Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargilama Usulü Kanunu

ASKERİ MAHKEMELER KURULUŞU VE YARGILAMA USULÜ KANUNU

Kanun Numarası: 353

Kabul Tarihi: 25/10/1963

Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 26/10/1963

Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 11541 Mükerrer

BİRİNCİ KISIM: GENEL ESASLAR

BİRİNCİ BÖLÜM

KURULUŞ:

Madde 1 - (Değişik fıkra: 21/01/1981-2376/1 md.) Türk Milleti adına yargı yetkisini kullanacak askeri mahkemeler; kolordu, ordu, (deniz ve havada eşidi) ve kuvvet komutanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı nezdinde Milli Savunma Bakanlığınca kurulur.

Kuvvet Komutanlıklarının yapacakları teklif veya Genelkurmay Başkanlığının, doğrudan doğruya göstereceği lüzum üzerine, diğer kıta komutanlıkları veya askeri kurum amirlikleri nezdinde de Milli Savunma Bakanlığınca askeri mahkeme kurulabilir ve aynı yolla kaldırılabilir.

Bir garnizonda aynı Kuvvetten nezdinde askeri mahkeme kurulması gereken birden fazla kıta komutanlığı bulunursa Genelkurmay Başkanlığının uygun göreceği bir kıta komutanlığı nezdinde Milli Savunma Bakanlığınca yeteri kadar askeri mahkeme kurulması ile yetinilebilir.

Askeri Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58 ve 59 uncu maddeleri ile 148 inci maddesinin (B) fıkrasında yazılı suçları işliyenlerin yargılanmaları Milli Savunma Bakanlığının önceden tesbit ve Resmi Gazete ile yayınlayacağı askeri mahkemelerde yapılır.

MAHKEME KURULUŞU:

Madde 2 - Askeri mahkemeler iki askeri hakim ve bir subay üyeden kurulur. Ancak Genelkurmay Başkanlığı nezdindeki askeri mahkeme, general ve amiralleri yargıladığı zaman üç askeri hakim ile iki general veya amiralden kurulur.

(Ek fıkra: 16/10/1981 - 2538/1 md.) 200 ve daha fazla sanık hakkında açılan davalarda askeri mahkeme dört hakim ve bir subay üyeden kurulur. Duruşma sonuçlanıncaya kadar birleştirme veya başka nedenlerle sanık sayısının 200 veya daha fazla miktara ulaştığı davalarda da bu hüküm uygulanır. Ancak, duruşma sonuçlanıncaya kadar görülmekte olan davadaki sanık sayısının bu miktardan aşağı düşmesi halinde, askeri mahkeme kuruluşunda değişiklik yapılamaz.

Askeri mahkeme kurulunda bulunanların en kıdemlisi mahkeme başkanlığı görevini yapar.

SUBAY ÜYELERİN NİTELİKLERİ:

Madde 3 - (Değişik fıkra: 29/06/2006-5530 S.K./1.mad) Askerî mahkemelerde bulunacak subay üyelerin, en az yüzbaşı rütbesinde muharip sınıftan olmaları, sanığın astı ve yargılama süresince en yakın amiri olmamaları ve taksirli suçlar hariç, bir suçtan hükümlü bulunmamaları şarttır.

Savaşta esir edilen subayların yargılanmalarında rütbeleri imkan nispetinde gözetilir.

SUBAY ÜYELERİN SEÇİMİ:

Madde 4 - Subay üyeler ile yedekleri, nezdinde askeri mahkeme kurulan komutan veya askeri kurum amiri tarafından her yılın Aralık ayında o mahkemenin yetkisine giren birlik ve kurum mensupları arasından bir yıl süre ile değiştirilmemek üzere seçilir.

Bunların görevlerini yapmalarına sürekli engeller çıktığında yerlerine başkaları seçilebilir.

KANUNDA YAZILI NİTELİKTE SUBAY ÜYE BULUNAMAMASI:

Madde 5 - Kanunda yazılı nitelikte subay üye yoksa veya mevcut olanların görevlerini yapmalarına kanuni engeller bulunursa, nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri uygun nitelikte subay üyenin seçimi için en yakın kıta komutanına veya askeri kurum amirine başvurur. Buna rağmen uygun nitelikte subay üye bulunmazsa, en yüksek komuta mak******* itibaren sıra ile aşağı derecelerdeki komuta mevkilerinde bulunan subaylar üye olarak görevlendirilirler.

ASKERİ SAVCILIK:

Madde 6 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Nezdinde askeri mahkeme kurulan her kıta komutanı veya askeri kurum amirinin refakatinde bir askeri savcı ile yeteri kadar askeri savcı, yardımcı olarak bulunur.

Aynı komutanlık nezdinde birden fazla askeri mahkeme kurulduğu takdirde bir askeri savcılık teşkilatı ile yetinilebilir.

KALEM KURULUŞU:

Madde 7 - Askeri mahkemeler ile askeri savcılıklarda birer kalem teşkilatı kurulur. Her kalem teşkilatında birer başkatip ile yeteri kadar katip bulunur. Ayrıca lüzum halinde er, erbaş ve astsubaylar veya sıkıyönetim ve savaş halinde subaylar kalemlerde görevlendirilebilirler.

Kalem teşkilatının ve personelinin görev ve sorumlulukları bir yönetmelikle düzenlenir.

NEZDİNDE ASKERİ MAHKEME KURULAN KITA KOMUTANI VE ASKERİ KURUM AMİRİ:

Madde 8 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri bir suçun işlendiğini öğrendiklerinde refakatlerindeki askeri savcıya soruşturma açtırır ve yapılmakta olan soruşturma hakkında askeri savcıdan her zaman bilgi isteyebilirler.

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirlerinin refakatlerindeki adli müşavirler, bu yetkinin kullanılmasında bu komutan ve askeri kurum amirlerinin yardımcısıdırlar ve kanun yollarına başvurmada adı geçen komutan ve askeri kurum amirleri adına ilgili soruşturma ve dava dosyalarını incelemeye yetkilidirler.

Adli müşavirler, aynı zamanda refakatlerinde bulundukları, nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirlerinin hukuk işlerinde de yardımcısıdırlar.

Kıta komutanının ve askeri kurum amirinin kanuni ve şahsi engelleri yetkilerinin kullanılmasına imkan vermez ise bu yetkiler kanuni vekillerine geçer.

(Değişik fıkra: 12/06/2003 - 4893 S.K./1. md.) Teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askeri kurum amiri, subay ve astsubayların işledikleri suçlar dışında, diğer kişilerin işledikleri suçlara ait suç evrakını, soruşturma yapılması istemiyle askeri savcılığa göndermek üzere askeri hakim sınıfından olan adli müşavirlere yazılı yetki verebilir. Yetki verilen konularda kıt'a komutanı veya kurum amirine tanınan kanuni yetkiler adli müşavirler tarafından kullanılır.

İKİNCİ BÖLÜM: ASKERİ MAHKEMELERİN GÖREVLERİ

GENEL GÖREV:

Madde 9 - Askeri mahkemeler kanunlarda aksi yazılı olmadıkça, asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler.

ASKER KİŞİLER:

Madde 10 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Bu Kanunun uygulanmasında aşağıda yazılı olanlar asker kişi sayılırlar:

A) (Değişik bent: 29/06/2006-5530 S.K./2.mad) Muvazzaf askerler; subaylar, astsubaylar, askerî öğrenciler, uzman jandarmalar, uzman erbaşlar, erbaş ve erler,

B) Yedek askerler (Askeri hizmette bulundukları sürece),

C) Milli Savunma Bakanlığı veya Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşlarında çalışan sivil personel,

D) Askeri işyerlerinde çalışan ve İş Kanununa tabi bulunan işçiler,

E) Rızası ile Türk Silahlı Kuvvetlerine katılanlar,

F) (Mülga bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

YABANCI ASKER KİŞİLERİN ASKERÎ MAHKEMELERDE YARGILANMALARI:

Madde 11- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./3. md.)

Uluslararası anlaşmalar gereğince yabancı asker kişilerin askerî mahkemede yargılanmalarını gerektiren suçları hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılması Millî Savunma Bakanının iznine bağlıdır.

MÜŞTEREK SUÇLAR:

Madde 12 - Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmıyan bir suç ise adliye mahkemelerine aittir.

BARIŞ ZAMANINDA SİVİL KİŞİLERİN ASKERÎ CEZA KANUNUNA TÂBİ SUÇLARINDA YARGILAMA MERCİİ:

Madde 13- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./4. md.)

Askerî Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131 inci maddelerinde yazılı suçlar, askerî mahkemelerin yargı yetkisine tâbi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adlî yargı mahkemeleri tarafından, Askerî Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır.

SAVAŞ HALİNDE ASKERİ MAHKEMENİN GÖREVİ:

Madde 14 - Askeri mahkemeler Savaş halinde aşağıda yazılı davalara bakarlar:

A) Asker kişilerin işledikleri suçlara ait bütün davalar,

B) Asker kişilerle müştereken suç işliyen sivil kişilere ait davalar,

C) Muharip Türk Silahlı Kuvvetleri nezdinde bulunmalarına izin verilmiş olan yabancı askerlerin işledikleri suçlara ait bütün davalar, (Türkiye Cumhuriyeti Hükümetince özel bir andlaşma yapılmamış ise),

D) Savaşta esir edilenlerin işledikleri suçlara ait bütün davalar,

E) Adliye mahkemelerinin bulunmadığı savaş bölgelerinde işlenmiş suçlara ait bütün davalar,

F) Bir hizmet veya sözleşme ve yüklenme veya her hangi bir sebep ve suretle muharip Türk Silahlı Kuvvetleri nezdinde bulunan veya Türk Silahlı Kuvvetlerini takibeden kişiler ile Türk Silahlı Kuvvetleri nezdinde bulunmasına izin verilmiş olan yabancı askerlerin yanlarında bulunan kişiler tarafından işlenen Askeri Ceza Kanununda yazılı askeri suçlara ait davalar,

G) (Değişik bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./5. md.) 1632 sayılı Askerî Ceza Kanununun 55, 56, 57, 58, 59, 63, 64, 75, 78, 80, 81, 93, 94, 95, 100, 101, 102, 124, 125 ve 127 nci maddelerinde yazılı suçlara ait davalar,

H) (Değişik bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./5. md.) İlan olunan harekât bölgesinde, birinci derece askerî yasak bölgeler içinde veya nöbet yerlerinde karakollarda kışla ve karargâhlarda, askerî kurumlarda, yerleşme ve konaklama amacıyla kullanılan bina ve mahaller içinde askerlere karşı işlenen 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 86, 106, 108, 113, 125 ve 265 inci maddelerinde yazılı suçlara ait davalar,

I) (Ek bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./5. md.) Nöbet, devriye, karakol, inzibat, askerî trafik, kolluk veya kurtarma ve yardım görevi yapan askerlere karşı bu görevleri yaptıkları sırada işlenen (H) bendinde yazılı suçlara ait davalar.

GENERAL VE AMİRALLERİN YARGILANMASI:

Madde 15 - General ve amirallerin askeri mahkemelere tabi suçlarından dolayı yargılanmaları Genelkurmay Başkanlığı nezdinde kurulan askeri mahkemede yapılır.

İSTİRDAT VE TAZMİNAT DAVALARINDA YETKİ:

Madde 16 - Suçlardan doğan istirdat ve tazminat davalarına kamu davaları ile birlikte askeri mahkemelerde bakılır.

Askeri savcılar Hazineye ilişkin zararları tesbit ve iddianameye yazarak askeri mahkemelerde kovuşturmak ve dava etmekle yükümlüdürler.

Ancak, askeri mahkemelerde kamu davasının kovuşturulmasına imkan kalmıyarak davanın adliye mahkemelerinde görülmesi gerektiği hallerde Devlet hakları özel kanuna göre kovuşturulur.

ASKERİ MAHKEMELERDE YARGILAMAYI GEREKTİREN İLGİNİN KESİLMESİ:

Madde 17 - (Değişik madde: 09/10/1996 - 4191/3 md.)

Askeri mahkemelerde yargılamayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun; askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması (...) halinde askeri mahkemenin görevi sona erer.

BAĞLI SUÇLAR:

Madde 18 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TEK HÂKİMLE VE KURULLA BAKILACAK İŞLER:

Madde 19- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./6. md.)

Subay ve astsubayların işledikleri suçlara ait davalar hariç olmak üzere, adlî para cezasını veya yukarı haddi üç yıla kadar hapis cezasını gerektiren Askerî Ceza Kanununda ve diğer kanunlarda yazılı suçları işleyenlerin davalarına ve suç konusu olmayan eşyanın müsaderesine askerî mahkemelerin hâkim sınıfından olan üyelerinden birisi tarafından bakılır.

Bir kimse tarafından işlenmiş müteaddit fiillerin yargılanması en ağır cezayı gerektiren fiile bakmakla görevli mahkemeye aittir. Fiilde irtibat hâlinde de aynı hüküm uygulanır. Suçun subay ve astsubayla birlikte işlenmesi hâlinde birinci fıkra hükmü uygulanmaz.

Birinci fıkrada yazılı suçlarla ilgili soruşturmalarda hâkim kararı gerektiren her türlü işleme ait kararlar, askerî mahkemenin hâkim sınıfından olan üyelerinden birisi tarafından verilir. Bu kararlara karşı itirazı incelemeye, en yakın askerî mahkeme yetkilidir.

İddianamenin kabulünden sonra, yargılamanın tek hâkimle yürütülmesi gerektiği gerekçesi ile görevsizlik kararı verilemez.

Görülmekte olan davalar nedeniyle tek hâkim ile askerî mahkeme kurulu arasında çıkan görev uyuşmazlıklarını Askerî Yargıtay çözümler.

DAVALARIN GERİ BIRAKILMASI:

Madde 20 - (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./7. md.)

Er ve erbaşlar ile yedek subayların askere girmeden veya silâh altına çağrılmadan önce işledikleri yukarı haddi iki yıla kadar hapis cezasını gerektiren suçlara ait davalarda soruşturma ve kovuşturma işlemleri askerliklerini bitirmelerine kadar geri bırakılır.

Türk Silâhlı Kuvvetlerinden çıkarmayı gerektiren suçlardan sanık yedek subaylar hakkında bu hüküm uygulanmaz.

Savaş hâlinde, silâh altında bulunan veya silâh altına çağrılan bütün asker kişiler aleyhine adliye mahkemelerinin görevine giren suçlardan aşağı haddi beş yıl ve daha fazla hapis cezasını gerektirenler hariç olmak üzere, şüpheli veya sanık bulundukları diğer suçlara ait soruşturma ve kovuşturma işlemleri barışa veya askerliklerinin bitimine kadar geri bırakılır.

Savaş hâlinde, aşağıda yazılı suçlar hariç olmak üzere, askerî mahkemenin görevine giren asker kişiler hakkındaki suçlara ait soruşturma ve kovuşturma işlemleri, barışa veya askerliklerinin bitimine kadar geri bırakılır. Ancak teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri askerî menfaat ve zorunluluklar karşısında geri bırakma hükümlerinin uygulanmamasını askerî savcıdan isteyebilir:

A) Aşağı haddi beş yıl ve daha fazla hapis cezasını gerektiren suçlar.

B) Askerî Ceza Kanununun 3 üncü babının birinci, üçüncü (63 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 76 ve 77 nci maddeleri hariç), dördüncü, beşinci (82, 83, 84, 95 inci maddeleri hariç), yedinci fasıllarında yazılı suçlar.

C) Askerî Ceza Kanununun 130, 131 ve 137 nci maddelerinde yazılı suçlar.

Geri bırakma süresi içinde zamanaşımı işlemez.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ASKERİ MAHKEMELERİN YETKİSİ

GENEL OLARAK YETKİ:

Madde 21 - Askeri mahkemelerin yetkisi, nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirinin kadro ve kuruluş itibariyle emirleri altında bulunan kişiler ile adli bakımdan kendisine bağlanmış birlik veya askeri kurum mensupları hakkında caridir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./8. md.) Asker olmayan kişilerin asker kişilerle müştereken işledikleri suçlarda yetkili askerî mahkeme, asker kişiler yönünden yetkili olan askerî mahkemedir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./8. md.) Savaş hâlinde saklı, yoklama kaçağı, bakaya ve geç iltihak suretiyle bakaya suçlarından sanık erbaş ve erler ile sevk edildiği eğitim merkezine zamanında katılmamak suretiyle bakaya suçu işleyen yedek subay adayları, eğitimlerini takiben verildikleri birlik veya kurumların tâbi oldukları askerî mahkemede yargılanırlar.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./8. md.) Savaş hâlinde saklı, yoklama kaçağı ve bakaya suçlarından sanık yedek subay aday adayları, kayıtlı bulundukları askerlik şubelerinin tâbi olduğu askerî mahkemede yargılanırlar.

(Ek fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./8. md.) Savaş halinde, asker olmayan kişilerin askerî mahkemelerde yargılanmalarını gerektiren suçlarda ise, suçun işlendiği yere en yakın askerî mahkeme yetkilidir. Suçun işlendiği yer belli değil ise, yetkili askerî mahkeme 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda gösterilen usûllere göre belirlenir.

ÖZEL YETKİ:

Madde 22- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./9. md.)

Kadro ve kuruluş itibarıyla hangi askerî mahkemenin yetkisine girdikleri belli olmayan kişiler, suçu işledikleri veya bölgesinde bulundukları yerdeki askerî birlik veya kurumun bağlı bulunduğu askerî mahkemenin yetkisine tâbidirler.

Yetkili askerî mahkeme birden fazla olduğu takdirde şüpheliyi yakalayan veya soruşturma yapılmasını daha önce isteyen kıt'a komutanı veya askerî kurum amirinin teşkilâtında kurulan askerî mahkeme yetkilidir.

GEÇİCİ GÖREVLENDİRMEDE YETKİ:

Madde 23 - (Değişik madde: 09/10/1996 - 4191/5 md.)

Bir askeri birlik veya kurumda geçici olarak görevlendirilen veya harekat komutasına verilen asker kişiler, bu görevlerinin devamı süresince, geçici olarak görevlendirildikleri veya harekat komutasına verildikleri askeri birlik veya kurumun bağlı bulunduğu askeri mahkemenin yetkisine tabidirler.

YABANCI MEMLEKETLERDE İŞLENEN SUÇLARDA YETKİ:

Madde 24 - Asker kişiler tarafından yabancı memleketlerde Türk askeri kıtalarında veya diğer resmi görevler esnasında veya esir karargahlarında işlenen ve Türkiye'de askeri mahkemede kovuşturulması gereken suçlarda yetki, bundan önceki maddelere göre tayin edilir. Bununla beraber soruşturmayı istiyen komutan veya askeri kurum amiri ile askeri savcının veyahut sanığın istemi üzerine Askeri Yargıtay suçun işlendiği yere daha yakın olan bir askeri mahkemeye yetki verebilir.

SAVAŞ HÜKÜMLERİNİN UYGULANACAĞI BÖLGELERDE YETKİ:

Madde 25 - Savaş hükümlerinin uygulanacağı ilan edilen bölgelerdeki bütün asker kişiler o bölge komutanının nezdindeki askeri mahkemeye tabi olurlar.

YETKİ GENİŞLETİLMESİ VE DARALTILMASI:

Madde 26 - Askeri mahkemelerin yetkileri, Kuvvet Komutanlıklarının gösterecekleri ihtiyaç üzerine veya doğrudan doğruya Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzuma göre Milli Savunma Bakanlığınca genişletilip daraltılabilir.

BİRDEN FAZLA SUÇLARDA YETKİ:

Madde 27 - (Değişik madde: 11/08/1983 - 2875/1 md.)

Bir kimse birden çok askeri mahkemenin yetkisine giren, birden fazla suçtan sanık olursa veya bir suçta birkaç sanık bulunur ve bunlar birden fazla askeri mahkemenin yetkisine tabi olursa; askeri mahkemeler arasındaki uyuşma üzerine bu davaların hepsine veya bir kısmına bu askeri mahkemelerden birinde birleştirilerek bakılabilir.

Askeri mahkemeler uzlaşamazlar ise nezdinde askeri mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askeri kurum amiri veya askeri savcılardan birinin istemi üzerine Askeri Yargıtay tarafından, davalara bakacak askeri mahkeme tayin olunur.

BİRDEN FAZLA MAHKEMEYE TÂBİ ŞÜPHELİLER HAKKINDA YETKİ:

Madde 28- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./10. md.)

Bir suçta birkaç şüpheli bulunur ve bunlar birden fazla askerî mahkeme yetkisine tâbi olursa ilgili askerî savcılar hepsi hakkında soruşturmanın hangi askerî savcılık tarafından yapılacağını kararlaştırırlar. Uzlaşamazlar ise, soruşturmayı yapacak savcılığı Millî Savunma Bakanlığı tayin eder.

Birleştirilerek yapılan soruşturma sonunda şüphelilerin hepsi hakkında dava, soruşturmayı yapan askerî savcının teşkilâtında bulunduğu askerî mahkemede açılabilir.

Şüphelilerden biri hakkında evvelden dava açılmış ise askerî savcılardan birinin istemi üzerine Askerî Yargıtay tarafından bütün şüphelilerin davasına bakacak askerî mahkeme tayin olunur.

DAVANIN NAKLİ:

Madde 29 - Soruşturmanın mahallinde yapılması Türk Silahlı Kuvvetlerinin emniyeti veya askeri disiplinin korunması bakımından mahzurlu olursa nezdinde askeri mahkeme kurulan komutan veya askeri kurum amirinin teklifine binaen veya doğrudan doğruya Milli Savunma Bakanlığınca yapılacak talep üzerine Askeri Yargıtay davanın başka bir yerde bulunan askeri mahkemeye nakline karar verebilir.

Duruşmanın mahallinde yapılması Türk Silahlı Kuvvetlerinin emniyeti veya askeri disiplinin korunması bakımından mahzurlu görülürse, askeri savcının talebetmesi şartiyle askeri mahkemenin vereceği karar üzerine Askeri Yargıtayca davanın başka bir yerde bulunan askeri mahkemeye nakline karar verilebilir.

Askeri mahkeme hukuki veya fiili sebeplerden dolayı yargı görevini yapamıyacak halde bulunursa nezdinde askeri mahkeme kurulan komutan veya askeri kurum amirinin veya tarafların talebi üzerine Askeri Yargıtay davanın başka bir yerde bulunan askeri mahkemeye nakline karar verir.

OLUMLU YETKİ UYUŞMAZLIĞI:

Madde 30 - Askeri mahkemeler arasında çıkan olumlu yetki uyuşmazlıklarını Askeri Yargıtay çözümler.

OLUMSUZ YETKİ UYUŞMAZLIĞI:

Madde 31 - Birkaç askeri mahkeme arasında yetki hususunda olumsuz uyuşmazlık çıkar ve yetkisizlik kararları aleyhine kanun yollarına başvurma imkanı kalmamış bulunursa Askeri Yargıtay yetkili mahkemeyi tayin eder.

YETKİSİZLİK İDDİASI:

Madde 32- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./11. md.)

Sanık, sınıf ve rütbe yönünden olmayan yetkisizlik iddiasını duruşmada sorgusundan önce askerî mahkemeye bildirir.

Yetkisizlik iddiası üzerine askerî mahkeme bu iddiayı, sanığın sorgusundan önce karara bağlar. Bu aşamalardan sonra yetkisizlik iddiasında bulunulamayacağı gibi mahkemeler de bu hususta re'sen karar veremez.

YETKİSİ OLMAYAN ASKERÎ SAVCININ VE ASKERÎ MAHKEMENİN YAPTIĞI SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA:

Madde 33 - (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./12. md.)

Yetkisi olmayan askerî savcı ve askerî mahkeme tarafından yapılan soruşturma ve kovuşturma işlemleri, sadece yetkisizlik nedeniyle hükümsüz sayılmaz.

ASKERİ SAVCININ YETKİSİ, YETKİ VE GÖREV UYUŞMAZLIKLARI:

Madde 34 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirinin refakatindeki askeri savcının yetkisi, nezdinde bulunduğu askeri mahkemenin yetkisi ile sınırlıdır.

A) Askeri savcılar arasında çıkacak yetki uyuşmazlıkları aralarında halledilir.

B) Nezdinde disiplin mahkemesi kurulan kıta komutanları veya askeri kurum amirleri ile askeri savcılar arasında çıkacak görev uyuşmazlıkları aralarında halledilir.

Her iki halde de uyuşamadıkları takdirde Milli Savunma Bakanlığına başvurulur.

MİLLİ SAVUNMA BAKANININ GÖZETİM YETKİSİ:

Madde 35 - Askeri mahkemelerin idari işleri ile askeri savcılıkların bütün işlemleri Milli Savunma Bakanının gözetimine tabidir.

Bu görev Bakanlık Askeri Adalet İşleri Başkanlığı aracılığı ile yürütülür.

Bakanlık Askeri Adalet İşleri Başkanlığının görev ve yetkileri bir yönetmelik ile düzenlenir.

TEFTİŞ KURULU:

Madde 36 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Askeri mahkeme kalemleri ile askeri savcılıkları ve kalemlerini adli müşavirlik hizmetlerini ve askeri ceza ve tutuk evlerini Milli Savunma Bakanı adına teftiş ve murakabe etmek ve kanunun belirttiği hallerde soruşturma yapmak üzere müfettiş sıfat ve yetkisini taşıyan bir başkanın yönetimi altında lüzumu kadar müfettişten kurulu bir askeri adalet teftiş kurulu kurulur. Bu kurulun kuruluşu, görev, yetki ve hizmetlerini ne şekilde yürüteceği bir yönetmelik ile düzenlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: HAKİMLERİN DAVAYA BAKMAMASI VE REDDİ

HÂKİMİN DAVAYA BAKAMAYACAĞI HÂLLER VE HÂKİMİN REDDİ:

Madde 37- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./13. md.)

Hâkim, Ceza Muhakemesi Kanununda belirtilen hâllerde ve dava ile ilgili olarak teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri sıfatı ile istemde bulunmuş veya amir sıfatı ile vak'a hakkında rapor vermiş ise hâkimlik görevini yapamaz.

Savaşta, hâkimin davaya bakamayacağı hâller dışındaki bir sebebe dayanılarak hâkimin reddi isteminde bulunulamaz.

KARARA KATILAMIYAN HAKİM:

Madde 38 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HAKİMİN RED SEBEPLERİ:

Madde 39 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TARAFSIZLIĞINI ŞÜPHEYE DÜŞÜRECEK SEBEPLERDEN DOLAYI HAKİM RET İSTEMİNİN ZAMANI:

Madde 40 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HAKİMİN REDDİ İSTEMİNİN USULÜ:

Madde 41 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

RED İSTEMİNİN İSPATI:

Madde 42 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

RED İSTEMİ ÜZERİNE VERİLECEK KARAR:

Madde 43 - Hakimin reddi istemi hakkında mensup olduğu askeri mahkemece karar verilir. Ancak reddolunan hakimin müzakereye katılamamasından askeri mahkeme kurulamaz ise yalnız bu hususta karar verilmesi için başka bir hakimle yeni bir kurul kurulur. Bu yolla'da mahkemenin kurulması mümkün olmazsa en yakın askeri mahkemeden bir hakim istenir.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

Bir hakim, reddini gerektiren sebepleri bildirir yahut bazı haller bir hakimin davaya bakamıyacağı şüphesini doğurursa, bu hususta bir istem olmasa bile Askeri Yargıtay kendiliğinden de karar verebilir.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

RED İSTEMİ ÜZERİNE VERİLECEK KARARLAR VE KANUN YOLU:

Madde 44 - Hakimin reddinin kabulüne dair olan kararlar kesindir. Reddin kabul edilmemesi ile ilgili kararlar ile red isteminin esassız veya red sebebinin aksi sabit olduğuna dair kararlar aleyhine ancak hükümle birlikte temyiz yoluna başvurulabilir.

REDDİ İSTENİLEN HAKİMİN YAPABİLECEĞİ MUAMELELER:

Madde 44/A - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

RED İSTEMİNİN GERİ ÇEVRİLMESİ:

Madde 44/B - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SUBAY ÜYE VE TUTANAK KATİPLERİNİN REDDİ:

Madde 45 - Bu bölümde yazılı hükümler askeri mahkemede bulunan subay üye ile tutanak katipleri hakkında da uygulanır.

ASKERÎ SAVCILARIN REDDİ VE ÇEKİNMESİ:

Madde 46- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./14. md.)

Askerî savcılar reddedilemez. Ancak, hâkimin davaya bakamayacağı hâllerden veya hâkimin ret sebeplerinden biri bulunursa davadan çekinirler.

BEŞİNCİ BÖLÜM: KARARLAR, TEFHİM VE TEBLİĞ

KARARLARIN NASIL VERİLECEĞİ:

Madde 47 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KARARLARIN TEFHİM VE TEBLİĞİ:

Madde 48 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TEBLİGAT VE YAZIŞMA USÛLÜ:

Madde 49- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./15. md.)

Mahkeme kıdemli hâkimi veya hâkim, her türlü tebligatı, tüm gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri veya kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili yazışmaları yapar.

İnfaz edilecek kararlar, askerî savcılığa verilir.

Askerî Yargıtayda tebliğ veya yerine getirilecek kararlar, Askerî Yargıtay Başsavcısına verilir. Başsavcı, tebliğ veya yerine getirme için gerekli tedbirleri alır.

GEREKÇE ZORUNLUĞU:

Madde 50 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TEBLİĞ:

Madde 51 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TEBLİĞ USULLERİ:

Madde 52 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Asker kişilere yapılacak tebliğler üst makam aracılığı ile ve ilgiliden alınacak bir belge karşılığı yapılır. Bu belgede tebliğ ve tebellüğ edenin imzaları ile tebliğin yer ve zamanının gösterilmesi lazımdır.

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirine gösterilecek evrak kendisine gönderilir. Bu gösterilme bir mehil başlangıcı olursa, gösterilen evrakın konusu ile yer ve zamanını belirten bir belge imzalanır.

Asker kişilerden başkasına yapılması gereken tebliğler, bir alındı karşılığında asker kişiler tarafından yapılabilir.

Tebligat Kanunu hükümleri askeri mahkemelerde de uygulanır.

(Değişik fıkra: 11/08/1983 - 2875/2 md.) Savaş halinde tebligat; işin ivediliğine göre basın veya radyo vasıtası ile yapılabilir.

ALTINCI BÖLÜM: MEHİLLER VE ESKİ HALE GETİRME

MEHİLLER:

Madde 53 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ESKİ HALE GETİRME:

Madde 54 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ESKİ HALE GETİRME DİLEKÇESİ:

Madde 55 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ESKİ HALE GETİRMENİN MERCİİ VE KARAR:

Madde 56 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ESKİ HALE GETİRME İSTEMİNİN KABULÜ VE REDDİ:

Madde 57 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ESKİ HALE GETİRME İSTEMİNİN KARARA ETKİSİ:

Madde 58 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

YEDİNCİ BÖLÜM: TANIKLAR

TANIKLARIN GETİRİLMESİ:

Madde 59- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./16. md.)

Asker kişi olan tanıklar, bağlı bulundukları birlik komutanı veya askerî kurum amirlerinin emri ile getirilirler.

Tutuklu ve ivedi işler ile savaş hâlinde tanıklar zorla getirilebilirler.

HAZIRLIK SORUŞTURMASINDA YEMİN:

Madde 60 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TANIKLAR HAKKINDA UYGULANACAK USUL HÜKÜMLERİ:

Madde 61 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SEKİZİNCİ BÖLÜM: BİLİRKİŞİ, KEŞİF VE OTOPSİ

BİLİRKİŞİ:

Madde 62 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ASKERÎ MAHALLERDE KEŞİF:

Madde 63- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./17. md.)

Askerî mahallerde yapılacak keşiflerde o yerdeki askerî birlik komutanı veya askerî kurum amiri haberdar edilir.

OTOPSİ:

Madde 64 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

BİLİRKİŞİ, KEŞİF VE OTOPSİDE UYGULANACAK HÜKÜMLER:

Madde 65 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DOKUZUNCU BÖLÜM: ARAMA VE ZAPT

ARAMAYA VE ZAPTA KARAR VERME YETKİSİ VE BUNA İTİRAZ:

Madde 66 - (Değişik madde : 22/01/2004-5078 S.K./5.mad)

Aramaya ve zapta karar verme yetkisi; millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak, askerî mahkemeye aittir.

Yukarıda belirtilen sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde askerî savcılar, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amirleri ve bunların verecekleri yazılı emir üzerine diğer askerî makamlar da arama ve zapt işlemi yapabilirler. Arama ve zapt işlemleri, yirmidört saat içinde yetkili askerî mahkemenin onayına sunulur. Askerî mahkeme, kararını arama ve zapt işleminden itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi halde, zapt kendiliğinden kalkar.

Askerî mahallerde yapılacak arama ve zapttan o yerdeki askerî birlik komutanı veya kurum amiri haberdar edilir.

Askerî mahkemenin onayına sunulmayan arama ve zapt işlemleri hakkında, aleyhine arama ve zapt işlemi yapılan kimse, askerî mahkemeden her zaman bu hususta bir karar verilmesini isteyebilir.

Yukarıdaki fıkralara göre verilecek kararlara karşı yedi gün içinde en yakın askerî mahkemeye itiraz edilebilir.

ARAMA ESNASINDA BULUNAN DİĞER ŞEYLER:

Madde 67 - Arama esnasında soruşturulan olay ile ilgili olmıyan ve fakat kovuşturmayı gerektiren diğer bir eylemin bulunduğunu gösteren maddeler de zaptedilir. Bunlar nezdinde askeri mahkeme bulunan kıta komutanı veya askeri kurum amirine veyahut yetkili Cumhuriyet savcısına evrakı ile birlikte gönderilir.

Bu takdirde 95 inci madde hükmü uygulanır.

ARAMA VE ZAPTTA UYGULANACAK HÜKÜMLER:

Madde 68 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ONUNCU BÖLÜM: TUTUKLAMA, YAKALAMA VE SALIVERME

TUTUKLAMA KARARI:

Madde 69- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./18. md.)

Tutuklama kararı; soruşturma evresinde askerî savcının veya teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amirinin istemi üzerine, kovuşturma evresinde ise askerî savcının istemi ile veya re'sen askerî mahkeme tarafından verilir.

Teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri şüphelinin tutuklanmasını istediği takdirde bu istemini gerekçesi ile birlikte askerî savcıya bildirir. Askerî savcı, bu istemi yetkili askerî mahkemeye intikal ettirmekle yükümlüdür.

TUTUKLAMA İSTEME YETKİSİ:

Madde 70 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TUTUKLAMA NEDENLERİ:

Madde 71- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./19. md.)

Kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren olguların bulunması durumunda Ceza Muhakemesi Kanununda belirtilen tutuklama nedenlerinden birinin varlığı hâlinde veya askerî disiplinin korunması amacıyla şüpheli veya sanık hakkında tutuklama kararı verilebilir.

Sırf askerî suçlarda, kanunda öngörülen cezanın üst sınırı bir yıldan az olsa dahi tutuklama kararı verilebilir.

TUTUKLUNUN SORGUYA ÇEKİLMESİ:

Madde 72 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN TUTUKLANMASINDAN KİMLERE HABER VERİLECEĞİ:

Madde 73- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./20. md.)

Şüpheli veya sanığın tutuklanmasından; yakınları, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri ile şüpheli veya sanığın mensup olduğu askerî birlik komutanı veya askerî kurum amiri derhâl haberdar edilir.

TUTUKLAMA KARARI İLE RET KARARINA İTİRAZ:

Madde 74 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Tutuklama kararına karşı şüpheli, sanık, askeri savcı ve nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri, *1*

Tutuklama isteminin reddine dair karara karşı askeri savcı ile nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri,

Yedi gün içinde itiraz edebilirler.

Yukarıdaki fıkralarda yazılı itirazlar, tutuklama istemini inceliyen askeri mahkemeye en yakın askeri mahkemeye yapılır. Bu mahkemenin verdiği karar kesindir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./21. md.) Ancak, itirazı inceleyen mahkeme, şüpheli veya sanığın tutuklanmasına karar verdiği takdirde; şüpheli veya sanık, itirazda bulunan teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amirinin teşkilâtındaki askerî mahkeme hariç, en yakın askerî mahkemeye yukarıdaki süre içinde itiraz edebilir. Bu mahkemenin verdiği karar kesindir.

TUTUKLULUK HALİNİN İNCELENMESİ:

Madde 75- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./22. md.)

Soruşturma evresinde şüphelinin tutukevinde bulunduğu süre içinde ve en geç otuzar günlük süreler itibarıyla tutukluluk hâlinin devamının gerekip gerekmeyeceği hususunda, askerî savcının istemi üzerine tutuklama kararını veren askerî mahkeme tarafından 71 inci madde hükümleri göz önünde bulundurularak karar verilir. Bu karar şüpheliye tebliğ olunur.

Tutukluluk hâlinin incelenmesi, yukarıdaki fıkrada öngörülen süre içinde şüpheli tarafından da istenebilir.

İnceleme tarihinde askerî mahkemenin vereceği karara karşı, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri, askerî savcı ve şüpheli üç gün içinde bu mahkemeye en yakın askerî mahkemede itiraz edebilir. İtirazı inceleyen askerî mahkemenin vereceği karar kesindir.

Askerî mahkeme; tutuklu bulunan sanığın duruşmasında, tutukluluk hâlinin devamının gerekip gerekmeyeceğini, her oturumda veya koşullar gerektirdiğinde davanın açılmasından hükmün kesinleşmesine kadar askerî savcı veya sanığın istemi üzerine veya re'sen inceleyerek karara bağlar.

TUTUKLUNUN KONACAĞI YER VE HAKKINDA YAPILACAK İŞLEM:

Madde 76 - (Değişik madde: 15/01/1985 - 3150/1 md.)

Tutuklanan kimse mümkün olduğu kadar hükümlülerden ayrı bir yere konur ve ayrı bir odada bulundurulur.

Tutuklu hakkında ancak, tutuklama ile gözetilen gayeyi ve tutukevinin düzenini sağlayacak kadar kayıtlamada bulunulur. Tutuklu tutukevinin düzen ve emniyetini bozmamak ve tutuklanmasındaki gaye ile uygun olmak şartıyla servet ve durumuna göre kendisi masraf ederek istirahat veya meşgalesini düzenleyebilir. Bu hükme uymak şartıyla okuma ve yazmaktan mahrum bırakılamaz.

Tutuklu, tutukevinde ciddi bir tehlike teşkil ettiği veya diğer tutukluların emniyeti için gerekli görüldüğü veya intihara veya kaçmaya kalkıştığı veya bu yolda hazırlıkta bulunduğu takdirde sağlığına zarar vermeyecek tedbirler alınabilir.

Askeri tutukevinin kanun, yönetmelik ve emirlerle tespit edilmiş düzenini bozan tutuklular hakkında, askeri cezaevindeki hükümlülere uygulanan tedbir ve disiplin cezaları ile bunların neticelerine dair hükümler tatbik olunur.

Tutuklu, duruşmaya bağlı olmayarak çıkarılır.

TUTUKLAMA MÜZEKKERESİNİN GERİ ALINMASI VEYA HÜKMÜNÜN SONA ERMESİ:

Madde 77 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ASKERİ SAVCININ SANIĞI SALIVERMESİ:

Madde 78 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

YAKALAMA:

Madde 79- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./23. md.)

Aşağıda belirtilen hallerde, asker kişi herkes tarafından geçici olarak yakalanabilir:

a) Kişiye suçu işlerken rastlanması.

b) Suçüstü bir fiilden dolayı; izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması.

Tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde; askerî savcıya derhal başvurma olanağı bulunmadığı takdirde, amiri, üstü, askerî karakol, nöbetçi, devriye, askerî inzibat ve kolluk görevlisi asker kişiyi yakalama yetkisine sahiptir.

Birinci fıkra hükmü, resmî elbiseli subay, astsubay ve askerî öğrenciler hakkında ancak ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlarda uygulanabilir.

YAKALANAN KİMSENİN SORGUYA ÇEKİLMESİ VE GÖZALTI:

Madde 80- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./24. md.)

Yakalanan kişi serbest bırakılmaz ise hemen en yakın askerî inzibat karakoluna veya askerî makama teslim olunur veya yetkili askerî inzibat gelinceye kadar olay yerinde tutulur.

Yakalanan kişi ve olay hakkında askerî savcı ve Cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilerek emri doğrultusunda işlem yapılır. Kişinin yakalandığı bir yakınına veya belirlediği bir kişiye gecikmeksizin haber verilir.

Yakalanan kişi askerî savcı veya Cumhuriyet savcısı tarafından bırakılmazsa soruşturmanın tamamlanması için gözaltına alınmasına karar verilir.

Gözaltı süresi, yakalama yerine en yakın askerî mahkeme veya sulh hâkimine gönderilmesi için zorunlu süre hariç yakalama anından itibaren yirmidört saati geçemez. Yakalama yerine en yakın askerî mahkeme veya sulh hâkimine gönderilme için zorunlu süre oniki saatten fazla olamaz.

Toplu olarak işlenen suçlarda, suçun niteliği, delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle; askerî savcı veya Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin, her defasında bir günü geçmemek üzere, üç gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir. Gözaltı süresinin uzatılması emri gözaltına alınana derhâl tebliğ edilir.

Yakalama işlemine, gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkin askerî savcı veya Cumhuriyet savcısının yazılı emrine karşı, yakalanan kişi, müdafi veya kanunî temsilcisi, eşi ya da birinci veya ikinci derecede kan hısımı, hemen serbest bırakılmayı sağlamak için askerî mahkemeye veya sulh ceza hâkimine başvurabilir. Askerî mahkeme veya sulh ceza hâkimi incelemeyi evrak üzerinde yaparak derhâl ve nihayet yirmidört saat dolmadan başvuruyu sonuçlandırır. Yakalamanın veya gözaltına alma veya gözaltı süresini uzatmanın yerinde olduğu kanısına varılırsa başvuru reddedilir.

Dördüncü ve beşinci fıkralarda yazılı süreler içinde şüpheli, sorguya çekilmek üzere askerî mahkeme önüne çıkarılır; askerî mahkeme önüne çıkarılma imkânı olmaması halinde, en yakın sulh hâkimine gönderilir. Bu süreler geçtikten sonra mahkeme veya hâkim kararı olmaksızın hürriyetinden yoksun kılınamaz.

Askerî mahkeme veya sulh hâkimi, yakalanma veya gözaltına almayı gerektiren bir hal görmez veya bu sebepler ortadan kalkmış bulunursa gözaltına alınan kişinin serbest bırakılmasını emreder.

ONBİRİNCİ BÖLÜM: İFADE ALMA VE SORGU

ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN GETİRİLMESİ:

Madde 81- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./25. md.)

Asker kişiler, ifadelerinin alınması veya sorguları için bağlı bulundukları askerî birlik komutanının veya askerî kurum amirinin emri ile getirilirler.

Tutuklu olanlar muhafaza altında gönderilir.

Savaş hâlinde asker olmayan şüpheli ve sanıklar davetiye çıkarılmadan zorla getirtilebilirler.

ASKER OLMAYAN KİŞİLERİN GETİRİLMESİ:

Madde 82 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SORGUNUN USULÜ:

Madde 83 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GEÇİCİ OLARAK İŞTEN EL ÇEKTİRME:

Madde 84 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./26. md.) Askerî savcı, asker kişi olan bir şüphelinin yapılan soruşturma dolayısıyla geçici olarak işten el çektirilmesini gerekli görürse, bu hususta karar verilmesini teşkilâtında askerî mahkeme kurulan yetkili kıt'a komutanı veya askerî kurum amirinden ister. Kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri bu hususta en geç üç gün içinde kararını verir ve sonucunu askerî savcıya bildirir.

Bu işlem açığa çıkarma değildir.

ONİKİNCİ BÖLÜM: SAVUNMA

MÜDAFİ SAYISININ SINIRLANMASI:

Madde 85- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./27. md.)

Savaş hâlinde müdafilerin sayısı sınırlanabilir.

MÜDAFİLER:

Madde 86 - Müdafi, avukatlık veya dava vekilliği etmeye kanunen yetkili olan kimselerden tutulur.

Askeri mahkemenin bulunduğu yerde avukatlık veya dava vekilliği etmeye kanunen yetkili kimse yoksa, hukuk fakültesini bitirmiş subaylar (Askeri hakim ve askeri savcı ile yardımcıları hariç) ve bunlar da yoksa diğer subaylar müdafi tutulabilirler.

Subaylar, savunmayı kabul etmeleri için en yakın amirinin iznini almak zorundadırlar. Askeri mahkemelerin doğrudan doğruya tutacağı müdafiler, askeri mahkemenin bulunduğu yerde olan veya askeri mahkemeye en yakın bulunan barolar ile haberleşilerek seçilir. Bunlar hizmetten kaçınamazlar.

ASKERİ MAHKEMECE MÜDAFİ TUTULMASI:

Madde 87 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

MÜDAFİİN GÖREVİNİ YAPMAMASI HALİNDE UYGULANACAK İŞLEM:

Madde 88 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

MÜŞTEREK SAVUNMA:

Madde 89 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

MÜDAFİİN EVRAKI İNCELEMESİ:

Madde 90 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TUTUKLUNUN MÜDAFİİ İLE GÖRÜŞMESİ:

Madde 91 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

MÜDAFİ ÜCRETİ:

Madde 92 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

İKİNCİ KISIM: YARGILAMA USULÜ

BİRİNCİ BÖLÜM: KAMU DAVASININ HAZIRLANMASI

SUÇLARIN İHBARI:

Madde 93 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./28. md.) Askerî suçlara dair asker kişiler tarafından yapılacak sözlü ve yazılı ihbar ve şikâyetler silsile yolu ile şüphelinin amiri olan askerî makama yapılır.

Sözlü ihbarlar üzerine tutanak düzenlenir.

Kovuşturulması şikayete bağlı suçların şikayetinde de aynı hüküm uygulanır.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./28. md.) Asker kişilerden başkası tarafından yapılacak sözlü veya yazılı ihbar ve şikâyetler, Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri dairesinde yetkili makamlara veya şüphelinin amiri olan askerî makama yapılır.

ŞÜPHELİ ÖLÜM İHBARLARI:

Madde 94 - Asker kişilerden birinin ölümünün tabii sebeplerden ileri gelmediği şüphesini verecek belirtiler olur, yahut kimliği bilinemiyen bir asker kişinin ölüsü bulunursa asker ve sivil zabıta memurları ve köy muhtarları durumu, Cumhuriyet savcılarına ihbar etmekle beraber en yakın askeri makama da bildirmekle yükümlüdürler.

Ölünün gömülmesi, ancak askeri savcının veya askeri makamın veya zorunluk halinde Cumhuriyet savcısının veya sulh hakiminin yazılı iznine bağlıdır.

BİR SUÇ İŞLENDİĞİNİN ÖĞRENİLMESİ VE İLK TEDBİRLER:

Madde 95- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./29. md.)

Cumhuriyet savcılıklarına veya zabıta makam ve memurlarına yapılacak askerî yargıya tâbi suç ihbar ve şikâyetleri şüphelinin amiri olan makama gönderilir.

Askerî birlik komutanı veya askerî kurum amiri maiyetinden birinin kendisine ihbar veya şikâyet olunan veyahut diğer suretle öğrendiği, askerî mahkemelerin görev alanına giren suçları hakkında şüphelinin kimliğini, isnat olunan suçu ve bu suçun delillerini gösterir bir vak'a raporu düzenler ve adlî yönden bağlı bulunduğu askerî mahkemenin teşkilâtında kurulduğu kıt'a komutanı veya askerî kurum amirine gönderir.

Teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri, suç evrakını inceledikten sonra askerî savcıya gönderir ve şüphelinin tutuklanmasını isterse bu husustaki istemini de bildirir.

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren suçlar veya gecikmesinde sakınca umulan hallerde askerî savcılar derhal soruşturmaya başlarlar. Zorunluluk halinde bu soruşturma bir disiplin subayı tarafından da yapılabilir. Bu hallerde durum derhal yetkili askerî mahkemenin teşkilâtında kurulduğu komutan veya askerî kurum amirine bildirilir.

Cumhuriyet savcıları, zabıta makam ve memurları ve askerî amirler askerî savcının işe el koymasına kadar eylemin sübut vasıtalarının ve delillerinin kaybolmasını önleyecek, gecikmesinde sakınca umulan tedbirleri alırlar.

SORUŞTURMA:

Madde 96 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./30. md.) Askerî savcı 95 inci maddede yazılı usûl ve yollarla bir suçun işlendiğini öğrenir öğrenmez, kamu davasının açılmasına lüzum olup olmadığına karar verilmek üzere bir soruşturma yapar.

Basit işlerde disiplin amirinin veya disiplin subayının yaptığı soruşturma ile yetinilebilir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./30. md.) Şüpheli suçunu itiraf etse bile, öz vak'anın soruşturulması gerekir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./30. md.) Askerî savcı, maddî gerçeğin araştırılması ve adil yargılamanın yapılabilmesi için, kolluk görevlileri marifetiyle, şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplayarak muhafaza altına almak ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlüdür.

Savaş halinde bu soruşturma mümkün olduğu kadar çabuklaştırılır.

ASKERİ SAVCILARIN YETKİSİ:

Madde 97- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./31. md.)

Askerî savcı, gerek doğrudan doğruya ve gerekse askerî, adlî veya diğer kolluk görevlileri aracılığı ile her türlü araştırmayı yapabilir; bütün kamu görevlilerinden ve özel kuruluşlardan soruşturmaya ilişkin her türlü bilgiyi isteyebilir.

Askerî savcılar; diğer askerî savcılar ile Cumhuriyet savcılarını istinabe edebilirler.

Askerî, adlî ve diğer kolluk görevlileri, askerî savcının soruşturmaya ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getirmekle yükümlüdür. Bu emirler yazılı; acele hâllerde sözlü olarak verilir. Sözlü emir, en kısa sürede yazılı olarak da bildirilir.

Diğer kamu görevlileri de, yürütülmekte olan soruşturma kapsamında ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeleri, talep eden askerî savcıya vakit geçirmeksizin temin etmekle yükümlüdür.

ASKERİ SAVCININ SORUŞTURMA İSTEMİ:

Madde 98 -Askeri savcılar, ancak hakim tarafından yapılabilecek olan bir soruşturma işlemine lüzum görürlerse, bu istemlerini nezdinde bulundukları askeri mahkemeye veya işlemin cereyan edeceği yerdeki askeri mahkemeye, yoksa sulh hakimine bildirirler.

Bu makamlar, işin gereğine göre istenen işlemin yapılmasının mümkün bulunup bulunmadığını incelerler.

TUTANAK VE DÜZENLENMESİ:

Madde 99 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KEŞİF, MUAYENE, TANIK VE BİLİRKİŞİ İŞLERİNDE BULUNACAKLAR:

Madde 100 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIĞIN HAZIR BULUNMAYACAĞI HAL:

Madde 101 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KOMUTAN VEYA ASKERİ KURUM AMİRİNİN SORUŞTURMADA YETKİSİ:

Madde 102 - Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri soruşturma safhası hakkında, askeri savcıdan bilgi istiyebilir.

ASKERİ SAVCININ KENDİLİĞİNDEN YAPACAĞI SORUŞTURMA İŞLERİ:

Madde 103 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./30. md.) Soruşturma sırasında bu soruşturmanın başka bir kişiyi veya suçu kapsayacak şekilde genişletilmesi gerekirse, askerî savcı ivedi hâllerde bu soruşturmayı kendiliğinden yapar.

Bu halde 95 inci maddenin 4 üncü fıkrası hükmü uygulanır.

ASKERİ HAKİMLER VE SAVCILAR HAKKINDA SORUŞTURMA:

Madde 104 - Askeri hakimler ile askeri savcılar veya yardımcıları hakkında özel kanuna göre soruşturma yapılır.

KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞI KARARI:

Madde 105 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ASKERİ SAVCININ SORUŞTURMANIN GEÇİCİ OLARAK TATİLİNE KARAR VERMESİ:

Madde 106 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARARA İTİRAZ:

Madde 107- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./33. md.)

Askerî savcı tarafından verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri ile şüpheli ve suçtan zarar görene bildirilir.

Bu karara karşı teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri ya da suçtan zarar gören, kararın kendilerine tebliğinden itibaren onbeş gün içinde kararı veren askerî savcının teşkilâtında olduğu askerî mahkemeye yer itibarıyla en yakın askerî mahkemede itiraz edebilirler. En yakın askerî mahkemenin tayininde kararsızlık olursa, bu husus Millî Savunma Bakanlığınca giderilir. İtiraz isteminde kamu davasının açılmasını haklı gösterecek olaylar ve deliller gösterilir.

İTİRAZIN İNCELENMESİ VE SORUŞTURMANIN GENİŞLETİLMESİ:

Madde 108 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./34. md.) İtiraz üzerine askerî savcının o zamana kadar yaptığı soruşturmayı içine alan dosya, itirazı inceleyecek olan askerî mahkemeye gönderilir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./34. md.) Askerî mahkeme, süre tayin ederek bir diyeceği varsa bildirmesi için itiraz istemini şüpheliye tebliğ edebilir.

Askeri mahkeme kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine lüzum görürse gereken soruşturmayı yetkili askeri savcıya yaptırabilir.

İTİRAZIN REDDİ:

Madde 109 - İtiraz süresi içinde yapılmamış veya sebep gösterilmemişse veyahut kamu davasının açılması için yeter sebepler bulunmazsa askeri mahkeme itirazı reddeder.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./35. md.) Ret kararı suçtan zarar görene; eğer itiraz, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri tarafından yapılmış ise bu makama tebliğ olunur ve ayrıca askerî savcıya ve şüpheliye bildirilir.

İtiraz reddedildikten sonra kamu davası ancak yeni olaylara ve yeni delillere dayanılarak açılabilir.

İTİRAZIN KABULÜ:

Madde 110 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./36. md.) Askerî mahkeme, itirazın yerinde ve haklı olduğuna kanaat getirirse, şüpheli hakkında kamu davası açılmasının gerekli olduğuna karar verir ve evrakı yetkili askerî savcıya gönderir.

Bu karar üzerine askeri savcı soruşturma yapmaksızın iddianame ile kamu davasını açar.

MİLLİ SAVUNMA BAKANININ ASKERİ SAVCIYA EMİR VERMESİ:

Madde 111 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./37. md.) Askerî savcı tarafından verilip süresi içinde itiraz edilmeyen veya itiraz edilip de süresi içinde itiraz edilmediğinden veya sebep gösterilmediğinden hakkındaki itiraz reddolunmuş bulunan kovuşturmaya yer olmadığı kararı üzerine, Millî Savunma Bakanı soruşturmaya devam edilmesi veya kamu davası açılması hususlarında askerî savcıya emir verebilir.

Kamu davasının açılması hususunda verilecek emir üzerine askeri savcı, soruşturma yapmaksızın iddianame ile kamu davasını açar.

DOSYANIN YETKİLİ MAKAMA GÖNDERİLMESİ:

Madde 112 - Askeri savcı, işin nezdinde bulunduğu askeri mahkemenin görev ve yetkisi dışında olduğunu görürse dosyanın yetkili veya görevli makama gönderilmesine karar verir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./38. md.) Bu karara karşı şüpheli ve suçtan zarar gören ile teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri onbeş gün içinde itiraz edebilir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./38. md.) Bu itiraz hakkında 107, 108 ve 109 uncu madde hükümleri uygulanır. İtirazın kabul edilmesi halinde, askerî savcı, soruşturmanın sonucuna göre karar verir.

YENİ BİR SUÇTAN DOLAYI SORUŞTURMANIN TATİLİ VE YENİDEN BAŞLANABİLMESİ:

Madde 113 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KAMU DAVASININ AÇILMASI:

Madde 114 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

İDDİANAMENİN İADESİ KARARINA İTİRAZ:

Madde 115- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./39. md.)

Askerî savcı, iddianamenin iadesi kararına karşı yedi gün içinde en yakın askerî mahkemeye itiraz edebilir.

İKİNCİ BÖLÜM: DURUŞMA HAZIRLIĞI

DURUŞMA GÜNÜNÜN VE SUBAY ÜYENİN TESBİTİ:

Madde 116 - Duruşmanın yapılacağı günün tayini ve subay üyenin tesbit edilip, yazılı olarak bağlı olduğu askeri birlik komutanı veya askeri kurum amiri aracılığı ile çağrılması askeri mahkeme kıdemli askeri hakimi tarafından yapılır.

Ağır cezalı veya genel ahlaka aykırı olan suçlar ile tutuklu işlerin davaları önce görülür.

ÇAĞRI - TEBLİĞ VE SÜBUT ARAÇLARI:

Madde 117 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

İDDİANAMENİN SANIĞA TEBLİĞİ:

Madde 118 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TUTUKLU OLAN VE OLMIYAN SANIKLARIN ÇAĞRILMASI:

Madde 119 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TEBLİĞ İLE DURUŞMA GÜNÜ ARASINDAKİ SÜRE:

Madde 120 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

MÜDAFİİNİN ÇAĞRILMASI:

Madde 121 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIĞIN SAVUNMA DELİLLERİNİN TOPLANMASI İSTEMİ:

Madde 122 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIĞIN TANIK VE BİLİRKİŞİYİ DOĞRUDAN DOĞRUYA ÇAĞIRTMASI VEYA BİRLİKTE GETİRMESİ:

Madde 123 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KIDEMLİ HAKİMİN DELİL TOPLAMASI:

Madde 124 - Askeri mahkeme kıdemli askeri hakimi de kendiliğinden tanık ve bilirkişilerin çağırılmasına ve başkaca sübut delillerinin toplanmasına karar verebilir.

ÇAĞIRILAN TANIK VE BİLİRKİŞİLERİN SANIĞA VE ASKERİ SAVCIYA BİLDİRİLMESİ:

Madde 125 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

NAİP VEYA İSTİNABE YOLU İLE DİNLENİLME:

Madde 126 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TANIK VE BİLİRKİŞİNİN DİNLENECEĞİ GÜNÜN BİLDİRİLMESİ, YENİDEN KEŞİF VE MUAYENE, İDDİANAMENİN GERİ ALINMASI:

Madde 127 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: DURUŞMA USULÜ

DURUŞMA:

Madde 128 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

BİRDEN ÇOK ASKERİ SAVCI, MÜDAFİ VE TUTANAK KATİBİNİN DURUŞMAYA KATILMASI:

Madde 129 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TEHİR VE TALİK İSTEMİ VE KARARLAR:

Madde 130 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TEHİR SÜRESİ VE DURUŞMANIN TEKRARI:

Madde 131 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ASKERİ MAHKEMENİN VERECEĞİ TUTUKLULUK KARARI:

Madde 132 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIĞIN GELMEMESİ:

Madde 133 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DURUŞMA SIRASINDA SANIĞIN SAVUŞMASI:

Madde 134 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIK GELMESE DE DURUŞMA YAPILABİLECEK HALLER:

Madde 135 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIĞIN DURUŞMADAN VARESTE TUTULMASI:

Madde 136 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ VE AYRILMASI:

Madde 137 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DURUŞMANIN AÇIKLIĞI:

Madde 138 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

AÇIKLIĞIN KALDIRILMASI HAKKINDAKİ DURUŞMANIN KAPALILIĞI:

Madde 139 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KAPALILIK SEBEPLERİNİN AÇIKLANMAMASI İÇİN UYARMA:

Madde 140 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIĞIN ASTI OLANLARIN DURUŞMADA BULUNMAMASI:

Madde 141 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

YAYIM YASAĞI:

Madde 142 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DURUŞMANIN İNZİBATİ:

Madde 143 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

Duruşmanın inzibatını sağlamak askeri mahkeme başkanına aittir.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

Savaş halinde:

Duruşmanın inzibatını bozan sanık ve müdafileri, o günkü duruşmanın tamamına çıkmamak üzere askeri mahkeme başkanı salondan çıkartır. Birden ziyade duruşmadan çıkarılan sanık ve müdafiler bir daha aynı dava ile ilgili duruşmalara katılamazlar.

Yukarda yazılı hallerde salondan çıkarılan sanık ve müdafiler, mahkemenin tayin edeceği süre içinde yazılı savunma verebilirler.

DURUŞMANIN YÖNETİMİ:

Madde 144 - Duruşmayı askeri mahkeme kurulundaki en kıdemli askeri hakim yönetir. Bu hakimin görevini yapmasına kanuni engeller çıkarsa kendisinden sonra gelen askeri hakimler kıdemlerine göre bu görevi yaparlar.

Duruşmada ilgili olanlardan biri, duruşmanın yönetimine ilişkin kıdemli askeri hakim tarafından alınan bir tedbirin yerinde olmadığını ileri sürerse, askeri mahkeme bu konuda karar verir.

TANIK VE BİLİRKİŞİLERE SORU SORULMASI:

Madde 145 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DURUŞMANIN BAŞLAMASI:

Madde 146 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DELİLLERİN İKAMESİ:

Madde 147 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DELİLLERDEN VAZGEÇİLMESİ VE DELİLLERİN REDDİ:

Madde 148 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DELİL VE VAKIANIN GEÇ İRADEDİLMESİ:

Madde 149 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SORGUDA SANIĞIN DIŞARI ÇIKARILABİLMESİ:

Madde 150 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TANIKLARIN VE BİLİRKİŞİLERİN MAHKEMEDEN UZAKLAŞMALARI:

Madde 151 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DURUŞMA SIRASINDA OKUNACAK SÜBUT SEBEPLERİ:

Madde 152 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DELİLİN BİR TANIK OLMASI:

Madde 153 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TUTANAĞIN OKUNMASI İLE YETİNME:

Madde 154 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TANIK VE BİLİRKİŞİNİN EVVELKİ İFADELERİNİN OKUNMASI:

Madde 155 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIĞIN ESKİ İFADESİNİN OKUNMASI:

Madde 156 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

İFADELERİN OKUNDUĞUNUN TUTANAĞA GEÇİRİLMESİ:

Madde 157 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

RAPORLARIN VE DİĞER EVRAKIN OKUNMASI:

Madde 158 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DELİLLERE KARŞI NE DİYECEĞİNİN SANIKTAN SORULMASI:

Madde 159 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ASKERİ SAVCI, DAVAYA KATILAN, DAVACI VE SANIĞIN İDDİA VE SAVUNMASI:

Madde 160 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TERCÜMAN BULUNDURULACAK HALLER:

Madde 161 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DURUŞMANIN BİTMESİ VE HÜKÜM:

Madde 162 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

Madde 163 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HUKUK MAHKEMELERİNİ İLGİLENDİREN KONULARDA YAPILACAK İŞLEM:

Madde 164 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKMÜN KONUSU VE EYLEMİN DEĞERLENDİRİLMESİ:

Madde 165 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SUÇUN MAHİYET VE NİTELİĞİNDE DEĞİŞME:

Madde 166 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DURUŞMADA SANIĞIN YENİ BİR SUÇUNUN MEYDANA ÇIKMASI:

Madde 167 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KARARLARIN GÖRÜŞÜLMESİ VE OYLARIN TOPLANMASI:

Madde 168 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

OYLAMAYA KATILMA ZORUNLUĞU:

Madde 169 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKÜM VE KARARLARDA GEREKLİ OY SAYISI:

Madde 170 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

OY SIRASI:

Madde 171 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GÖRÜŞMEYE KATILACAK OLANLAR:

Madde 172 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKMÜN GEREKÇESİNDE GÖSTERİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:

Madde 173 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKMÜN NE SURETLE TEFHİM OLUNACAĞI:

Madde 174 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

YETKİSİZLİK VEYA GÖREVSİZLİK KARARI VERİLMİYEN HALLER:

Madde 175 - Askeri mahkemece, davanın yetkili olmıyan bir askeri savcı tarafından açılmış olması veya sanığa aynı eylemden dolayı disiplin amirlerince ceza verilmiş bulunması sebepleriyle yetkisizlik veya görevsizlik kararı veremez.

GÖREVSİZLİK VE YETKİSİZLİK KARARI:

Madde 176 - Duruşma sırasında sanığın veya suçun askeri yargıya tabi olmadığı anlaşılırsa askeri mahkeme görevsizlik kararı verir.

Sanığın rütbesi veya sınıfı uygun değilse yetkisizlik kararı verilir.

Bu kararlar temyiz olunabilirler ve iddianamenin bütün sonuçlarını meydana getirerek aynı şartlara tabi olurlar.

DURUŞMA TUTANAĞI VE KAPSAYACAĞI HUSUSLAR:

Madde 177 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TUTANAĞA YAZILACAK DİĞER NOKTALAR:

Madde 178 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

TUTANAĞIN İSPAT KUVVETİ:

Madde 179 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKÜM FIKRASI:

Madde 180 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: GAİPLERİN YARGILANMALARI

GAİBİN TANIMI:

Madde 181 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GAİP HAKKINDA DURUŞMA AÇILMASI:

Madde 182 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

İLAN YOLU İLE YAPILACAK TEBLİĞ:

Madde 183 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIK ADINA DURUŞMAYA KABUL EDİLECEK KİMSELER:

Madde 184 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SANIK ADINA KANUN YOLLARINA BAŞVURMA:

Madde 185 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

BELİRLİ MALLARIN HACZİ:

Madde 186 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GENEL HACİZ:

Madde 187 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GAİP HAKKINDA DURUŞMA:

Madde 188 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

SORUŞTURMA İŞLERİNDE GAİBE HABER VERİLİP VERİLMİYECEĞİ:

Madde 189 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GAİBE İHTAR:

Madde 190 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GAİP HAKKINDAKİ DELİLLERİN TOPLANMASI:

Madde 191 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

GAİP HAKKINDA HACİZ KARARI VE İLANI VE ASKERLİKTEN TARD:

Madde 192 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HACZEDİLEN MALLAR ÜZERİNDE SANIĞIN TASARRUFU:

Madde 193 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HACZİN KALDIRILMASI:

Madde 194 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ÜÇÜNCÜ KISIM: KANUN YOLLARI

BİRİNCİ BÖLÜM: GENEL ESASLAR

KANUN YOLLARI:

Madde 195 - Kanun yolları itiraz ve temyizden ibarettir.

KANUN YOLLARINA BAŞVURMA:

Madde 196- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./40. md.)

Kanun yolları, askerî savcı, şüpheli, sanık ve katılan, katılma isteği karara bağlanmamış, reddedilmiş veya katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar görmüş bulunanlar ile teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı ve askerî kurum amirine açıktır.

Askerî savcı ile teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri şüpheli veya sanık lehine de kanun yollarına başvurabilir.

KANUN YOLLARINA BAŞVURMA MERCİİ:

Madde 197 - Kanun yollarına başvurma, bundan feragat veya vazgeçme hakkındaki istemlerde merci, taarruz edilen kararı veren veya bu karara aracılık eden askeri savcılık ve eğer taarruz bir mahkeme kararına karşı ise, o mahkemedir.

Kanun yoluna başvurma dilekçe ile olur.

Ancak, askeri mahkeme veya askeri savcılık tutanak katibine bu hususta bir tutanak düzenlenmesi için yapılacak bir beyan ile de olabilir. Bu tutanak askeri savcı veya kıdemli askeri hakim tarafından onaylanır.

Asker kişiler tarafından en yakın askeri birlik komutanına veya askeri kurum amirine bir beyanda bulunmak suretiyle de kanun yoluna başvurulabilir. Bu hususta bir tutanak düzenlenir. Kanuni mehillere uyulmuş olmak için tutanağın bu mehiller içinde düzenlenmiş olması gereklidir.

TUTUKLU OLANLARIN KANUN YOLLARINA BAŞVURMA USULÜ:

Madde 198 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

KANUN YOLUNUN TAYİNİNDE YANILMA:

Madde 199 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ASKERİ SAVCI VE KITA KOMUTANI VEYA ASKERİ KURUM AMİRİNİN KANUN YOLUNA BAŞVURMASI:

Madde 200 - Askeri savcı ile nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri tarafından aleyhine kanun yoluna başvurulan karar veya hüküm, sanığın lehine bozulabileceği gibi değiştirme de yapılabilir.

BAŞVURMA HAKKINDAN VAZGEÇİLMESİ VE ETKİSİ:

Madde 201 - Kanun yollarına başvurma hakkından veya yapılmış bir başvurmadan vazgeçilmesi, bu başvurma için belirli olan mehilin sona ermesinden önce de geçerlidir.

Şu kadar ki, askeri savcı ile nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri tarafından sanık lehine yapılmış olan başvurma onun rızası olmaksızın geri alınamaz.

Müdafiin yapılmış bir başvurmadan vazgeçmesi, ancak ayrıca özel bir vekaletnameye sahip bulunmasına bağlıdır.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

İKİNCİ BÖLÜM: İTİRAZ

İTİRAZ OLUNABİLECEK KARARLAR VE İTİRAZ MERCİ:

Madde 202 - İtiraz, bu kanunda açıkça gösterilen hallerde kararlara veya askeri mahkeme kararlarına karşı yapılabilir.

(Ek fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./41. md.) Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yapılacak itirazları en yakın askerî mahkeme inceler.

YÜRÜTMENİN DURDURULMASI:

Madde 203 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

İTİRAZIN KARŞI TARAFA BİLDİRİLMESİ VE SORUŞTURMA YAPILMASI:

Madde 204 - İtirazı inceliyecek merci, yazı ile cevap verebilmesi için, itirazı karşı tarafa bildirebilir.

Bu merci gerekli gördüğü soruşturmayı yaptırabilir veya kendisi yapabilir.

İtiraz hakkında duruşma yapılmaksızın karar verilir.

İtirazın incelenmesi Askeri Yargıtay'a ait ise ilk önce Başsavcının mütalaası alınır.

İtiraz yerinde görülürse bunu inceliyen merci, aynı zamanda itiraz konusu olan mesele hakkında da kararını verir. İtiraz üzerine verilecek kararlar kesindir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: TEMYİZ

TEMYİZ EDİLEBİLEN VEYA EDİLEMİYEN HÜKÜMLER:

Madde 205- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./42. md.)

Askerî mahkemelerce verilen hükümler temyiz edilebilir.

Onbeş yıl ve daha fazla hapis cezasına ilişkin hükümler kendiliğinden temyize tâbidir.

Ancak;

A) Üst sınırı beşyüz günü geçmeyen adlî para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine,

B) Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere,

karşı temyiz yoluna başvurulamaz. Bu hükümler hakkında 243 üncü madde hükümlerine göre Askerî Yargıtaya başvurulabilir.

HÜKÜMDEN ÖNCEKİ KARARLARIN TEMYİZİ:

Madde 206 - Hükümden önce verilip hükme esas alınan kararlar da hükümle beraber temyiz olunabilir.

TEMYİZ SEBEPLERİ:

Madde 207 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./43. md.) Temyiz, kural olarak hükmün hukuka aykırılığı sebebine dayanır.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./43. md.) Bir hukuk kuralının uygulanmaması veya yanlış uygulanması hukuka aykırılıktır.

(Değişik cümle: 29/06/2006 - 5530 S.K./43. md.) Temyiz dilekçesi veya beyanında gösterilmiş olmasa da aşağıda yazılı hâllerde hukuka kesin aykırılık varsayılır:

A) Askeri mahkemenin kanuna uygun olarak kurulmamış olması,

B) Kanunen davaya bakamıyacak bir hakimin hükme katılması,

C) Tarafsızlığını şüpheye düşürecek bir sebepten dolayı hakkında red istemi olup da bu istem kabul olunduğu halde hakimin hükme katılması yahut bu istemin kanuna aykırı olarak reddolunması suretiyle hakimin hükme katılmasının sağlanması,

D) Askeri mahkemenin kanuna aykırı olarak davaya bakmaya kendisini görevli veya sınıf veya rütbe yönünden yetkili görmesi,

E) Askeri savcı veyahut kanunen bulunması gerekli diğer bir kişinin yokluğunda duruşma yapılması,

F) Sözlü duruşma sonucu olarak verilen hükümde duruşmanın açıklığı kuralına uyulmamış olması,

G) Hükmün gerekçeden yoksun olması,

H) Hüküm için önemli olan noktalarda mahkeme kararı ile savunma hakkının kısıtlanmış olması.

I) (Ek bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./43. md.) Hükmün hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delile dayanması.

SANIK LEHİNE OLAN KURULLARA AYKIRILIK:

Madde 208 - Sanığın lehine olan hukuki kurallara aykırılık sanığın aleyhine hükmün bozulması için askeri savcıya ve nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirine bir hak vermez.

TEMYİZ İSTEMİNİN SÜRESİ VE ŞARTLARI:

Madde 209 - Temyiz istemi karar veya hükmün tefhiminden, tefhim sanığın yokluğunda yapılmış ise tebliğinden itibaren bir hafta içerisinde olur.

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri için temyiz süresi hükmün gerekçesiyle birlikte tebliği tarihinden başlıyarak bir haftadır.

ESKİ HALE GETİRME SÜRESİ İÇİNDE TEMYİZ SÜRESİNİN İŞLEMESİ:

Madde 210 - Sanığın yokluğunda aleyhine verilen hükümlerde eski hale getirme isteminin süresi içinde temyiz süresi de işler.

Sanık eski hale getirme isteminde bulunur ise bu istemin reddi ihtimalinin gözönüne alınarak süresi içinde dilekçe vermek veya tutanak katibine bir beyan yapmakla temyiz isteminde bulunmalıdır. Asker kişiler hakkında 197 nci madde hükümleri burada da uygulanır.

Bu halde temyize ilişkin olan işler eski hale getirme istemi hakkında karar verilinceye kadar geri bırakılır.

Eski hale getirme isteminde bulunmaksızın temyiz yoluna gidilmiş ise bu istem, eski hale getirme istemi hakkından vazgeçilmiş olduğunu gösterir.

TEMYİZ LAYİHASI VE İÇİNDE BULUNMASI GEREKEN HUSUSLAR:

Madde 211 - Temyiz eden taraf hükmün hangi yönden ve neden dolayı bozulmasını istemekte, kural olarak temyiz dilekçesinde veya beyanında veyahut layihasında gösterir. Temyiz için dayanılan sebeplerde yargılama usulü ile ilişkin bir kurala mı yoksa kanuni diğer hükümlere mi aykırılık bulunmasından dolayı başvurulduğu gösterilir. Birinci halde kanuna aykırı olan hususlar açıklanır.

İSTEME BAĞLI TEMYİZ LÂYİHASI VE TEBLİĞİ:

Madde 212- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./44. md.)

Temyiz dilekçesinde veya beyanında temyiz sebepleri gösterilmemiş ise, temyiz dilekçesi için belirli olan sürenin bitmesinden veyahut hükmün gerekçesi henüz tebliğ edilmemiş ise, tebliğinden itibaren yedi gün içinde hükmü temyiz olunan mahkemeye bu sebepleri kapsayan bir lâyiha da verilebilir.

Teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri veya askerî savcı, temyiz yoluna başvurma nedenlerini sanığın leh ve aleyhine olduğunu belirtmek suretiyle gerekçeleri ile birlikte yazılı isteminde açıkça gösterir. Bu istem ilgililere tebliğ edilir. İlgililer, tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde bu husustaki cevaplarını bildirebilirler.

TEMYİZ İNCELENMESİ:

Madde 213 - Temyiz layihasının verilmemesi veyahut temyiz dilekçesinde veya beyanında temyiz sebeplerinin gösterilmemesi temyiz incelemesi yapılmasına engel değildir.

TEMYİZ İSTEMİNİN HÜKMÜ VEREN ASKERİ MAHKEMECE REDDİ:

Madde 214 - (Değişik fıkra: 09/10/1996 - 4191/22 md.) Temyiz istemi, kanuni sürenin geçmesinden sonra yapılmış veya temyiz edilmeyecek bir hüküm temyiz edilmişse veya temyiz edenin buna hakkı yoksa, hükmü temyiz olunan askeri mahkeme bir karar ile temyiz istemini reddeder.

Temyiz eden taraf bu red kararının kendisine tebliğinden başlıyarak bir hafta içinde Askeri Yargıtay'dan bu hususta bir karar verilmesini istiyebilir. Bu takdirde dosya Askeri Yargıtay'a gönderilir. Şu kadar ki, bu sebepten dolayı hükmün yerine getirilmesi geri bırakılmaz.

TEMYİZ DİLEKÇESİNİN VEYA BEYANININ ETKİSİ:

Madde 215 - Süresi içinde verilen temyiz dilekçesi veya beyanı hükmün kesinleşmesini önler.

Hüküm, temyiz eden tarafa gerekçesi ile tebliğ edilmemiş ise, temyiz olunduğunu mahkemenin öğrenmesinden itibaren bir hafta içinde tebliğ edilir.

TEMYİZ EVRAKININ YOLLANMASI:

Madde 216- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./45. md.)

Temyiz dilekçesini ve beyanını ve varsa lâyihasını ve kendiliğinden temyize tâbi hükümleri, askerî savcı dosyaları ile beraber Askerî Yargıtay Başsavcılığına gönderir.

Askerî Yargıtay Başsavcılığınca düzenlenen tebliğname, hükmü temyiz etmeleri veya temyiz etmeseler dahi aleyhlerine sonuç doğurabilecek görüş içermesi hâlinde sanık veya müdafi ile katılan veya vekillerine tebliğ olunur. İlgili taraf tebliğden itibaren bir hafta içinde yazılı olarak cevap verebilir. Askerî Yargıtay Başsavcılığı tebliğname ile dosyayı Askerî Yargıtay Başkanlığına gönderir.

İkinci fıkra uyarınca yapılacak tebligatlar, ilgililerin dava dosyasından belirlenen son adreslerine yapılmasıyla geçerli olur. Ceza Muhakemesi Kanununun 262 ve 263 üncü madde hükümleri saklıdır.

TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜ VE REDDİ:

Madde 217 - (Değişik fıkra: 09/10/1996 - 4191/23 md.) Askeri Yargıtay, temyiz isteminin süresi içinde yapılmadığını veya hükmün temyiz edilemez olduğunu veya temyiz edenin buna hakkı olmadığını görürse, temyiz istemini reddeder.

Askeri Yargıtay, gösterilen temyiz sebeplerini kabule değer görmezse reddine karar verir.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

Savaş halinde; Askeri Yargıtay, dosyanın Askeri Yargıtay Başkanlığına intikalini müteakip en geç iki ay içinde karara bağlar.

DURUŞMALI İNCELEME:

Madde 218 - (Değişik madde: 08/06/1972 - 1596/1 md.)

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./46. md.) On yıl veya daha fazla hapis cezasına ilişkin hükümlerde Askerî Yargıtay incelemesini, sanığın veya katılanın temyiz başvurusundaki istemi üzerine veya re'sen duruşmalı olarak yapar. İncelemenin duruşmalı yapılması, bir yıldan fazla hapis cezasına ilişkin hükümlerde Askerî Yargıtayın lüzum görmesine bağlıdır. Duruşma gününden sanığa, katılana, müdafi ve vekile haber verilir. Sanık duruşmada hazır bulunabileceği gibi vekâletnameye sahip bir veya birkaç müdafi ile kendisini temsil ettirebilir. Şu kadar ki; 85 inci madde hükmü saklıdır.

Sanık tutuklu ise duruşmada bulunmasını isteyemez.

DURUŞMA USULÜ:

Madde 219 - (Değişik fıkra: 11/08/1983 - 2875/12 md.) Askeri Yargıtayda duruşma, sözcü üye veya tetkik hakimi tarafından işin açıklanmasıyla başlar. Raporun duruşmadan önce düzenlenmesi ve imzalanarak dosyaya konulması gerekir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./47. md.) Raporun, açıklanmasından sonra, Askerî Yargıtay Başsavcısı, sanık, müdafi, katılan ve vekili iddia ve savunmalarını açıklar. Bunlar arasında temyizi istemiş olan taraf önce dinlenir. Son söz sanığındır.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

ASKERİ YARGITAY’CA HÜKMÜN BOZULMASI VE ESASA HÜKMEDİLECEK HALLER:

Madde 220 - Askeri Yargıtay hükmü bozmuş ise, işi yeniden inceleyip sonuçlandırmak üzere dava dosyasını hükmü bozulan askeri mahkemeye gönderir. Askeri Yargıtay, askeri mahkemenin usulsüz olarak kendisini görevli veya yetkili görmesinden dolayı hükmü bozmuş ise aynı zamanda bu işe ait dava dosyasını görevli veya yetkili mahkemeye gönderir. Görev ve yetki hususundaki kararlarına karşı, askeri mahkemelerin direnme hakları yoktur.

Askeri Yargıtay, kanunun hükme esas olarak tesbit edilen vakalara uygulanmasında yanlışlık yapılmasından dolayı hükmü bozmuş ise aşağıda yazılı hallerde bizzat davanın esasına hükmeder:

A) (Değişik bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./48. md.) Vâkıanın daha ziyade aydınlatılması gerekli olmaksızın yalnız beraate veya alt ve üst sınırı olmayan sabit bir cezaya hükmolunması gerekirse,

B) Askeri Yargıtay Başsavcılığının iddiasına uygun olarak kanunda yazılı cezanın en aşağı haddini uygulamayı uygun görürse,

C) Ceza kovuşturmasını düşüren sebeplerden biri var ise,

D) Artırma ve indirme sonunda ceza süresini veya miktarını tayinde maddi yanılma olmuş ise,

E) Açıkça tesbit edilmiş olan suçlunun doğum ve suç tarihlerine göre ceza tayininde gereken indirme yapılmamış veya yanlış indirme yapılmış ise,

F) (Değişik bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./48. md.) Suçun hukukî niteliğinin tayinine ve ceza uygulamasına bir etkisi bulunmamak kaydıyla, dosyadaki bilgi ve belgelerin dışında hiçbir araştırma yapılmasına ve takdire gerek duyulmayacak şekilde tespiti mümkün olan, suçun tarihinde hata yapılmışsa,

G) Cezanın tayininde cezayı artırıcı veya azaltıcı kanuni sebeplerin uygulanmasında gözetilmesi gerekli sıraya uyulmamış ise,

H) Kanunun madde numarası yanlış yazılmış ise,

İ) (Değişik bent: 09/10/1996 - 4191/24 md.) Harçlar Kanununa ilişkin hükümlerin uygulanmasında veya avukatlık ücret tarifesi uyarınca mahkemelerce hükmedilecek vekalet ücretlerinin tespitinde hata yapılmış ise,

J) (Ek bent: 09/10/1996 - 4191/24 md.) Hükümden sonra yürürlüğe giren kanun, suçun cezasını azaltmış ve mahkemece suçluya ceza tayininde artırma sebebi kabul edilmemiş veya yeni bir kanun ile fiil suç olmaktan çıkarılmış ise, birinci halde daha az bir cezaya hükmolunması ve ikinci halde de hiçbir ceza hükmolunmaması gerekirse.

ASKERİ YARGITAY’CA HÜKMÜN BOZULMASI:

Madde 221- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./49. md.)

Askerî Yargıtay, temyiz edilen hükmü, hükmü etkileyecek nitelikteki hukuka aykırılıklar nedeniyle bozar.

Hükmün bozulmasına neden olan hukuka aykırılık, bu hükme esas olarak saptanan işlemlerden kaynaklanmış ise, bunlar da aynı zamanda bozulur.

207 nci madde hükümleri saklıdır.

ASKERİ YARGITAY’CA İNCELEMELERİN KONUSU:

Madde 222- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./50. md.)

Askerî Yargıtay temyiz dilekçe, beyan ve lâyihasında ve tebliğnamede ileri sürülen hususları ve bunlar dışında hükmün esasına dokunacak derecede hukuka aykırı hâllerin bulunup bulunmadığını inceler.

DURUŞMASIZ YAPILAN İNCELEMELER:

Madde 223 - Duruşma istenilmemiş veya kendiliğinden buna lüzum görülmemiş ise, Askeri Yargıtay, tebliğname ve evrak üzerinde inceleme yapar.

İTİRAZ:

Madde 224 - Askeri Yargıtay Başsavcısı, daire kararlarına karşı kararın kendisine tebliği tarihinden itibaren onbeş gün içinde Askeri Yargıtay Daireler Kuruluna itiraz edebilir.

KARARIN DÜZELTİLMESİ:

Madde 225 - Askeri Yargıtay Dairelerinin veya Daireler Kurulunun kararlarına karşı Askeri Yargıtay Başsavcısı doğrudan doğruya hükmün veya kararın özüne etkili ve temyiz dilekçe, beyan ve layihasında veya tebliğnamede yazılan bir hususun veya bunlar dışında esas hükme etkili olan noksan ve yanlışların temyiz incelenmesinde gözönüne alınmıyarak dokunulmadan geçilmiş olması hallerinde karar düzeltilmesi isteminde bulunabilir.

Bu istem üzerine temyiz incelemesi, kararı vermiş olan Daire veya Daireler Kurulu tarafından yapılır.

(Değişik fıkra: 11/08/1983 - 2875/13 md.) Askeri savcılar kendiliklerinden veya ilgililerin başvurmaları üzerine Askeri Yargıtay Başsavcısının bu hususta dikkatini çekerler ve dosyadaki ilgili temyiz dilekçe ve layihalarını yollarlar. Askeri Yargıtay Başsavcısının, tetkik için gerekli gördüğü belgeler de askeri savcılar tarafından ayrıca yollanır.

Askeri Yargıtay Başsavcısı bu başvurmayı, düzeltmeyi gerektirir derecede görmezse, başvurma hükmün yerine getirilmesinin geri bırakılmasına sebep olmaz. Aksi takdirde yerine getirilmenin geri bırakılmasını derhal yerine bildirir.

Kararın düzeltilmesi istemi reddedilirse, bir daha aynı sebeplerle karar düzeltilmesi isteminde bulunulamaz.

HÜKMÜN BOZULMASININ DİĞER SANIKLARA ETKİSİ:

Madde 226- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./51. md.)

Hüküm, sanık lehine bozulmuş ise ve bu hususların temyiz isteminde bulunmamış olan diğer sanıklara da uygulanması olanağı varsa, bu sanıklar da temyiz isteminde bulunmuşçasına hükmün bozulmasından yararlanırlar.

DAVAYA YENİDEN BAKACAK ASKERİ MAHKEMENİN YETKİSİ:

Madde 227 - Askeri Yargıtay Dairelerince verilen bozma kararlarına askeri mahkemelerin, direnme hakları vardır.

Ancak, direnme üzerine Askeri Yargıtay Daireler Kurulunca verilen kararlara uymak zorunludur.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./52. md.) Hüküm, yalnız sanık tarafından veya onun lehine askerî savcı veya teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri veya 196 ncı maddede gösterilen kimselerce temyiz edilmiş ise, yeniden verilen hüküm, önceki hükümle belirlenmiş olan cezadan daha ağır olamaz.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./52. md.) Sanık, müdafi, katılan ve vekilinin dosyada bulunan adreslerine de davetiye tebliğ olunamaması veya davetiye tebliğ olunmasına rağmen duruşmaya gelmemeleri nedeniyle bozmaya karşı beyanları saptanmamış olsa da, duruşmaya devam edilerek dava yokluklarında bitirilebilir. Ancak, sanık hakkında verilecek ceza, bozmaya konu olan cezadan daha ağır ise, sanığın her hâlde dinlenilmesi gerekir.

DÖRDÜNCÜ KISIM: YARGILAMANIN YENİLENMESİ VE KANUN YARARINA BOZMA

HÜKÜMLÜNÜN LEHİNE YARGILAMANIN YENİLENMESİ SEBEPLERİ:

Madde 228 - Kesinleşen bir hüküm ile sonuçlanmış olan bir dava, aşağıda yazılı hallerde hükümlü lehine olarak yargılamanın yenilenmesi ile tekrar görülür.

A) Duruşmada kullanılan ve hükme etkisi olan bir belgenin sahteliği anlaşılırsa,

B) Yemin verilerek dinlenilmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkiliyecek şekilde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal ile gerçeğe aykırı tanıklık ettiği veya bilgiler verdiği anlaşılırsa,

C) Hükümlünün kendisi tarafından sebebiyet verilmiş olan kusur dışında hükme katılmış olan hakimlerden biri aleyhine ceza kovuşturmasını ve kanuni bir ceza ile hükümlülüğü gerektirecek nitelikte olarak görevini yapmada kusur etmiş ise,

D) Ceza hükmü, hukuk mahkemelerinin bir hükmüne dayanmış olup da bu hüküm kesinleşmiş olan başka bir hüküm ile bozulmuşsa,

E) Yeni vakalar veya yeni deliller ileri sürülüp de bunlar yalnız başına veya daha önce iradedilen delillerle birlikte göz önünde tutuldukları takdirde hükümlünün beraetini veya daha hafif cezayı gerektiren kanun hükmünün uygulanması ile hükümlülüğü gerektirebilecek nitelikte olursa.

F) (Ek bent: 29/06/2006 - 5530 S.K./53. md.) Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiği ve hükmün bu aykırılığa dayandığı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olursa.

(Ek fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./53. md.) Birinci fıkranın (F) bendinde belirtilen hâlde yargılamanın yenilenmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebilir.

YARGILAMANIN YENİLENMESİNE ENGEL OLMIYAN HALLER:

Madde 229 - Hükmün yerine getirilmiş olması veya hükümlünün ölümü veyahut hükümlüyü Askeri Ceza Kanununa tabi kılan durumun son bulması yargılamanın yenilenmesi istemine engel olamaz.

Ölüm halinde, ölenin eşi, usul ve füruu, erkek ve kız kardeşleri yargılamanın yenilenmesi isteminde bulunabilirler.

ALEYHE YARGILAMANIN YENİLENMESİ:

Madde 230 - Kesinleşmiş bir hüküm ile sonuçlanan bir dava aşağıda yazılı hallerde sanık veya hükümlü aleyhine olarak yargılamanın yenilenmesi yolu ile tekrar görülür:

A) Duruşmada hükümlünün lehine kullanılan ve hükme etkisi olan bir belgenin sahteliği anlaşılırsa,

B) Yemin verilerek dinlenilmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkiliyecek şekilde sanık veya hükümlü lehine kasıt veya ihmal ile gerçeğe aykırı tanıklık ettiği veya bilgiler verdiği anlaşılır ise,

C) Hükme katılmış olan hakimlerden biri aleyhine ceza kovuşturmasını ve kanuni bir ceza ile hükümlülüğü gerektirecek nitelikte görevini yapmada kusur etmiş ise,

D) Sanık beraet ettikten sonra cezayı gerektiren eylem hakkında güvenilir bir ikrarda bulunmuş ise,

YARGILAMANIN YENİLENEMİYECEĞİ HAL:

Madde 231 - Kanunun aynı maddesinde yazılı hususların sınırı içinde olmak üzere cezanın değiştirilmesi amacı ile yargılama yenilenemez.

YARGILAMANIN YENİLENMESİ ŞARTLARI:

Madde 232 - Yargılamanın yenilenmesi hakkında istem, cezayı gerektiren bir eylemin varlığı iddiasına dayanıyorsa, bu istem ancak suçun işlendiğine dair kesinleşmiş bir hüküm verilmiş olduğu yahut delillerin yokluğundan başka sebepler yüzünden soruşturma veya kovuşturmasının yapılması veya devamı mümkün olmadığı takdirde kabul edilir.

(Ek fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./54. md.) Bu madde, 228 inci maddenin birinci fıkrasının (E) bendinde yazılı hâlde uygulanmaz.

YENİLENME İSTEMİ HAKKINDA UYGULANACAK HÜKÜMLER

Madde 233 - Kanun yollarına başvurma hakkındaki genel hükümler yargılamanın yenilenmesi istemi hakkında da uygulanır.

YENİLENME İSTEMİNİN NELERİ KAPSIYACAĞI VE NASIL YAPILACAĞI:

Madde 234 - Yargılamanın yenilenmesi istemi, bu istemin kanuni sebepleri ile sübut delillerini kapsar.

Hükümlü veya 229 uncu maddenin ikinci fıkrasında gösterilen kimseler yargılamanın yenilenmesi istemini bir dilekçe ile veya 197 nci madde hükümlerine göre yapabilirler.

YARGILAMANIN YENİLENMESİ İSTEMİNİ İNCELİYECEK MAHKEME:

Madde 235 - İstemin kabule değer olup olmadığına Askeri Yargıtay karar verir.

Bu husustaki karar Askeri Yargıtay Başsavcılığının tebliğnamesi üzerine duruşma yapılmaksızın verilir.

Yargılamanın yenilenmesi istemi, hükmün yerine getirilmesini geri bıraktırmaz. Askeri Yargıtay, yerine getirilmenin geri bırakılmasına karar verebilir.

YENİLENME İSTEMİNİN KABUL OLUNMAMASI VEYA KABULÜ:

Madde 236 - Yargılamanın yenilenmesi istemi, kanunda yazılı şekilde ileri sürülmemiş, yargılamanın yenilenmesini gerektirecek kanuni hiçbir sebep gösterilmemiş veyahut bunu doğruluyabilecek sübut delilleri beyan olunmamış ise, bu istem, kabule değer olmaması noktasından reddedilir.

Aksi takdirde yargılamanın yenilenmesi istemi, bir diyeceği varsa bildirmek üzere, bir mehil tayin edilerek karşı tarafa tebliğ olunur.

DELİLLERİN TOPLANMASI:

Madde 237 - Askeri Yargıtay, yargılamanın yenilenmesi istemini esas olarak kabule değer gördükten sonra gerekirse delillerin toplanmasını askeri savcıdan ister veya bir naibe veyahut istinabe olunan hakime gönderir. Dinlenecek tanıklara ve bilirkişilere yemin verilip verilmemesini Askeri Yargıtay takdir eder.

Delillerin toplanması sırasında ilgililerin hazır bulunmalarına ilişkin konularda hazırlık soruşturmasındaki hükümler uygulanır. Delillerin toplanması bittikten sonra Askeri Yargıtay, Başsavcıdan ve sanıktan tayin edilecek mehil içinde, mütalaa ve düşüncelerini bildirmelerini ister.

İSTEMİN REDDİ VEYA KABULÜ:

Madde 238 - Askeri Yargıtayın soruşturması sonucunda yargılamanın yenilenmesi isteminde yazılan iddialar yeter derecede gerçekleşmez ise veyahut işin durumuna göre 228 ve 230 uncu maddenin (A) ve (B) bendlerinde yazılı hallerin önceki hükme hiçbir etkisi olmadığı anlaşılırsa yargılamanın yenilenmesi istemi esassız olması noktasından reddedilir.

Aksi takdirde, Askeri Yargıtay yargılamanın yenilenmesine ve yeniden duruşmanın açılmasına karar verir ve duruşmanın hangi askeri mahkemede yapılacağını gösterir.

DURUŞMA YAPILMAKSIZIN YARGILAMANIN YENİLENMESİ:

Madde 239 - Hükümlü ölmüş ise, Askeri Yargıtay yeniden duruşma yapmaksızın ve fakat gerektiğinde lüzumlu delilleri topladıktan sonra hükümlünün beraetine veyahut yargılamanın yenilenmesi isteminin reddine karar verir.

Beraet kararı ile beraber önceki hükmün hükümsüz bulunduğuna da karar verilir.

Başka hallerde de Askeri Yargıtay yeter delil varsa yine, duruşma yapmaksızın hükümlünün beraetine karar verir. Şu kadar ki, kovuşturma kamu davasının açılması suretiyle olmuş ise bu karar Askeri Yargıtay Başsavcısının uygun mütalaası ile verilebilir.

YENİDEN YAPILACAK DURUŞMA VE HÜKÜM:

Madde 240 - Yeniden yapılacak duruşma sonucunda, askeri mahkeme ya önceki hükmü doğru görerek onaylar veya bu hükmü hükümsüz kılarak yenibaştan hüküm verir. Yargılamanın yenilenmesi istemi yalnız hükümlü tarafından olur veya hükümlü lehine olmak üzere askeri savcı veya 229 uncu maddenin ikinci fıkrasında gösterilen kimseler tarafından yapılır ise, yeniden verilecek hüküm önceki hükümle tayin edilmiş olan cezadan daha ağır olamaz.

HAKSIZ ÇIKACAK OLANDAN ALINACAK PARA CEZASI:

Madde 241 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKÜMSÜZ KILINAN HÜKMÜN İLANI:

Madde 242 - Yargılamanın yenilenmesini istiyen kimse dilerse önceki hükmün hükümsüz kılındığı, Resmi Gazete ile ilan olunur.

Askeri mahkeme uygun görürse başka gazeteler ile de ilan olunabilir.

KANUN YARARINA BOZMA

Madde 243- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./55. md.)

Askerî mahkemelerden verilen ve Askerî Yargıtayda incelenmeksizin kesinleşen karar ve hükümlerde hukuka aykırılık bulunduğunu öğrenen Millî Savunma Bakanı, o karar veya hüküm hakkında kanun yararına bozma yoluna gidebilir. Bu takdirde o karar veya hükmün Askerî Yargıtayca bozulması istemini, yasal nedenlerini belirterek Askerî Yargıtay Başsavcılığına yazılı olarak bildirir.

Askerî Yargıtay Başsavcısı tebliğnamesine yalnız bu sebepleri yazar ve dosyayı Askerî Yargıtay Başkanlığına verir.

Askerî Yargıtay, ileri sürülen bu sebepleri yerinde görürse kararı veya hükmü bozar.

Bozma nedenleri;

A) Ceza Muhakemesi Kanununun 223 üncü maddesinde tanımlanan ve davanın esasını çözmeyen bir karara ilişkin ise, kararı veren hâkim veya mahkeme, gerekli inceleme ve araştırma sonucunda yeniden karar verir.

B) Mahkûmiyete ilişkin hükmün, davanın esasını çözmeyen yönüne veya savunma hakkını kaldırma veya kısıtlama sonucunu doğuran usûl işlemlerine ilişkin ise, kararı veren hâkim veya mahkemece yeniden yapılacak yargılama sonucuna göre gereken hüküm verilir. Bu hüküm, önceki hükümle belirlenmiş olan cezadan daha ağır olamaz.

C) Davanın esasını çözüp de mahkûmiyet dışındaki hükümlere ilişkin ise, aleyhte sonuç doğurmaz ve yeniden yargılamayı gerektirmez.

D) Hükümlünün cezasının kaldırılmasını gerektiriyorsa cezanın kaldırılmasına, daha hafif bir cezanın verilmesini gerektiriyorsa bu hafif cezaya Askerî Yargıtay doğrudan hükmeder.

Bu madde uyarınca verilen bozma kararına karşı direnilemez.

Kanun yararına bozma yetkisi, dördüncü fıkranın (D) bendindeki hâllere özgü olmak üzere ve kanun yararına olarak re'sen Askerî Yargıtay Başsavcısı tarafından da kullanılabilir.

Millî Savunma Bakanı tarafından kanun yararına bozma başvurusunda bulunulduğunda, bu yetki artık Askerî Yargıtay Başsavcısı tarafından kullanılamaz.

BEŞİNCİ KISIM: CEZALARIN YERİNE GETİRİLMESİ VE YARGILAMA GİDERLERİ

BİRİNCİ BÖLÜM: CEZALARIN YERİNE GETİRİLMESİ İLE İLGİLİ HÜKÜMLER

CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN NE ZAMAN, NASIL VE KİMİN TARAFINDAN YERİNE GETİRİLECEĞİ:

Madde 244 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./56. md.) Askerî mahkemelerce verilen ceza hükümleri, kesinleşmedikçe yerine getirilmez. Bu Kanunda ve Askerî Ceza Kanununda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde cezalar ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesinde, 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun ilgili hükümleri uygulanır.

Askeri mahkemelerden verilen hükümlerin aslına uygun olduğu ve yerine getirilmesi gerektiği askeri mahkeme kıdemli askeri hakimi tarafından, hükmün altına işaret edilmek suretiyle onaylanır.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

Hükümlerin yerine getirilmesi davayı açan askeri savcılar tarafından kovuşturulur.

(Değişik fıkra: 15/01/1985 - 3150/2 md.) Subaylar hakkındaki hükümler, askeri savcının talebi üzerine teşkilatında askeri mahkeme kurulu kıt'a komutanı veya askeri kurum amiri tarafından yerine getirilir.

Asker kişi olmıyanlara ait hükümler yerine getirilmek üzere Cumhuriyet savcılıklarına gönderilir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./56. md.) Cezaların askerî ceza ve tutukevlerinde ne suretle infaz edileceği Millî Savunma Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikte gösterilir. Askerî ceza ve tutukevlerinde bulunan hükümlü ve tutuklular hakkında uygulanacak disiplin cezaları ve tedbirleri ile kısıtlayıcı önlemler de Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun hükümlerine tâbidir. Kınama haricindeki disiplin cezaları askerî mahkemenin hâkim sınıfından olan bir üyesi tarafından verilir. Ancak, acil hâllerde askerî savcılar veya askerî ceza ve tutukevi yetkililerince verilecek inzibatî cezalar uygulamaya konulur ve derhâl hâkim onayına sunulur.

ÖLÜM CEZASININ TEHİRİ SEBEBİ VE YERİNE GETİRİLME USULÜ:

Madde 245 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DİĞER CEZALARIN YERİNE GETİRİLMESİNDE GERİ BIRAKMA:

Madde 246 - Yoklama kaçağı, bakaya ve saklı suçlarından dolayı hükümlü olanların cezaları aynı dönemde askere çağırılanlar kadar hizmet ettikten sonra yerine getirilir.

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

(Mülga fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

Askeri Ceza Kanununun 64, 65, 66, 67, 68, 69 ve 70 inci maddelerinde yazılı suçları işliyen erbaş ve erler hakkında cezaların yerine getirilmesi, nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirinin teklifi üzerine, aynı dönemde askere çağırılanlar kadar hizmet gördükten sonraya bırakılabilir.

CEZASINI ÇEKMEYE GELMİYEN VEYA KAÇACAĞINDAN ŞÜPHE EDİLEN HÜKÜMLÜYE YAPILACAK İŞLEM:

Madde 247 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKÜMLERİN TEMYİZİ VE YERİNE GETİRİLMESİ:

Madde 248 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./57. md.) Savaşta, askerî mahkemelerden verilen hükümler temyiz olunamaz. Onbeş yıl ve daha fazla hapis cezası içeren hükümler, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri tarafından temyiz edilebilir.

Bu takdirde sanık ve varsa müdafii ile askeri savcıya da bir hafta içinde temyiz sebeplerini bildirmeleri için müsaade olunur.

197 ve 198 inci maddeler hükümleri bu halde de uygulanır.

Ölüm cezalarına dair hükümlerin onaylanmasına Türk Silahlı Kuvvetleri Komutanı yetkilidir.

Onaylanan bu hükümler Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararı alınmaksızın yerine getirilir.

Nezdinde askeri mahkeme bulunan kıta komutanı veya askeri kurum amiri hükmü temyiz etmediği takdirde dosyayı doğruca Türk Silahlı Kuvvetleri Komutanına gönderir.

Türk Silahlı Kuvvetleri Komutanının, hükmün verildiği tarihten itibaren bir ay içinde temyiz etme yetkisi vardır.

SAVAŞ HALİNDE YERİNE GETİRMENİN TEHİRİ:

Madde 249 - (Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./58. md.) Savaş hâlinde, askerî mahkemelerden verilen ve Türk Silâhlı Kuvvetlerinden çıkarmayı, rütbenin geri alınmasını veya askerî öğrencilik hakkının kaybedilmesini kapsayan veya gerektiren cezalar hariç olmak üzere, diğer hapis cezalarının yerine getirilmesi, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amirinin istemi üzerine Türk Silâhlı Kuvvetleri Komutanı veya onun yetki verdiği diğer komutanlar tarafından savaşın sonuna kadar geriye bırakılabilir.

Bu geri bırakma süresi içinde zamanaşımı işlemez.

SAVAŞ HALİNİN BİTİMİNDE YAPILACAK İŞLEM:

Madde 250 - Savaş halinin bitmesinde 248 ve 249 uncu madde hükümleri uygulanmaz.

Henüz bitmemiş olan işlemler hakkında barış hükümleri uygulanır.

Önce hüküm verilmiş ve fakat kanunen yetkili merciler tarafından hükmün aslına uygun olduğu ve yerine getirmenin gerektiği onaylanmamış ise bu takdirde keyfiyet sanık ve varsa müdafiine ve askeri savcıya tebliğ edilir.

Bu tebliğ gününden başlıyarak kanuni mehil içinde sanık ve varsa müdafii ile askeri savcı ve nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri temyiz yoluna gidebilirler.

TUTUKLULUK VE HASTALIK SÜRELERİNİN CEZADAN İNDİRİLMESİ:

Madde 251 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

DEĞİŞİK HÜKÜMLERDEKİ CEZALARIN TOPLANMASI:

Madde 252 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

HÜKÜMLERİN AÇIKLANMASI:

Madde 253 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

CEZALARIN YERİNE GETİRİLMESİ SIRASINDA ALINMASI GEREKEN KARARLAR VE BU KARARLARA İTİRAZ:

Madde 254- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./59. md.)

Cezaların yerine getirilmesi sırasında, hüküm kesinleşmeden önce gerçekleşen şahsi hürriyeti sınırlama sonucunu doğuran hâller nedeniyle geçirilmiş süreler ile hastanede geçen sürenin cezadan indirilmesine, değişik hükümlerdeki cezaların toplanmasına ve mahkûmiyet hükmünün yorumunda veya çektirilecek cezanın hesabında duraksamaya ilişkin bir karar alınması gerekirse, hükmü veren askerî mahkemeden karar istenir. Bu kararlar duruşma yapılmaksızın verilir.

Karar verilmeden önce askerî savcı ve hükümlünün görüşlerini yazılı olarak bildirmeleri istenebilir.

Hükmü veren askerî mahkeme kaldırılmış ise ona en yakın askerî mahkeme karar verir.

Yukarıdaki fıkralar uyarınca yapılan başvurular cezanın infazını ertelemez. Ancak, mahkeme olayın özelliğine göre infazın ertelenmesine veya durdurulmasına karar verebilir.

Bu kararların askerî mahkemelerden verilmesi hallerinde, askerî savcı ve teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri ile hükümlü ve varsa müdafi bir hafta içinde itiraz edebilirler.

İtiraz üzerine Askerî Yargıtay karar verir.

MALİ HÜKÜMLERİN YERİNE GETİRİLMESİ:

Madde 255 - Askeri mahkemelerin haciz, istirdat ve tazminata dair hükümleri maliye dairelerine bildirilerek kamu alacaklarının alınmasına dair olan 6183 sayılı kanuna göre yerine getirilir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./60. md.) Asker kişiler hakkında verilen adlî para cezasına dair hükümler askerî savcılarca yerine getirilir.

(Değişik fıkra: 29/06/2006 - 5530 S.K./60. md.) Asker kişi olmayanlar hakkında verilen adlî para cezasına dair hükümler Cumhuriyet savcılarınca genel hükümlere göre yerine getirilir.

İKİNCİ BÖLÜM: YARGILAMA GİDERLERİ

YARGILAMA GİDERLERİ:

Madde 256 - Askeri mahkemelerde görülecek davaların ve askeri makamlar aracılığı ile uygulanacak cezaların giderleri, Milli Savunma Bakanlığı bütçesinden ödenir.

ALTINCI KISIM: KATILMA YOLU İLE DAVA, ŞAHSİ DAVA VE YASAKLANMIŞ HAKLARIN GERİ VERİLMESİ

KATILMA YOLU İLE DAVA VE ŞAHSİ DAVA:

Madde 257 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

YASAKLANMIŞ HAKLARIN GERİ VERİLMESİ:

Madde 258 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

YEDİNCİ KISIM: SON HÜKÜMLER

KALDIRILAN VE DEĞİŞTİRİLEN KANUNLAR:

Madde 259 - 22 Mayıs 1930 tarihli ve 1631 sayılı Askeri Muhakeme Usulü Kanunu ile ek ve tadilleri ve 10 Haziran 1930 tarihli ve 1706 sayılı Jandarma Kanununun 17 nci maddesinin birinci fıkrasındaki "Şu kadar ki bunların muhakemesinde bir jandarma subayı aza olarak bulunur" hükmü ve Askeri ceza Kanununun 5 inci maddesiyle 72 nci maddesinin birinci fıkrası bu kanuna göre kurulacak askeri mahkemelerin fiilen göreve başladıkları tarihten itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.

EK MADDELER

Ek Madde 1- (Değişik madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./61. md.)

Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hâllerde Ceza Muhakemesi Kanununun adlî kontrole ilişkin 109 ilâ 115, değerlendirme raporu yetkisine ilişkin 166 ve istinafa ilişkin 272 ilâ 285 inci maddeleri hükümleri hariç olmak üzere diğer hükümleri askerî yargıda da uygulanır.

Bu Kanunun uygulanmasında, atıf yapılan hükümlerde yer alan, Adalet Bakanı, Millî Savunma Bakanını; Yargıtay, Askerî Yargıtayı; mahkeme, askerî mahkemeyi; hâkim ve sulh ceza hâkimi, askerî hâkimi; mahkeme başkanı, duruşma hâkimini; Cumhuriyet Başsavcılığı, askerî savcılığı; Cumhuriyet savcısı, askerî savcıyı ifade eder.

Ek Madde 2 - (Mülga madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./62. md.)

Ek Madde 3 - (Ek madde: 09/10/1996 - 4191/26 md.)

Bu Kanunda ve askeri yargı ile ilgili diğer kanunlarda yazılı "başkatip" ünvanı "yazı işleri müdürü", "nezdinde" kelimesi ise "teşkilatında" olarak değiştirilmiştir. Ünvan değişikliği sebebiyle ilgililerin yeniden atanmaları gerekmez.

GEÇİCİ HÜKÜMLER:

Geçici Madde 1 - Bu mahkemelerin kurulması ile mevcut adli amirliklerin ve askeri mahkemelerin görev ve yetkileri kendiliğinden sona erer.

Geçici Madde 2 - Bu kanuna göre kurulan askeri mahkemeler fiilen göreve başladıkları tarihte nezdinde askeri mahkeme kurulmıyan adli amirlikler ile askeri mahkemelerde bulunan dava dosyalarından:

Disiplin mahkemelerinin görevi içine girenler nezdinde disiplin mahkemesi kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirine,

Askeri Yargıtay Dairesinin görevi içine girenler, Askeri Yargıtay Başsavcısına,

Askeri mahkemenin görevi içinde kalanlar nezdinde askeri mahkeme kurulan yetkili kıta komutanı veya askeri kurum amirine;

Görevsizlik kararı ile gönderilir.

Duruşma safhasında olan dosyalar için yeniden iddianame düzenlenmeden, dava dosyası görevli mahkemeye verilir.

Nezdinde askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amiri ile askeri mahkemece de yukardaki fıkra hükümleri uygulanır.

Ek Geçici Madde 1 - (Ek madde: 21/01/1981 - 2376/9 md.)

Bu Kanunun birinci maddesiyle, Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununun 1 inci maddesinde yapılan değişiklikten önce kurulmuş olan tümen askeri mahkemelerinin, kaldırılmadıkça kuruluşları aynen devam eder.

Ek Geçici Madde 2 - (Ek madde: 21/01/1981 - 2376/9 md.)

Bu Kanunun 8 inci maddesiyle, Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununa eklenen Ek 1 inci Madde hükümleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış kamu davaları hakkında da uygulanır.

Ek Geçici Madde 3 - (Ek madde: 16/10/1981 - 2538/2 md.)

Bu Kanunun değiştirilen 2 nci maddesinin mahkeme kuruluşuna ilişkin hükümleri duruşması halen devam etmekte olan davalar hakkında da uygulanır.

Ek Geçici Madde 4 - (Ek madde: 09/10/1996 - 4191/27 md.)

Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce başlamış bulunan soruşturmalar hakkında, 353 sayılı Kanunun 23 üncü maddesi gereğince yetkisizlik kararı verilemez.

Ek Geçici Madde 5 - (Ek madde: 09/10/1996 - 4191/27 md.)

Bu Kanunun 25 inci maddesiyle değiştirilen 353 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesi hükmü, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış kamu davaları hakkında da uygulanır.

Ek Geçici Madde 6- (Ek madde: 29/06/2006 - 5530 S.K./63. md.)

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununun, bu Kanun ile değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümlerinin, yürürlüğe konulmasına ve uygulanmasına ilişkin, bu Kanunun yürürlüğe giriş tarihi esas alınarak 23/5/2005 tarihli ve 5320 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda belirtilen esaslar uygulanır.

Bu Kanun hükümleri, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kesin hükme bağlanmış olanlar hariç, bütün soruşturma ve kovuşturmalarda uygulanır.

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, askerî mahkemelerce karar verilmiş ve henüz kesinleşmemiş olan dava dosyalarından görevli yargı yeri değişenler hakkında, askerî savcının yazılı görüşü alınmak suretiyle, mahkemesince duruşma yapılmaksızın görevsizlik kararı verilir. Bu karara karşı, teşkilâtında askerî mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askerî kurum amiri, askerî savcı, sanık ve varsa müdafi bir hafta içinde itiraz edebilir. İtirazlar en yakın askerî mahkemede incelenir. Bu dosyalardan temyiz ve itiraz edilmek suretiyle Askerî Yargıtay Başsavcılığında ve Askerî Yargıtayda inceleme aşamasında olan dosyalar mahkemesine iade edilir.

YÜRÜRLÜK:

Madde 260 - Bu kanunun kuruluşa dair hükümleri ile geçici birinci maddesi yayımı tarihinde; usule dair ve diğer hükümleri ise bu kanuna göre kurulacak askeri mahkemelerin fiilen göreve başladıkları tarihte yürürlüğe girer.

YÜRÜTME:

Madde 261 - Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.