Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz.. Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
Çocuk Psikolojisinde Erik Erikson'a Göre Çocukların Gelişim Dönemleri
Çocuk Psikolojisinde Erik Erikson'a Göre Çocukların Gelişim Dönemleri
Erik Erikson Freud’un kuramını ergenlikten sonra yaşlılığa kadar genişleterek sekiz psikososyal gelişim dönemini tanımlamıştır. Gelişimde kritik dönemler olduğuna inanmaktadır. Erikson’a göre insanın yaşamında belli başlı sekiz kritik dönem vardır.Her dönemde de atlanması gereken bir krizbir çatışma bulunmaktadır.İnsanların sağlıklı bir kişilik kazanmalarında bu dönemlerin başarılı olarak atlanması gerekmektedir. Eğer bir dönemdeki kriz tam olarak çözümlenemezse bireyin yaşamının daha sonraki dönemlerinde de bu kriz devam ederçözümleninceye kadar problem yaratır. Gelişim Evreleri
1.Evre: GÜVENE KARŞI GÜVENSİZLİK Bu dönemdoğumdan bir yaşına kadar sürer.Bu dönemde bebekler çevresindeki dünyaya güvenip güvenemeyeceklerine ilişkin temel duygular edinirler.Yaşamın ilk yılında çocuğun ihtiyaçlarının doyurulmasıbüyük ölçüde anne yada onun yerine geçen yetişkine bağlıdır.Bir başka deyişleanne yada onun yerine geçen yetişkinle kurulan ilişkinin niteliği temel güven duygusunun ve toplumsallaşmanın özünü oluşturmaktadır.Çocuktaiyimserlik ve mutlu olmanın temelleri atılır.
2.Evre: BAĞIMSIZLIĞA KARŞI UTANMA VE ŞÜPHECİLİK Bu dönem on ikinci aydan üç yaşına kadar sürer.Bu dönemde çocukların çoğu yürümekte başkalarıyla iletişim kurabilecek kadar konuşmaktadır.Çocuklar artık tümüyle başkalarına bağılı kalmak istemezler.Önceki dönemde temel güven duygusunu kazanmış çocuk öz saygısını yitirmeksizin kendi kontrolünü kazanabilmesi içinözgürlüğü hissetmesi gerekmektedir.Kendi kendine yemek yemeeşyalarını toplamagiyinme ve soyunmagiysisini seçmekarşılaştığı bazı problemleri çözme çabalarında teşvik edilmelidir.Böylece çocukta bağımsızlık duygusunu temelleri atılır.Kendi kendini kontrol etme ve saygının özü bu dönemde oluşur.
---> Çocuk Psikolojisinde Erik Erikson'a Göre Çocukların Gelişim Dönemleri
3.Evre: GİRİŞKENLİĞE KARŞI SUÇLULUK DUYMA Girişkenliğe karşı suçluluk duymaüç yaşından altı yaşına kadar olan dönemdir.Çocuğun motor ve dil gelişimionun fiziksel ve sosyal çevresini daha fazla araştırmasınadaha atılgan olmasına olanak verir.Gerek anne-baba gerekse okul öncesi eğitim kurumlarındaki öğretmenler çocuğun koşmasınaatlamasınaoynamasına izin verilmelidir ki çocukta girişkenlik duygusu gelişebilsin.Doğal merakından dolayı çok sık azarlanan ve engellenen çocuktasuçluluk duygusu gelişmektedir. 4.Evre: BAŞARIYA KARŞILIK AŞAĞILIK DUYGUSU Bu dönem altı yaşından on iki yaşına kadar sürer.Erikson’a göre birey kişilik gelişim dönemlerinden ilkinde “bana ne verildiyse ben oyum” ikincisinde “ne yaparsam oyum” üçüncüsünde “hayal ettiğim şeyi olacak kişiyim” dördüncüsünde “ne öğrenirsem oyum” inancına sahiptir.Bu dönemde çocuk okula gittiği için sosyal dünyasında büyük bir genişleme meydana gelir. Arkadaşlar ve öğretmenin çocuk üstündeki etkisi artarken ana-babanın etkisi giderek azalmıştır.Çocuklar bu dönemdeyetişkinlerin kullandıkları aletleri kullanmaya çalışırlar;bir şey üretmeye çaba gösterirler.Çocukların çabaları desteklendiğindeçalışma ve başarılı olma davranışları gelişir.Aksi taktirde sürekli olarak yaptıklarında eleştirilen bir desteklenmeyenbeğenilmeyen çocuklaryaptıklarının değersizliğine inanarak aşağılık duygusu geliştirebilirler. 5.Evre: KİMLİK KAZANMAYA KARŞI ROL KARMAŞASI Bu dönem 12-18 yaşları kapsar.Ergen bu dönemde kimlik arayışı içindedir.Hızlı fiziksel ve fizyolojik değişimiyle baş etmeye çalışırken bir yandan da gelecekteki eğitimikariyeri hakkında yeni kararlar verme durumundadır.Ergenin üstünde akran gruplarının büyük bir etkisi vardır.Erikson’a göre ergen bu dönemde başarılı bir şekilde kimlik kazanma sorununu çözerse kendine güvenenkendinden emin bir kişi olarak yaşamını sürdürür.Bu dönemde “Ben kimim?” sorusu çok önemli hale gelir.Ergenbu soruyu cevaplarken ana-babasından çokakran gruplarından etkilenir.Ergenlik dönemi değişme zamanıdır. Ergenin bu dönemde cevaplaması gereken birçok soru vardır.Bunlardan bazıları “Çocuk mu yoksa yetişkin miyim?” “Bir gün baba yada anne olacak mıyım?” “Başarılı mı yoksa başarısız mı olacağım?”. Ergenin sağlıklı bir kimlik kazanmasında çevresinde model alabileceği yetişkinlerin bulunması önem taşımaktadır. Erikson’a göre bu dönemde ergenbaşarılı bir şekilde kimlik kazanma sorununu çözersekendine güvenenkendinden emin bir kişi olarak yaşamını sürdürebilir ve başarılı olur.
---> Çocuk Psikolojisinde Erik Erikson'a Göre Çocukların Gelişim Dönemleri
6.Evre: DOSTLUK KAZANMAYA KARŞI YALNIZ KALMA Yaklaşık olarak 18-26 yaşlarını kapsar.Ergenlik döneminde kimliğini bulan kişi bu dönemde artık başkalarıyla yakınlıklardostluklar kurabilir.Karşı cinsle arkadaşlıktasevgi ağırlık taşır.Gencin yaşamında evlilik ve iş kariyeri önemli hale gelir.Ergenlik döneminde dostluklar sağlam temeller üzerine kurulur.Gencin yaşamında evlilik konuları ve evlenme önemli bir yer tutar.Bu dönemdeki krizi sağlıklı olarak atlatan kişi güvenli bir şekilde sevgiyi verme ve alma gücüne sahip olur.Aksi durumdabaşkalarıyla dostluk ilişkisi kurmada güçlük çeken gençbirey için istenmeyen ve salıksız olan psikolojik bir yalnızlığa itilebilir.Genç yetişkinin bu dönemdeki kriziöğretmenlerine ve çevresindeki tüm kişilere karşılıklı sorumluluklar düşmektedir. İnsana sevgi ve saygıyı esas alan bir toplum yapısındabu çatışmaların başarılı bir şekilde çözümlenebileceği gözlemlenmektedir. 7.Evre: ÜRETKENLİĞE KARŞI DURAKLAMA Bu dönem orta yetişkinlik yıllarını kapsar.Birey için çocukları yoluyla neslini devam ettirmek önemli olduğu gibi evi dışında da gelecek nesillerin yetişmesine rehberlik ederek üretken olabilir.Üretken olmadığında da bir işe yaramama duygusuna kapılıp durgunluk içine girebilir.Bu döneme olumlu atlatabilmesi için bireyin eviniişini paylaştığı kişilere önemli sorumluluklar düşmektedir.Yetişkin bu dönemde üretkenverimli ve yaratıcıdır.Kişi evi dışında da topluma yararlı işler yapabildiğikendinden sonraki kuşaklara rehberlik edebildiği sürece üretkendir.Aksi durumda bir işe yaramama duygusuna kapılabilir ve durgunluk dönemine girebilir.Etrafa karşı kayıtsız tavırlar geliştirirler.Sahteköksüz ilişkiler kurarkendi doyumunu ve çıkarını öncelikle gözetirler.Ayrıca hep yerinde saydığını düşünerek mutsuz olabilirler. Bu dönemdeki krizibireyin olumlu bir şekilde atlatmasında;eviniişini paylaştığı kişilere yani çevresinde yoğun etkileşimde bulunduğu bireylere önemli roller düşmektedir. 8.Evre: BENLİK BÜTÜNLÜĞÜNE KARŞI UMUTSUZLUK İleriki yetişkinlikteki yılları kapsar.Bu dönemde birey ya önceki yedi dönemin olumlu birikimi sonucu benliğini tam olarak bulmuşmutlu güvenli sevilenaranan bir kişi yada önceki dönemlerde çatışmaları sağlıklı olarak geçirmeme sonucu umutsuzluklar içinde hırçın aksi bir insan görünümündedir. Sonuç olarakinsanın kişiliğinin şekillenmesinde ve gelişiminde başlangıçta anne ya da onun yerine geçen yetişkinden başlayarak daha sonra aileokulşehir ve dünyadaki diğer insanlar önemli rol oynamaktadır.O halde mutlu insanlardan oluşan mutlu bir toplum meydana getirmek istiyorsakbireyin her dönemdeki temel ihtiyaçlarını en iyi şekilde doyurmasını sağlamak çatışmalarını çözümlemesine yardım etmek üzere çaba harcamamız gerekmektedir.
