Salvo
Kayıtlı Üye
Aslında yaz sebzesi olduğu halde tazesi
konservesi
kurutulmuşu ya da dondurulmuşuyla her mevsimde sofralarımızda layık olduğu yeri bulan Bamya'yı veren bitkisi
Ebegümecigiller'dendir.
Anayurdunun Amerika ve Asya kıtaları olduğu bazı kaynaklarda belirtilmekteyse de
Afrika'da şimdiki Etyopya ile Sudan'da çok uzun yıllar ve hatta Amerika kıtasının keşfinden önce bamyanın tanınıp yetiştirildiği bilinmektedir. Bamya
ılıman iklimlerde biryıllık; tropik ve astropik iklimlerde çokyıllık bir kültür bitkisidir.
Biryıllık bamyalar 60-90 cm. boylanırken çokyıllık olanlar 1
5-2 m'ye kadar boylanıp ağaççık haline gelmektedir. Gelişmesinin ilk aşamasında pamuk bitkisine benzeyen bamyanın yaprakları da pamuğunkileri andırır. Bitkinin yaprak
dal ve meyveleri oldukça sık tüylüdür. Bu tüylerin diplerindeki bezelerde kaşındırıcı bir madde bulunur. Bamyanın pek gösterişli çiçekleri kükürt sarısı rengindedir.
Kendi kendilerini dölleyen erselik özellikli bu çiçeklerden olgunlaşan meyveler
bamyanın çeşidine göre farklı boylarda
piramit ya da yuvarlağa yakın tombulca biçimli ve üzerleri köşeler oluşturan çizgili görünüşte olur. Meyvelerin içinde
saçma iriliğinde yuvarlak ya da hafif basık
çok koyu yeşil renkte tohumları bulunur. Ülkemize özgü üstün nitelikli çeşitleri bulunan bamyaların
sıcak yemek olarak kıymalı bastısı ile asidesi ve zeytinyağlı yemeği yapılır.
BESİN DEĞERLERİ
100 gr. taze sebze olarak bamyanın besin değerleri şunlardır: 30 kalori; 2
2 gr. protein; 8
7 gr. karbonhidrat; 0 kolesterol; 0
2 yağ; 1 gr. lif- 5 mgr. fosfor; 17 mgr. kalsiyum; 0
1 mgr. demir; 20 mgr. sodyum; 18 mgr. potasyum; 5 mgr. magnezyum; 60 IU A vitamini; 0
02 mgr. B1 vitamini; 0
02 mgr. B2 vitamini ve 5 mgr. C vitamini. Bamyanın
başka mineral ve vitaminler içerip içermediği bilinmemektedir.
SAĞLIĞIMIZA YARARLARI
Yukarıda sayılan besin değerlerinin yanı sıra;
o Sindirimi kolay olduğu için bamya hasta
yaşlı ve diyet yemeği yemek zorunda olan kişilere önerilmektedir.
o Lif oranı yüksek olduğu için bamya peklik (kabızlık) çeken kişilere iyi gelir.
o Bamyanın çiçeklerinin suyla karıştırılıp ezilmesiyle elde edilen sıvının içilmesi göğsü yumuşatır.
o Aynı sıvı
çıbanlara dıştan sürülerek onların olgunlaşmalarını sağlar.
BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ
Bamya bitkisi tohumlarıyla çoğaltılır. Bahçelerde derince kazılıp 2-3 kez kabartılarak düzeltilen ve gübrelenen yerine tohumlar doğrudan doğruya ekilir. 15-20 cm. aralıklarla açılan çukurlara ilkbaharda
nisan-mayıs aylarında
2-3 tohum bir arada 2-3 cm. derinlikteki toprağa konmak üzere ekim yapılır. Tohumların bir gece önceden suya yatırılması ya da ıslak bezle sarılması ve buradan çıkarılır çıkarılmaz ekilmesi bitkinin çimlenmesini kolaylaştıracaktır.
BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ
İklim isteği: Sıcak mevsim sebzesi olan bamya
soğuklara karşı çok duyarlıdır. Özellikle geceleri serin olan yörelerde bitki iyi gelişme gösteremez ve istenilen şekilde ürün veremez. Yaz mevsimi kısa süren yerlerde
bodur boylu ve erkenci çeşitleri yetiştirilebilir. Ülkemizde Akdeniz ve Ege bölgeleri başta olmak üzere Marmara ve Karadeniz bölgelerinde
bir de soğukların etkilemediği yörelerde bamya yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bamya tohumları
hava sıcaklığı 16 derece
toprak sıcaklığı 15 derece olduğunda uygun yetişme ortamı bulur.
Toprak isteği: Bamya bitkisi
ağır karakterli toprak dışında diğer topraklarda rahatlıkla yetişir. Ama bitki
iyi gelişme ve olumlu ürün verimi için yumuşak
derin
geçirgen ve kumlu-tınlı olan toprakları yeğler. Toprakta aşırı nem olmamalıdır. Özellikle tohumlarının ekimi döneminde
aşırı nem tohumları çürütür.
Toprak işleme: Bamya bitkisinin tohumlun çimlenerek 3-4 yapraklı olduklarında
birinci çapalama yapılır. Aynı çukura ekimi yapılan tohumlardan hepsi çimlenmişse
en güçlüsü yerinde bırakılıp ötekiler sökülür ve seyreltme yapılmış olur. Bitki 15-20 cm. boylanınca ikinci
bundan 2-3 hafta sonra da üçüncü çapalama yapılır. Böylece yabani otlar temizlenmiş
toprak kabartılmış ve varsa kaymağı kırılmış olur.
Sulama: Bamya bitkisi bahçede yetiştirilirken ilk çapalamanın ardından sulama işlemine başlanır. Bitkiye haftada 1-2 kez düzenli olarak su verilir.
Gübreleme: Bamya
sebzeler arasında gübreyi fazla istemeyen bir bitki olarak tanınır. Ülkemizde bazı yörelerde hiç gübreleme yapılmadan bamya yetiştirilmektedir. Ancak
bamyanın ekildiği toprağa
bir önceki sonbaharda iyi yanmış çiftlik gübresi ile mümkünse düşük yüzdeli azot
potas ve fosfor içeren kompoze fenni gübre verilmesi yararlı olur. Çiftlik gübresi bulunamazsa
yeşil gübrelemeyle toprağa gereksindiği organik maddeler sağlanır.
Hasat (Derim): Bamya bitkisinin hasat zamanı
meyvelerin çeşit iriliğinin 1/3'üne eriştiği zamandır. Çünkü
çoğu tüketici
minik bamyaları yeğlemektedir. Üstelik
hasatta gecikilirse bamya sertleşir. İçindeki tohumları ağza gelecek biçimde irileşir ve bamya yemeklik değerini yitirmiş olur. Bamyalar elle hafifçe aşağı doğru çekilerek hasat edilir. Yana doğru çekilirse
bitkinin sapı kırılıp zarar görebilir. Bamya çok verimli bir bitkidir.
Her toplamadan sonra yeni meyveleri olgunlaşır. Bu nedenle bitkinin hasadında gecikilmemeli; çıplak elle ürün toplama bitkinin bezelerinde bulunan bir madde nedeniyle kişinin ellerini rahatsız edeceğinden
hasat yapan kişi ellerine eski bir eldiven takmalı ya da bir bez sarmalıdır.
Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Bamya bitkisine dadanacak zararlı ve hastalıklarla
uzmanlara danışılarak ve uygun tarım ilaçları kullanılarak zamanında
eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir.
Anayurdunun Amerika ve Asya kıtaları olduğu bazı kaynaklarda belirtilmekteyse de
Biryıllık bamyalar 60-90 cm. boylanırken çokyıllık olanlar 1
Kendi kendilerini dölleyen erselik özellikli bu çiçeklerden olgunlaşan meyveler
BESİN DEĞERLERİ
100 gr. taze sebze olarak bamyanın besin değerleri şunlardır: 30 kalori; 2
SAĞLIĞIMIZA YARARLARI
Yukarıda sayılan besin değerlerinin yanı sıra;
o Sindirimi kolay olduğu için bamya hasta
o Lif oranı yüksek olduğu için bamya peklik (kabızlık) çeken kişilere iyi gelir.
o Bamyanın çiçeklerinin suyla karıştırılıp ezilmesiyle elde edilen sıvının içilmesi göğsü yumuşatır.
o Aynı sıvı
BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ
Bamya bitkisi tohumlarıyla çoğaltılır. Bahçelerde derince kazılıp 2-3 kez kabartılarak düzeltilen ve gübrelenen yerine tohumlar doğrudan doğruya ekilir. 15-20 cm. aralıklarla açılan çukurlara ilkbaharda
BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ
İklim isteği: Sıcak mevsim sebzesi olan bamya
Toprak isteği: Bamya bitkisi
Toprak işleme: Bamya bitkisinin tohumlun çimlenerek 3-4 yapraklı olduklarında
Sulama: Bamya bitkisi bahçede yetiştirilirken ilk çapalamanın ardından sulama işlemine başlanır. Bitkiye haftada 1-2 kez düzenli olarak su verilir.
Gübreleme: Bamya
Hasat (Derim): Bamya bitkisinin hasat zamanı
Her toplamadan sonra yeni meyveleri olgunlaşır. Bu nedenle bitkinin hasadında gecikilmemeli; çıplak elle ürün toplama bitkinin bezelerinde bulunan bir madde nedeniyle kişinin ellerini rahatsız edeceğinden
Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Bamya bitkisine dadanacak zararlı ve hastalıklarla