri değişebilir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim: Yurtta barış, dünyada barış ilkesinin önemini takdir ediş
Davranışlar:
i. Yeri ve zamanı gelince çekinmeden yurtta barış; dünyada barış ilkesini savunan ko-nuşmalar yapma.
2. Bu ilkeyle ilgili toplantılar düzenleme.
3. Duvar gazetesine bu ilkeyle ilgili yazılar yazma (resimler yapma).
4. Bu ilkeyi savunan yazıları sürekli okuma.
5. Bu ilkeyi savunan yazıları arkadaşlarına okumak için verme (salık verme).
3.20 Bir Değeri Yeğleyiş
Toplumca oluşturulan değer yargılarından birini diğerlerine tercih etme, onlardan daha üstün tutma söz konusudur. Bu basamakta, kişi bu değerlerin peşine düşer, onu arar, ona zaman ayırır. Kişinin bu basamaktaki davranışları sürekli ve kararlıdır.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
İlköğretim Her türlü eleştiriye açık oluş.
Davranışlar
1. Arkadaşlarından kendisini eleştirmelerini isteme.
2. Yapılan eleştirileri karşı çıkmadan dinleme.
3. Kendini eleştiren kişilere teşekkür etme.
4. Kendini eleştiren kişilere küsmeme, kırılmama, saldırmama.
3.30 Bir Değere Adanmışlık
Kişi bu basamakta bir değer için maddi ve manevi gücünü harcayabilir. Başkalarını da bu değerin peşinde sürüklemek için çaba harcayabilir. Burada kişi değerle özdeşleşmiştir denebilir. Bir düşünceye, partiye, davaya, takıma vb. özveride bulunarak bağlanmak ve onu savunmak bu basamağın kapsamı ıçındedir. Eğitimde hedef davranışlar istendik olmak zorundadır. Bu nedenle kişiye, her türlü bağnazca, kişinin, insanlığın, toplumun, doğanın geleceği için sakıncalı olan davranışlar kazandırılamaz. Böyle bir tutum, çok büyük sakıncalar doğurabilir.
Yıllık ve Ünite Düzeyinde Hedef
Tüm okullar: Özgürlükçü demokratik yaşamın sürekliliği için yapılan etkinliklere kendini veriş.
Davranışlar:
1. Özgürlükçü, demokratik ortamı savunan konuşmalar yapma.
2. Bu tür toplantılarda kendiliğinden görev alma.
3. Aldığı görevi eksiksiz yerine getirme.
4. Okuldaki demokratik yaşamda kendiliğinden görev alma.
5. Çıkar beklemeden, demokratik kuruluşları savunma.
6. Özgürlükçü ve demokratik olmayan durumlarla karşılaşınca müdahale etme.
7. Belli durumlarda demokratik kurallara uygun karar alma.
8. Bir grubu demokratik ilkelere göre yönetme.
4.00 ÖRGÜTLEME BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Bu basamakta kişi, yeni değerler, duyuşsal alanla ilgili yeni örüntüler oluşturur. Bu basamağa deüin hep başkalarınca ya da toplumca oluşturulan değerleri benimsemiş, savunmuştu. Oysa bu düzeyde, hem başkalarınca ve toplumca oluşturulan değerleri, hem de kendisince benimsenip savunulanları irdeler. Aralarındaki ilişkilere bakar ve bir sonuca varır. Sonunda kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler sistemi oluşturur.
4.10 Bir Değerin Kavramsallaştırılması
Kişi, bu basamağa dek kazandığı ve etkileşim altında olduğu tüm duyuşsal değerleri ayrıştırıp inceleyebilir. Sonra benimsediği değere, yeni bır anlam verir. Bu,eskisinden tümüyle farklı değildir; fakat değer hem geliştirilmiş, hem de zenginleştirilmiştir. Yani değer kavramsallaştırılmıştır. Kişinin okumaya, çalışmaya, demokrasiye yeni bir anlam vererek bunları ya da birini bir değer olarak kavramlaştırmasında olduğu gibi. Kişi bundan sonra o kavrama göre tutarlı yaşamalı ve kararlı olmalıdır; çünkü bu değer kendine mal olmuştur.
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Davranışlarının tutarlılığı konusunda kendini yargılamada kararlı oluş.
Davranışlar:
1. Her durumda davranışlarını eleştirmek için başkalarına başvurma.
2. Bu eleştirileri kızmadan sonuna kadar dinleme.
3. Bu eleştirilere her zaman teşekkür etme.
4. Kendini eleştirenlere kızmama, darılmama.
5. Kendi davranışlarının nedenlerini gerekçe göstererek yazma/söyleme.
6. Yapılan eleştirilere göre, gerekiyorsa davranışlarını değiştirme.
4.20 Bir Değer Sistemi Örgütleme
Bu basamakta kişi, benimsediği ya da çevresinde oluşan birçok değeri irdeler, araştırır, inceler ve bir senteze varır. Sentez sonucu oluşan değer, kendi içinde tutarlı ve uyumlu olmalıdır. Bu basamaktaki tutarlılık, başka değerler sistemiyle etkileşime girebilir. Bu etkileşim sonunda kişi yeniden bir sentez yapabilir. Bu iş yaşam boyu sürüp gidebilir; çünkü bu basamakta kişinin tutarlı bir yaşam felsefesi oluşturması amaçlanmıştır.
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Mesleki sorunlarını giderici yeni değerler oluşturmada kararlılık
Davranışlar:
1. Mesleki sorunları giderici yeni değerler oluşturana dek sürekli çalışma
2. Sunulmak üzere, mesleki sorunların çözümüyle ilgili orijinal bir bildiri hazırlayıp yazma.
3. Toplantılarda bildiriyi sunma.
4. Başka bildirileri eleştirme.
5. Oluşturulan değerleri gerekli makamlara sunma.
6. Gerekli kişilere yeni değerleri kabul ettirme.
7. Bu değerlerin uygulanmasını sağlama.
8. Uygulamaları sürekli denetleme
9. Uygulama sonuçlarına göre meslektaşlarına sürekli bilgi verme.
5.00 NİTELENMİŞLİK BASAMAĞINDA HEDEF VE DAVRANIŞ YAZMA
Kişinin bu basamaktaki davranışları onun karakterini yansıtır. Bir bakıma dünya görüşünü, yaşam anlaşını ortaya koyar. Kişinin tüm yaşamı boyunca oluşturduğu duyuşsal özelikleri, bu basamakta hem tutarlı olmuş hem de kapsam bakımından genişlemiş ve zenginleşmiştir. Artık kişinin davranışları büyük bir olasılıkla kestirilebilir.
5.10 Genelleşmiş Örüntü
Kişi, belli nesne, olgu ya da olaylara karşı birbirine çok yakın tepkilerde bulunabilir. Çevresini tutumlarına, değerlerine, inançlarına göre algılayıp yorumlayabilir. Kendine özgü değerlere göre davranabilir.
Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Yasalara saygılı olmayı bir alışkanlık haline getiriş
Davranışlar
1. Haksızlığa uğradığı zaman her durumda yasal yollara baş vurma.
2. Yasaların gerektiğini her zaman yapma.
5.20 Nitelenme
En üst basamaktır. Kişinin karakteri, benliği söz konusudur. Değerlerle kişi özdeşleşmiştir. Kapsam açısından değerler genişlemiş ve zenginleşmiştir. Kişi hakkında ileri sürülen namuslu, doğru, haksızlığa dayanamaz, ya da hilebaz, yalancı, ona güvenilmez gibi yargılar bu basamağın kapsamı içindedir. Hedef
Tüm okullar ve yaşam: Tüm canlıları seven bir kişiliğe sahip oluş.
Davranışlar:
1. İnsanlar arasında hiçbir zaman ayırım yapmama.
2. İnsan haklarını çiğneyenlere her zaman karşı çıkma.
3. İnsanlığın sorunlarını çözmek için sürekli uğraşma.
4. Doğayı tahrip edenlere her zaman karşı çıkma.
5. Bu tür kuruluşlara sürekli maddi ve manevr destek sağlama.
6. İnsanların sevinçlerine, acılarına vb. her zaman ortak olma.
7. İnsanları hiçbir zaman kandırmama.
8. İnsanlarla hiçbir zaman alay etmeme.
9. Zor durumda olanların yardımına karşılık beklemeden her zaman koşma.
10. Hastahane, hapishane, çocuk yuvası, düşkünler evi gibi kurumları sürekli ziyaret etme.
11. Bu gibi kuruluşlarda olanların dertlerini bıkmadan dinleme.
12. Bu gibi kuruluşlarda bulunanlara her zaman maddi ve manevi yardım sağlama.
Alıntı