Yaşa uygun başlıca toplumsal değerlerin yada kuralların hiçe sayıldığı tekrarlayıcı bir biçimde ve sürekli olarak görülen davranış örüntüsüdür.
Bozukluğun başlama yaşına göre iki alt tipe ayrılabilir.
1. Çocuklukta başlayan tip; Davranım bozukluğu 10 yaşından önce ortaya çıkar. Bu tip bireyler genellikle erkektir. Sıklıkla başkalarına göre saldırgandırlar, arkadaşlık ilişkileri bozuktur. Bu çocuklar ergenlikte başlayan alt tipe göre daha kalıcı Davranım Bozukluğu gösterirler.
2. Ergenlikte başlayan tip; Bu alttipte 10 yaşından önce Davranım Bozukluğuna özgü hiçbir belirti gözlenmez. Çocuklukta başlayan tiple karşılaştırıldığında bu bireylerde saldırgan davranış daha az gözlenir, daha normal arkadaş ilişkileri (başkalarının arkadaşları ile sorun yaşayabilirler) vardır.
Davranım bozukluğu gösteren çocuklar ve gençler sosyal ve duygusal problemleri yoğun olarak yaşarlar. Öfke, saldırganlık, arkadaş ilişkilerinde problemler tüm çocuklarda zaman zaman gözlemlenen davranışlardır. Ancak bu davranışlar kısa sürelidir ve sıklıkla tekrar etmez. Davranım Bozukluğu yaşayan çocuklarda ve gençlerde ise öfkeyi kontrol edememe, inatçılık, yalan söyleme, evden kaçma, okuldan kaçma, cinsel taciz, toplumsal kuralları ciddi şekilde ihlal etme, fiziksel ve sözel saldırganlık, gibi davranış problemleri sürekli ve yenileyen şekilde gözlemlenir. Yaş ilerledikçe davranışların şiddeti de artar. Örneğin küçük yaşlarda sorunlar yalan söyleme, sözel saldırganlık olabilirken, yaş ilerledikçe hırsızlık, fiziksel saldırganlık olabilir. Bazı çocuklarda ve gençlerde hayvanlara eziyet etmede görülebilir. Kendisinin güçlü olduğunu kendine ve çevreye göstermeye ihtiyaç duyarlar. Anlık, dürtülerine göre, uzun vadeli ve karşısındaki kişiyi düşünmeden hareket ederler. Başkalarının duygularını, düşüncelerini ve isteklerini umursamazlar. Sorunların kendisinden değil çevresindeki kişilerden kaynaklandığını düşünerek, problemler karşısında tepkisel davranışlar gösterirler. Bu davranışlarının da doğru olduğunu düşünürler.
Davranım Bozukluğu yaşayan çocuklar ve gençler okulda da sorunlar yaşarlar. Okul başarıları yaşı, zihinsel yetenekleri dikkate alındığında beklenenden düşüktür. Öğrenme problemlerine dikkat sorunları da eşlik edebilir. Akademik başarısızlıklarının yanı sıra okulda disiplin sorunları ve arkadaş ilişkilerinde sorun yaşarlar. Arkadaşları tarafından istenmeyebilirler. Okulda yaşanan sorunlar okulu terk etmelerine yada okuldan atılmalarına kadar varabilir.
Erken yaştan itibaren yaşıtları tarafından dışlanan, akademik sorunlar yaşayan ve aile içi problemler yaşayan gençler ait olma duygularını karşılayabilmek için marjinal gruplara kayabilir yada kendileri marjinal gruplar oluşturabilirler. Bu gençlerde ayrıca madde istismarı ve erken cinsel davranışlar gözlemlenebilir. Bu bireyler madde istismarı (alkol, madde,sigara kullanımı) açısından da risk grubu oluşturmaktadırlar. İntihar eğilimi ve girişimi de görülebilir. Davranım bozukluğunun erkeklerde görülme sıklığı kız çocuklarına göre biraz daha fazladır.
Uzm. Psk. Zehra Erol
Bozukluğun başlama yaşına göre iki alt tipe ayrılabilir.
1. Çocuklukta başlayan tip; Davranım bozukluğu 10 yaşından önce ortaya çıkar. Bu tip bireyler genellikle erkektir. Sıklıkla başkalarına göre saldırgandırlar, arkadaşlık ilişkileri bozuktur. Bu çocuklar ergenlikte başlayan alt tipe göre daha kalıcı Davranım Bozukluğu gösterirler.
2. Ergenlikte başlayan tip; Bu alttipte 10 yaşından önce Davranım Bozukluğuna özgü hiçbir belirti gözlenmez. Çocuklukta başlayan tiple karşılaştırıldığında bu bireylerde saldırgan davranış daha az gözlenir, daha normal arkadaş ilişkileri (başkalarının arkadaşları ile sorun yaşayabilirler) vardır.
Davranım bozukluğu gösteren çocuklar ve gençler sosyal ve duygusal problemleri yoğun olarak yaşarlar. Öfke, saldırganlık, arkadaş ilişkilerinde problemler tüm çocuklarda zaman zaman gözlemlenen davranışlardır. Ancak bu davranışlar kısa sürelidir ve sıklıkla tekrar etmez. Davranım Bozukluğu yaşayan çocuklarda ve gençlerde ise öfkeyi kontrol edememe, inatçılık, yalan söyleme, evden kaçma, okuldan kaçma, cinsel taciz, toplumsal kuralları ciddi şekilde ihlal etme, fiziksel ve sözel saldırganlık, gibi davranış problemleri sürekli ve yenileyen şekilde gözlemlenir. Yaş ilerledikçe davranışların şiddeti de artar. Örneğin küçük yaşlarda sorunlar yalan söyleme, sözel saldırganlık olabilirken, yaş ilerledikçe hırsızlık, fiziksel saldırganlık olabilir. Bazı çocuklarda ve gençlerde hayvanlara eziyet etmede görülebilir. Kendisinin güçlü olduğunu kendine ve çevreye göstermeye ihtiyaç duyarlar. Anlık, dürtülerine göre, uzun vadeli ve karşısındaki kişiyi düşünmeden hareket ederler. Başkalarının duygularını, düşüncelerini ve isteklerini umursamazlar. Sorunların kendisinden değil çevresindeki kişilerden kaynaklandığını düşünerek, problemler karşısında tepkisel davranışlar gösterirler. Bu davranışlarının da doğru olduğunu düşünürler.
Davranım Bozukluğu yaşayan çocuklar ve gençler okulda da sorunlar yaşarlar. Okul başarıları yaşı, zihinsel yetenekleri dikkate alındığında beklenenden düşüktür. Öğrenme problemlerine dikkat sorunları da eşlik edebilir. Akademik başarısızlıklarının yanı sıra okulda disiplin sorunları ve arkadaş ilişkilerinde sorun yaşarlar. Arkadaşları tarafından istenmeyebilirler. Okulda yaşanan sorunlar okulu terk etmelerine yada okuldan atılmalarına kadar varabilir.
Erken yaştan itibaren yaşıtları tarafından dışlanan, akademik sorunlar yaşayan ve aile içi problemler yaşayan gençler ait olma duygularını karşılayabilmek için marjinal gruplara kayabilir yada kendileri marjinal gruplar oluşturabilirler. Bu gençlerde ayrıca madde istismarı ve erken cinsel davranışlar gözlemlenebilir. Bu bireyler madde istismarı (alkol, madde,sigara kullanımı) açısından da risk grubu oluşturmaktadırlar. İntihar eğilimi ve girişimi de görülebilir. Davranım bozukluğunun erkeklerde görülme sıklığı kız çocuklarına göre biraz daha fazladır.
Uzm. Psk. Zehra Erol