Buğra1
Kayıtlı Üye
1) Avrupa Topluluk Hukukunu oluşturan temel antlaşmalar
BİRİNCİL HUKUK
1951-Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması
18/3/1951 de Paris'de imzalandı. Tüzel kişiliğe haiz olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kuruldu. 25/7/1952 de yürürlüğe girdi. Üye ülkelerin ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla kömür ve çelik üretiminde ortak düzenlemeler yapılmaktadır.
1957 - Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması
25/3/1957 de imzalandı. Avrupa Atom Enerjisi Kurumu (Euratom) kuruldu.
1957-Roma-Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması (ATA)
25/3/1957 de imzalandı.Avrupa Ekonomik Topluluğu'nu kuran antlaşmadır.
Ekonomik büyüme yanında üye ülkelerin parasal ve siyasi birlikleri de amaçlanmaktadır. Malların, sermayenin ve emeğin serbestçe dolaşımı örgütlenmiştir. 1992 Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması ile maddeler ve bazı kavramlar değiştirildi. Örneğin AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu), AT (Avrupa Topluluğu) oldu. AETA (Avrupa Ekonomik Topluluğu Anlaşması) ise ATA (Avrupa Topluluğu Anlaşması oldu. 1957 yılında 248 maddeden ibaret olan ATA, 1992 ABA (Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması) ile, 300 maddeye ulaştı.
Sonradan, 1997 Amsterdam Antlaşması ile hem ATA'da hem ABA'da değişiklikler yapıldı. Şu anda, AAETA, AKÇTA ve ATA yürürlüktedir. Ancak pratik Avrupa Hukukunun temel metni, Maastrich ve Amsterdam antlaşmaları ile değiştirilen 1957 - Roma- Avrupa Topluluğu Antlaşmasıdır.
1965-Avrupa Toplulukları için Tek Konsey ve Komisyon Oluşturulmasına İlişkin Antlaşma
8/4/1965 de imzalandı.Evvelce, AKÇT, AET, AAET içinde görev yapmakta olan Konsey, Komisyon, Genel Kurul (Avrupa Parlamentosu) ve Avrupa Toplulukları Mahkemesi (ATM), bu sözleşme ile her üç topluluk için birleştirildi ve her üç topluluk için birlikte görev yapmaya başladı.
28/2/1986 da imzalandı. 1/7/1987 de yürürlüğe girdi. Üye ülkeler arasında dış politikanın birlikte belirlenmesi, Avrupa Hukukunun konulmasında işbirliği yapılması, çevrenin korunmasında ortak politika saptanması, akademik ve mesleki özelliklerin belirlenmesi gibi konularda düzenleme yapılmıştır. ABA ile değiştirildi.
1992-Maastrich-Avrupa Birliği Hakkında Antlaşma (ABA)
7/2/1992 de imzalandı, 1/11/1993 de yürürlüğe girdi.Böylece Avrupa Birliği kuruldu. 1993 de yürürlüğe girdi. AB, mevcut üç topluluğu ortadan kaldırıp onların yerine geçmemiş, aksine kısmen üç topluluk üzerine kurulmuştur. ( Bkz: Tekinalp, Avrupa Birliği Hukuku, Sh.15)
AB, üç sütun üzerine kurulmuştur. Topluluklar, Ortak Dış Politika ve Adalet ve İçişlerinde İşbirliği.
1997-Amsterdam Antlaşması
2/10/1997 de imzalandı, 1/5/1999 da yürürlüğe girdi. Amsterdam Sözleşmesi, üç bölümden, bir ekten ve 13 protokolden oluşmaktadır.Topluluk Antlaşmaları ve Maastrich Avrupa Birliği Antlaşmasında kurumlar, hedefler ve işlevler temelinde değişiklikler yapılmıştır.
22/6/1993 günlü Kopenhag Zirvesinde kabul edilen siyasi ve ekonomik ölçütler (demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlık haklarının korunması ve bunları teminat altına alan istikrarlı kurumların varlığı, Birlik içinde rekabetçi baskılara ve diğer serbest piyasa güçlerine dayanabilecek bir serbest piyasa ekonomisinin varlığı ) Amsterdam Sözleşmesi ile yasallaştı.(m. 6) Kadın erkek eşitliğini, çevre koruma ilkelerini ve Avrupa Toplulukları Mahkemesi'ni güçlendiren değişiklikler yapıldı. Ek protokollerle; Schengen sözleşmeleri Topluluk mevzuatına dahil edildi.Sığınmacı ve mülteci politikaları belirlendi. Medeni ve ceza hukuku alanında adalet mercileri ile polis işbirliği düzenlendi.
2000 - Nice - Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı
Avrupa Parlamentosu, AB Konseyi ve AB Komisyonu başkanları tarafından
7/12/2000 de Nice'de imzalandı ve açıklandı. Avrupa Birliği sınırları içinde ikamet eden tüm Avrupa vatandaşları ile diğer kişilerin medeni, siyasal, ekonomik ve sosyal haklarını düzenlemektedir. Bu haklar altı bölüm altında kaleme alınmıştır; Onur, Özgürlükler, Eşitlik, Dayanışma, Vatandaşlık Hakları, Adalet.
Sözleşmede düzenlenen hakların dayanağını, Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması, Topluluk Antlaşmaları, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, AB Ülkelerinin Anayasal Gelenekleri; Avrupa ve Avrupa Konseyi Sosyal Şartları, Avrupa Toplulukları Mahkemesinin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatları, oluşturmaktadır.
Nice Sözleşmesinde düzenlenen ''temel haklar'' fazla bir değişikliğe uğramadan Avrupa Anayasası Taslağı'nda yer almıştır.
2003 - Avrupa Anayasası Taslağı
Avrupa Konvansiyonu tarafından 13 Haziran ve 10 Temmuz 2003 de kabul edilmiş ve 18/7/2003 gününde AB Konseyi Başkanlığı'na Roma'da sunulmuştur.
15 Aralık 2001 Laeken Zirvesinde alınan kararla Avrupa'nın Geleceği Hakkında Avrupa Konferansı başlamıştır. Avrupa Birliğinin amaçları, kurumları, iç ve dış ilişkileri, dayandığı sözleşme, protokol ve kararların eşgüdümü ve temel haklar Avrupa Anayasası Taslağında düzenlenmiştir. Dört bölümde 342 madde ve ekli 5 protokol ile 4 Bildiriden oluşan AB Anayasası yürürlüğe girdiğinde Roma-Avrupa Topluluğu Antlaşması, Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması ve bunları değiştiren antlaşmalar yürürlükten kalkacaktır. (Bölüm IV.-1 )
2004 Aralık Zirvesinde tartışmaya açılan AB Anayasa Taslağı, özellikle Avrupa Parlamentosu'nda temsilciler sayısı ile AB Konseyi ve Bakanlar Konseyi'nde oyların ağırlığı konularındaki görüş ayrılıkları nedeniyle henüz kabul edilmemiştir.
2) Kararlar, Topluluk Tüzükleri, Yönergeler
İKİNCİL HUKUK
Genel olarak yukarıda belirtilen antlaşmalar, Topluluk hukuku'nun birincil kaynağını, topluluk kurumlarının kendilerine antlaşmalarla devredilmiş yetkileri kullanırken oluşturdukları mevzuat, Topluluk hukukunun ikincil kaynağı olarak nitelenir.
a) Topluluk Tüzükleri ( Regulations)
ATA ve AAETA'nın ''Topluluk Tüzüğü'' ile AKÇTA'nın ''Topluluk Kararı'' doğrudan uygulanan ve doğrudan etkiye sahip hukuki tasarruflardır. Topluluk Tüzükleri, Konsey'ce veya ortak karar alma usulü içinde Konsey ile Avrupa Parlamentosu tarafından birlikte; ya da Komisyon yahut Avrupa Merkez Bankası tarafından çıkarılır. Her üye devleti doğrudan bağlar. Üye devletler, ulusal hukuklarını öne sürmek suretiyle Topluluk Tüzüklerini uygulamaktan kaçınamaz. Ulusal mevzuatlarına eklenmesine gerek olmaksızın Topluluk yurttaşları için aynı ulusal yasalar gibi hak ve yükümlülükler getirir.Yürütme ve yargı organları, ulusal hukuk kadar Topluluk hukukuna da uymak zorundadırlar. Tarım, ulaştırma, iletişim, ulaşım, çevre koruma, iş ve sosyal güvenliği gibi alanlarda AB Resmi Gazetesinde yayınlanan Topluluk Tüzükleri, topluluk yaşamının düzenlenmesinde önemli role sahiptir.
b) Yönergeler (Directives)
AT kurumları tarafından yayınlanan yönergeler, Topluluk tüzüklerinden farklı olarak mevzuatın tekleştirilmesine değil uyumlulaştırılmasına yöneliktir. Yönergeler, öngörülen hedef bakımından Üye devletler için bağlayıcıdır; ancak Topluluk düzeyinde mutabık kalınmış hedeflere kendi hukuk sistemleri içinde ulaşma biçimini ve yönteminin seçimini ulusal mercilere bırakırlar. Yönergeler, Üye Devletlerin yasalarının üzerinde değildir; ancak Üye Devletlere ulusal mevzuatlarını Topluluk kurallarıyla aynı düzeye getirecek biçimde ayarlama yükümlülüğünü getirmektedir.
Avrupa Adalet Divanı, bir çok kararında, ''Topluluk yurttaşlarının ulusal mahkemelerde açacakları davalarda, ilgili Yönerge ile kendilerine tanınan hakları elde edebilmek için o Yönerge'ye doğrudan atıfta bulunabileceklerini'', belirtmiştir. Ayrıca, Adalet Divanının, Üye Devletlerin, yönergeleri bütünüyle ya da kısmen kendi mevzuatlarına aktarmaktaki kusurlarından dolayı ortaya çıkan zararları tazmin etmekle yükümlü olduğuna dair yerleşik kararları mevcuttur.
c) Kararlar (Decisions)
Karar, AB Konseyi tarafından veya veya ortak karar almak suretiyle, Konsey ile Parlamento, Komisyon veya Avrupa Merkez Bankası tarafından alınabilir. Topluluk kurumları bu ''kararlar'' ile Üye Devletleri ya da yurttaşları her hangi bir eylemde bulunmaya ya da bulunmamaya zorlayabilirler veya onlarla ilgili haklar ve ödevler koyabilirler. Ayrıca, Avrupa Topluluklar Mahkemesinin aldığı kararlar, Topluluk hukukunun konulmasında ve uygulanmasında çok önemli bir işleve sahiptir.
d) Tavsiye ve Görüşler (Recommendation and Opinion)
Topluluk kurumlarının, Üye devletlere veya AB yurttaşlarına yönelik hukuken bağlayıcı olmayan ancak muhataplarına belli bir konuda belirli bir biçimde davranmalarını tavsiye eden hukuki tasarruflardır.
BİRİNCİL HUKUK
1951-Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması
18/3/1951 de Paris'de imzalandı. Tüzel kişiliğe haiz olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kuruldu. 25/7/1952 de yürürlüğe girdi. Üye ülkelerin ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla kömür ve çelik üretiminde ortak düzenlemeler yapılmaktadır.
1957 - Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması
25/3/1957 de imzalandı. Avrupa Atom Enerjisi Kurumu (Euratom) kuruldu.
1957-Roma-Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması (ATA)
25/3/1957 de imzalandı.Avrupa Ekonomik Topluluğu'nu kuran antlaşmadır.
Ekonomik büyüme yanında üye ülkelerin parasal ve siyasi birlikleri de amaçlanmaktadır. Malların, sermayenin ve emeğin serbestçe dolaşımı örgütlenmiştir. 1992 Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması ile maddeler ve bazı kavramlar değiştirildi. Örneğin AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu), AT (Avrupa Topluluğu) oldu. AETA (Avrupa Ekonomik Topluluğu Anlaşması) ise ATA (Avrupa Topluluğu Anlaşması oldu. 1957 yılında 248 maddeden ibaret olan ATA, 1992 ABA (Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması) ile, 300 maddeye ulaştı.
Sonradan, 1997 Amsterdam Antlaşması ile hem ATA'da hem ABA'da değişiklikler yapıldı. Şu anda, AAETA, AKÇTA ve ATA yürürlüktedir. Ancak pratik Avrupa Hukukunun temel metni, Maastrich ve Amsterdam antlaşmaları ile değiştirilen 1957 - Roma- Avrupa Topluluğu Antlaşmasıdır.
1965-Avrupa Toplulukları için Tek Konsey ve Komisyon Oluşturulmasına İlişkin Antlaşma
8/4/1965 de imzalandı.Evvelce, AKÇT, AET, AAET içinde görev yapmakta olan Konsey, Komisyon, Genel Kurul (Avrupa Parlamentosu) ve Avrupa Toplulukları Mahkemesi (ATM), bu sözleşme ile her üç topluluk için birleştirildi ve her üç topluluk için birlikte görev yapmaya başladı.
28/2/1986 da imzalandı. 1/7/1987 de yürürlüğe girdi. Üye ülkeler arasında dış politikanın birlikte belirlenmesi, Avrupa Hukukunun konulmasında işbirliği yapılması, çevrenin korunmasında ortak politika saptanması, akademik ve mesleki özelliklerin belirlenmesi gibi konularda düzenleme yapılmıştır. ABA ile değiştirildi.
1992-Maastrich-Avrupa Birliği Hakkında Antlaşma (ABA)
7/2/1992 de imzalandı, 1/11/1993 de yürürlüğe girdi.Böylece Avrupa Birliği kuruldu. 1993 de yürürlüğe girdi. AB, mevcut üç topluluğu ortadan kaldırıp onların yerine geçmemiş, aksine kısmen üç topluluk üzerine kurulmuştur. ( Bkz: Tekinalp, Avrupa Birliği Hukuku, Sh.15)
AB, üç sütun üzerine kurulmuştur. Topluluklar, Ortak Dış Politika ve Adalet ve İçişlerinde İşbirliği.
1997-Amsterdam Antlaşması
2/10/1997 de imzalandı, 1/5/1999 da yürürlüğe girdi. Amsterdam Sözleşmesi, üç bölümden, bir ekten ve 13 protokolden oluşmaktadır.Topluluk Antlaşmaları ve Maastrich Avrupa Birliği Antlaşmasında kurumlar, hedefler ve işlevler temelinde değişiklikler yapılmıştır.
22/6/1993 günlü Kopenhag Zirvesinde kabul edilen siyasi ve ekonomik ölçütler (demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlık haklarının korunması ve bunları teminat altına alan istikrarlı kurumların varlığı, Birlik içinde rekabetçi baskılara ve diğer serbest piyasa güçlerine dayanabilecek bir serbest piyasa ekonomisinin varlığı ) Amsterdam Sözleşmesi ile yasallaştı.(m. 6) Kadın erkek eşitliğini, çevre koruma ilkelerini ve Avrupa Toplulukları Mahkemesi'ni güçlendiren değişiklikler yapıldı. Ek protokollerle; Schengen sözleşmeleri Topluluk mevzuatına dahil edildi.Sığınmacı ve mülteci politikaları belirlendi. Medeni ve ceza hukuku alanında adalet mercileri ile polis işbirliği düzenlendi.
2000 - Nice - Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı
Avrupa Parlamentosu, AB Konseyi ve AB Komisyonu başkanları tarafından
7/12/2000 de Nice'de imzalandı ve açıklandı. Avrupa Birliği sınırları içinde ikamet eden tüm Avrupa vatandaşları ile diğer kişilerin medeni, siyasal, ekonomik ve sosyal haklarını düzenlemektedir. Bu haklar altı bölüm altında kaleme alınmıştır; Onur, Özgürlükler, Eşitlik, Dayanışma, Vatandaşlık Hakları, Adalet.
Sözleşmede düzenlenen hakların dayanağını, Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması, Topluluk Antlaşmaları, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, AB Ülkelerinin Anayasal Gelenekleri; Avrupa ve Avrupa Konseyi Sosyal Şartları, Avrupa Toplulukları Mahkemesinin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatları, oluşturmaktadır.
Nice Sözleşmesinde düzenlenen ''temel haklar'' fazla bir değişikliğe uğramadan Avrupa Anayasası Taslağı'nda yer almıştır.
2003 - Avrupa Anayasası Taslağı
Avrupa Konvansiyonu tarafından 13 Haziran ve 10 Temmuz 2003 de kabul edilmiş ve 18/7/2003 gününde AB Konseyi Başkanlığı'na Roma'da sunulmuştur.
15 Aralık 2001 Laeken Zirvesinde alınan kararla Avrupa'nın Geleceği Hakkında Avrupa Konferansı başlamıştır. Avrupa Birliğinin amaçları, kurumları, iç ve dış ilişkileri, dayandığı sözleşme, protokol ve kararların eşgüdümü ve temel haklar Avrupa Anayasası Taslağında düzenlenmiştir. Dört bölümde 342 madde ve ekli 5 protokol ile 4 Bildiriden oluşan AB Anayasası yürürlüğe girdiğinde Roma-Avrupa Topluluğu Antlaşması, Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması ve bunları değiştiren antlaşmalar yürürlükten kalkacaktır. (Bölüm IV.-1 )
2004 Aralık Zirvesinde tartışmaya açılan AB Anayasa Taslağı, özellikle Avrupa Parlamentosu'nda temsilciler sayısı ile AB Konseyi ve Bakanlar Konseyi'nde oyların ağırlığı konularındaki görüş ayrılıkları nedeniyle henüz kabul edilmemiştir.
2) Kararlar, Topluluk Tüzükleri, Yönergeler
İKİNCİL HUKUK
Genel olarak yukarıda belirtilen antlaşmalar, Topluluk hukuku'nun birincil kaynağını, topluluk kurumlarının kendilerine antlaşmalarla devredilmiş yetkileri kullanırken oluşturdukları mevzuat, Topluluk hukukunun ikincil kaynağı olarak nitelenir.
a) Topluluk Tüzükleri ( Regulations)
ATA ve AAETA'nın ''Topluluk Tüzüğü'' ile AKÇTA'nın ''Topluluk Kararı'' doğrudan uygulanan ve doğrudan etkiye sahip hukuki tasarruflardır. Topluluk Tüzükleri, Konsey'ce veya ortak karar alma usulü içinde Konsey ile Avrupa Parlamentosu tarafından birlikte; ya da Komisyon yahut Avrupa Merkez Bankası tarafından çıkarılır. Her üye devleti doğrudan bağlar. Üye devletler, ulusal hukuklarını öne sürmek suretiyle Topluluk Tüzüklerini uygulamaktan kaçınamaz. Ulusal mevzuatlarına eklenmesine gerek olmaksızın Topluluk yurttaşları için aynı ulusal yasalar gibi hak ve yükümlülükler getirir.Yürütme ve yargı organları, ulusal hukuk kadar Topluluk hukukuna da uymak zorundadırlar. Tarım, ulaştırma, iletişim, ulaşım, çevre koruma, iş ve sosyal güvenliği gibi alanlarda AB Resmi Gazetesinde yayınlanan Topluluk Tüzükleri, topluluk yaşamının düzenlenmesinde önemli role sahiptir.
b) Yönergeler (Directives)
AT kurumları tarafından yayınlanan yönergeler, Topluluk tüzüklerinden farklı olarak mevzuatın tekleştirilmesine değil uyumlulaştırılmasına yöneliktir. Yönergeler, öngörülen hedef bakımından Üye devletler için bağlayıcıdır; ancak Topluluk düzeyinde mutabık kalınmış hedeflere kendi hukuk sistemleri içinde ulaşma biçimini ve yönteminin seçimini ulusal mercilere bırakırlar. Yönergeler, Üye Devletlerin yasalarının üzerinde değildir; ancak Üye Devletlere ulusal mevzuatlarını Topluluk kurallarıyla aynı düzeye getirecek biçimde ayarlama yükümlülüğünü getirmektedir.
Avrupa Adalet Divanı, bir çok kararında, ''Topluluk yurttaşlarının ulusal mahkemelerde açacakları davalarda, ilgili Yönerge ile kendilerine tanınan hakları elde edebilmek için o Yönerge'ye doğrudan atıfta bulunabileceklerini'', belirtmiştir. Ayrıca, Adalet Divanının, Üye Devletlerin, yönergeleri bütünüyle ya da kısmen kendi mevzuatlarına aktarmaktaki kusurlarından dolayı ortaya çıkan zararları tazmin etmekle yükümlü olduğuna dair yerleşik kararları mevcuttur.
c) Kararlar (Decisions)
Karar, AB Konseyi tarafından veya veya ortak karar almak suretiyle, Konsey ile Parlamento, Komisyon veya Avrupa Merkez Bankası tarafından alınabilir. Topluluk kurumları bu ''kararlar'' ile Üye Devletleri ya da yurttaşları her hangi bir eylemde bulunmaya ya da bulunmamaya zorlayabilirler veya onlarla ilgili haklar ve ödevler koyabilirler. Ayrıca, Avrupa Topluluklar Mahkemesinin aldığı kararlar, Topluluk hukukunun konulmasında ve uygulanmasında çok önemli bir işleve sahiptir.
d) Tavsiye ve Görüşler (Recommendation and Opinion)
Topluluk kurumlarının, Üye devletlere veya AB yurttaşlarına yönelik hukuken bağlayıcı olmayan ancak muhataplarına belli bir konuda belirli bir biçimde davranmalarını tavsiye eden hukuki tasarruflardır.