Bu renk değişmelerini etkileyen faktörler çeşitlidir. Dış tesirler kadar, hayvanın ruh durumunun; korku, öfke gibi duygularının bu olayda rolü vardır.
Sinirleri, elektrik telleriyle kıyaslayabiliriz. Bir düğmeye bastığımız zaman elektrik yanar, değil mi? Bukalemun'un derisiyle gözlerinde bir nevi elektrik düğmesi görevi gören minik gözeler vardır. Koyu renkli bir cisimden yansıyan ışık gözdeki minik gözelerin üstüne düşünce, sonuç, birinin elektrik düğmesine basışından farksız olmaktadır. Fakat bu takdirde ışık yanacak yerde, siyah gözeler genişlemeye başlamaktadır. Ve yukarıda da izah ettiğimiz gibi, bukalemun'un rengi siyahımsı olmaktadır.
Şimdi de bukalemun'u,, hiçbir ışığın derideki ve gözelerdeki küçük «elektrik düğmelerine» erişemeyeceği karanlık bir yere koyduğumuzu farzedelim. Bu, elektrik akımının kesilmesi gibi bir şeydir. Kara gözeler şjmdi gene siyah birer nokta halini almışlardır. Siyah gözeler minik nokta olunca, biz de sadece sarı , gözeleri görebilmekteyiz. Bukalemun şimdi sarı renktedir.
Bukalemun'u, parlak ışıkta beyaz bir cismin üzerine koyduğumuz, bu suretle derideki ve gözelerdeki «elektrik düğmelerinden» bazılarının aynı zamanda etkilenmesine yol açtığımız takdirde, durum daha da çetrefil bir hal almaktadır. Derideki «elektrik düğmeleri», siyah gözeleri genişleten sinir impulslarım harekete geçirmektedir. Bukalemun bir an için siyahımsı olmaktadır. Fakat aynı zamanda etkilenen gözelerdeki «elektrik düğmeleri» bu sırada, derideki gözelerin başladığı değişik ligi durduracaktır. O zaman da siyah gözelerin iriliğini kontrol eden sinirlere hiç bir uyarma gidemeyecektir. Sonuç olarak siyah gözeler ufak kalacak, biz de sadece sarı gözeleri gördüğümüzden bukalemun'u gene sarı olarak göreceğiz.
Çiftleşme olayının safhaları, erkek bukalemun'un göz kamaştırıcı bir renge bürünmesi, erkekler arasındaki kavgalar, en sonunda da bir erkeğin, yakaladığı dişiyi ayaklarıyle sıkı sıkı kavramasıdır. Bu çeşitli safhalar yazın sonlarındadır, yumurtalar da sonbaharda yumurtlanır. Dişi bundan bir, iki gün önce, yerde 20 santim derinliğinde ve 10 santim çapında bir delik kazacaktır. Kazımak için ön ayaklarından, çıkan döküntüleri atmak için de arka ayaklarından yararlanır. Birkaç düzine yumurtasının üstünü, tıpkı kedinin pisliğini örtmesi gibi, toprakla kapatır. Kuluçka süresi havaya göre 4 -10 ay arasında oynayabilir.
Sinirleri, elektrik telleriyle kıyaslayabiliriz. Bir düğmeye bastığımız zaman elektrik yanar, değil mi? Bukalemun'un derisiyle gözlerinde bir nevi elektrik düğmesi görevi gören minik gözeler vardır. Koyu renkli bir cisimden yansıyan ışık gözdeki minik gözelerin üstüne düşünce, sonuç, birinin elektrik düğmesine basışından farksız olmaktadır. Fakat bu takdirde ışık yanacak yerde, siyah gözeler genişlemeye başlamaktadır. Ve yukarıda da izah ettiğimiz gibi, bukalemun'un rengi siyahımsı olmaktadır.
Şimdi de bukalemun'u,, hiçbir ışığın derideki ve gözelerdeki küçük «elektrik düğmelerine» erişemeyeceği karanlık bir yere koyduğumuzu farzedelim. Bu, elektrik akımının kesilmesi gibi bir şeydir. Kara gözeler şjmdi gene siyah birer nokta halini almışlardır. Siyah gözeler minik nokta olunca, biz de sadece sarı , gözeleri görebilmekteyiz. Bukalemun şimdi sarı renktedir.
Bukalemun'u, parlak ışıkta beyaz bir cismin üzerine koyduğumuz, bu suretle derideki ve gözelerdeki «elektrik düğmelerinden» bazılarının aynı zamanda etkilenmesine yol açtığımız takdirde, durum daha da çetrefil bir hal almaktadır. Derideki «elektrik düğmeleri», siyah gözeleri genişleten sinir impulslarım harekete geçirmektedir. Bukalemun bir an için siyahımsı olmaktadır. Fakat aynı zamanda etkilenen gözelerdeki «elektrik düğmeleri» bu sırada, derideki gözelerin başladığı değişik ligi durduracaktır. O zaman da siyah gözelerin iriliğini kontrol eden sinirlere hiç bir uyarma gidemeyecektir. Sonuç olarak siyah gözeler ufak kalacak, biz de sadece sarı gözeleri gördüğümüzden bukalemun'u gene sarı olarak göreceğiz.
Çiftleşme olayının safhaları, erkek bukalemun'un göz kamaştırıcı bir renge bürünmesi, erkekler arasındaki kavgalar, en sonunda da bir erkeğin, yakaladığı dişiyi ayaklarıyle sıkı sıkı kavramasıdır. Bu çeşitli safhalar yazın sonlarındadır, yumurtalar da sonbaharda yumurtlanır. Dişi bundan bir, iki gün önce, yerde 20 santim derinliğinde ve 10 santim çapında bir delik kazacaktır. Kazımak için ön ayaklarından, çıkan döküntüleri atmak için de arka ayaklarından yararlanır. Birkaç düzine yumurtasının üstünü, tıpkı kedinin pisliğini örtmesi gibi, toprakla kapatır. Kuluçka süresi havaya göre 4 -10 ay arasında oynayabilir.