Tarihçe
Açık Öğretim Lisesi 1992 yılında kurulan uzaktan öğretim teknolojilerini kullanarak lise öğrenimi veren ve bu hizmeti merkezi sistemle yürüten, Film Radyo ve Televizyonla Eğitim Başkanlığı bünyesinde kurulmuştur. Film Radyo ve televizyonla Eğitim başkanlığı ile Bilgisayar Eğitimi ve Hizmetleri Genel Müdürlüğü 03.04.1998 tarih ve 4359 sayılı kanunla hizmetlerini Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü adı altında toplamıştır. Açık Öğretim Lisesi böylelikle 3 Nisan 1998 tarihinden itibaren Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde eğitim etkinliklerini sürdürmektedir.
Açık Öğretim Lisesi program içeriği bakımından örgün eğitimdeki genel liselerin program içerikleriyle aynı olmasına karşın, yapısı ve işleyişi bakımından diğer örgün eğitim kurumlarından farklı, kendine özgü ve merkezi nitelikli bir modeldir. Halen yönetmelik gereği ders geçme ve kredi Sistemine göre mezun vermekte olan Açık Öğretim Lisesinde uzaktan öğretimin temel süreçlerinden yararlanılmaktadır.
2006 yılında tüm okulların 4 yıla çıkarılmasıyla birlikte Açık Öğretim Lisesi de 4 yıla çıkarılmış ve Yönetmeliği de bu çerçevede yeniden düzenlenerek sistem değiştirilmiştir.
Bu tarihten itibaren gelişen teknolojiye paralel olarak Açık Öğretim Lisesi kayıt ve kayıt yenileme işlemleri artık internet üzerinden yapılmaktadır. Açık Öğretim Lisesinde yüz yüze öğretim uygulaması yoktur. Açık Öğretim Lisesinde okutulan ortak ve seçmeli dersler Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca örgün öğretime paralel olarak belirlenmiştir. Eğitim TV ve Radyo ile yapılmakta basılı materyallerle desteklenmektedir. Basılı materyaller 81 ilde dağıtım noktası olarak belirlenmiş toplam 548 adet Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğüne kargo yolu ile gönderildiği gibi e-kitap olarak internet üzerinden de yayınlanmaktadır.
Açık Öğretim Lisesine 1992 yılından 2004-2005 eğitim öğretim yılları arasında kayıt yaptıran öğrenciler en erken 2,5 yıl (5 dönem) sonunda mezun olabilirler.
Açık Öğretim Lisesine 2005-2006 eğitim öğretim yılından sonra Ortaokul/İlköğretim Okulu mezunu olarak kayıt yaptıran öğrenciler en erken 4 yıl (8 dönem) sonunda mezun olabilirler.
Açık Öğretim Lisesinde bir öğretim yılı iki dönemden oluşur. Öğrenciler çalışma takviminde belirtilen zamanlarda her dönem (yılda 2 kez) internet üzerinden kayıt yenilemek zorundadır. Bir dönem kayıt yenilemeyen öğrencilerin kaydı DONUK, iki dönem üst üste kayıt yenilemeyen öğrencilerin kaydı SİLİK duruma düşer. SİLİK durumdaki öğrencilerin daha önceki kredileri saklı tutulur ve tekrar kayıt yaptırarak kaldıkları yerden devam edebilirler.
UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHÇESİ
Başlangıcı yazının icadına kadar uzanan Açıköğretim için kullanılabilecek en uygun terim uzaktan eğitimdir. Mektupla öğretim şeklinde başlayan uzaktan eğitimin tarihi incelendiğinde 1940 yılından beri bir çok ülkenin bu uygulamadan yararlandığı görülebilmektedir. Özellikle İngilterede başlatılan Açık Üniversite (Open University) bu uygulamanın önemli örneklerindendir. Bu uygulamayı başta 1856 yılında Almanya dil eğitiminde olmak üzere, 1898 yılında İsveç lise düzeyinde, 1910 yılında Avustralya üniversite düzeyinde, 1972 yılında ispanya üniversite düzeyinde, 1972 yılında da Yeni Zelanda mektupla öğretim şeklinde başlatmış ve bunları pek çok ülke takip etmiştir.
Çağdaş öğretim yöntemlerinin, öğretme-öğrenme süreçlerine getirdiği olumlu katkılara karşın bugün eğitim ile ilgili uygulamaların büyük ölçüde geleneksel öğretim yöntemleriyle yürütüldüğü görülmekte. Ancak sorunlar çözülememektedir. Bu nedenle yöneticiler eğitim sorunlarının geleneksel yöntemlerle çözülemediğini görüp çeşitli arayışlara girmiş ve bireylerin ilgi ve isteklerini dikkate alarak geniş kitlelere eğitim-öğretim sunma çalışmalarını başlatmışlardır. Bu gereksinim başlıca iki kavram veya inanıştan kaynaklanmaktadır. Bunlardan birincisi, fırsat eşitliği kavramı ya da toplumdaki tüm bireylerin, eğitim yaşantı ve olanaklarından yararlanmaya hakkı olduğu inancı; diğeri ise, eğitimin bir dizi bireysel ve toplumsal amaçların gerçekleşmesine katkıda bulunabilecek başlıca etmenlerden biri olduğu hakkında beslenen inançtır. Bugün bile eğitimde fırsat ve olanak eşitsizliklerinin giderilememiş olması nedeniyle kalite ve standart düşüklüğü sorunlarıyla karşılaşılmaktadır. Bu nedenle eğitimde verim ve etkililiği arttırmak, bireylerin değişen eğitim ihtiyaçlarına cevap vermek, eğitim teknolojisinin kitle eğitim boyutunu oluşturan uzaktan eğitimin gelişmesine yol açmıştır. Uzaktan eğitim sayesinde herkese yaşam boyu eğitim imkanı sağlanmıştır. Gelişen iletişim olanaklarından yararlanarak zaman, emek, mekan vb. diğer kısıtlamaları ortadan kaldıran uzaktan eğitim yeni bir düşünce değildir. Uzaktan eğitim posta servisleri aracılığı ile mektupla öğretim şeklinde başlamış radyo ve televizyonla maksimum yarar sağlayarak bugünlere gelmiştir.
En geniş anlamıyla öğretmen ve öğrencinin, fiziksel olarak ayrı bulunduğu sistem olan uzaktan eğitim; Geleneksel eğitim uygulamalarının öğretim yaşı, zamanı, yeri, yöntemi, amaçları vb. sınırlamalarına bağlı kalmadan; özel olarak hazırlanmış yazılı gereçler, kitle iletişim programları ve kısa süreli yüz yüze öğretimin bir sistem bütünlüğü içinde kullanılması ile yürütülen etkinlikler olarak tanımlanabilir. Böylece öğrenciler diledikleri zamanda diledikleri yerde eğitim etkinliklerinden yararlanabilecektir.
Uzaktan eğitim yönteminin üç boyutu vardır.
Basılı materyallerle öğretim
Yayın yoluyla öğretim
Yüz yüze öğretim
Bu üç boyut içinde kullanılan öğretim materyalleri ve ortam ise:
Basılı materyaller
Radyo ve ses kasetleri
Telefon ve faks
Audi konferans
Video konferans
Bilgisayar
İnternet ve internet konferansı
olarak sıralanabilir.
İlişim ve iletişim teknolojisindeki gelişmeye paralel olarak uzaktan eğitimde kullanılan ortam ile materyaller gelişmekte ve çeşitlenmektedir.
Türkiye de uzaktan eğitim alanındaki uygulamalar ise üç yönlü bir görünüm arz etmektedir. Bunlardan ilki konunun tartışma gündemine alınmasıdır. Uzaktan Eğitim 1927 yılında eğitim sorunlarının görüşüldüğü bir toplantıda ele alınmış fakat sadece fikir bazında kalmış ve uygulamaya geçirilememiştir. Konu ile ilgili tartışmalar 1950 li yıllara kadar devam etmiştir.
İkinci aşamadaki girişimler 1958-1974 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik öğretim müsteşarlığı tarafından yapılan çalışmalar ile bazı özel kurum ve kişilerin yabancı dil ve meslek öğretimi alanlarında bu yöntemi kullanmalarıdır. Türkiye de ilk uzaktan eğitim uygulaması 1956 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsünde başlatılmıştır. Bankada çalışanların hizmet içinde yetiştirilmesini amaçlayan bu çalışmada banka çalışanları mektupla öğrenim görmüşlerdir. 1958 yılında ise Türk Eğitim Sisteminde uzaktan eğitim uygulamasında ilk önemli adımın atıldığı görülmüştür. Bu önemli adım Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde Mektupla Öğretim Merkezi kurup dışardan okul bitirmek isteyenlere hazırlık kurslarının mektupla verilmeye başlamasıdır. 1974 yılında Mektupla Öğretim Merkezi, Mektupla Öğretim Okuluna dönüştürülmüştür.
Üçüncü aşamada ise Uzaktan öğretimin yüksek öğretim kademesine girmesidir. İlk girişim ise 1974 yılında Mektupla Yüksek Öğretim Merkezinin kurulmasıdır. Bu merkez 1983 yılında Mesleki ve Teknik Açık Öğretim Okulu adını almıştır. Uzaktan Öğretimin yüksek öğretim kademesindeki bu girişimlerinin yerini 15 ay sonra (YAYKUR) Yaygın Yüksek Öğretim Kurumu almıştır. Bu kurum çeşitli nedenlerle başarısız olmuş ve 1981 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yüksek öğretim yasası nedeniyle ve aynı yasa ile Anadolu Üniversitesi bünyesinde Açık Öğretim Fakültesi kurulmuştur.
1992 yılının sonlarından itibaren ise var olan koşulların da zorlamasıyla uzaktan öğretim sistemi ortaöğretime girmiştir. 1992-1993 öğretim yılından itibaren lise düzeyinde uzaktan eğitim yöntemiyle hizmet veren Açık öğretim Lisesi kurulmuştur.
Açık Öğretim Lisesi 1992 yılında kurulan uzaktan öğretim teknolojilerini kullanarak lise öğrenimi veren ve bu hizmeti merkezi sistemle yürüten, Film Radyo ve Televizyonla Eğitim Başkanlığı bünyesinde kurulmuştur. Film Radyo ve televizyonla Eğitim başkanlığı ile Bilgisayar Eğitimi ve Hizmetleri Genel Müdürlüğü 03.04.1998 tarih ve 4359 sayılı kanunla hizmetlerini Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü adı altında toplamıştır. Açık Öğretim Lisesi böylelikle 3 Nisan 1998 tarihinden itibaren Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde eğitim etkinliklerini sürdürmektedir.
Açık Öğretim Lisesi program içeriği bakımından örgün eğitimdeki genel liselerin program içerikleriyle aynı olmasına karşın, yapısı ve işleyişi bakımından diğer örgün eğitim kurumlarından farklı, kendine özgü ve merkezi nitelikli bir modeldir. Halen yönetmelik gereği ders geçme ve kredi Sistemine göre mezun vermekte olan Açık Öğretim Lisesinde uzaktan öğretimin temel süreçlerinden yararlanılmaktadır.
2006 yılında tüm okulların 4 yıla çıkarılmasıyla birlikte Açık Öğretim Lisesi de 4 yıla çıkarılmış ve Yönetmeliği de bu çerçevede yeniden düzenlenerek sistem değiştirilmiştir.
Bu tarihten itibaren gelişen teknolojiye paralel olarak Açık Öğretim Lisesi kayıt ve kayıt yenileme işlemleri artık internet üzerinden yapılmaktadır. Açık Öğretim Lisesinde yüz yüze öğretim uygulaması yoktur. Açık Öğretim Lisesinde okutulan ortak ve seçmeli dersler Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca örgün öğretime paralel olarak belirlenmiştir. Eğitim TV ve Radyo ile yapılmakta basılı materyallerle desteklenmektedir. Basılı materyaller 81 ilde dağıtım noktası olarak belirlenmiş toplam 548 adet Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğüne kargo yolu ile gönderildiği gibi e-kitap olarak internet üzerinden de yayınlanmaktadır.
Açık Öğretim Lisesine 1992 yılından 2004-2005 eğitim öğretim yılları arasında kayıt yaptıran öğrenciler en erken 2,5 yıl (5 dönem) sonunda mezun olabilirler.
Açık Öğretim Lisesine 2005-2006 eğitim öğretim yılından sonra Ortaokul/İlköğretim Okulu mezunu olarak kayıt yaptıran öğrenciler en erken 4 yıl (8 dönem) sonunda mezun olabilirler.
Açık Öğretim Lisesinde bir öğretim yılı iki dönemden oluşur. Öğrenciler çalışma takviminde belirtilen zamanlarda her dönem (yılda 2 kez) internet üzerinden kayıt yenilemek zorundadır. Bir dönem kayıt yenilemeyen öğrencilerin kaydı DONUK, iki dönem üst üste kayıt yenilemeyen öğrencilerin kaydı SİLİK duruma düşer. SİLİK durumdaki öğrencilerin daha önceki kredileri saklı tutulur ve tekrar kayıt yaptırarak kaldıkları yerden devam edebilirler.
UZAKTAN EĞİTİMİN TARİHÇESİ
Başlangıcı yazının icadına kadar uzanan Açıköğretim için kullanılabilecek en uygun terim uzaktan eğitimdir. Mektupla öğretim şeklinde başlayan uzaktan eğitimin tarihi incelendiğinde 1940 yılından beri bir çok ülkenin bu uygulamadan yararlandığı görülebilmektedir. Özellikle İngilterede başlatılan Açık Üniversite (Open University) bu uygulamanın önemli örneklerindendir. Bu uygulamayı başta 1856 yılında Almanya dil eğitiminde olmak üzere, 1898 yılında İsveç lise düzeyinde, 1910 yılında Avustralya üniversite düzeyinde, 1972 yılında ispanya üniversite düzeyinde, 1972 yılında da Yeni Zelanda mektupla öğretim şeklinde başlatmış ve bunları pek çok ülke takip etmiştir.
Çağdaş öğretim yöntemlerinin, öğretme-öğrenme süreçlerine getirdiği olumlu katkılara karşın bugün eğitim ile ilgili uygulamaların büyük ölçüde geleneksel öğretim yöntemleriyle yürütüldüğü görülmekte. Ancak sorunlar çözülememektedir. Bu nedenle yöneticiler eğitim sorunlarının geleneksel yöntemlerle çözülemediğini görüp çeşitli arayışlara girmiş ve bireylerin ilgi ve isteklerini dikkate alarak geniş kitlelere eğitim-öğretim sunma çalışmalarını başlatmışlardır. Bu gereksinim başlıca iki kavram veya inanıştan kaynaklanmaktadır. Bunlardan birincisi, fırsat eşitliği kavramı ya da toplumdaki tüm bireylerin, eğitim yaşantı ve olanaklarından yararlanmaya hakkı olduğu inancı; diğeri ise, eğitimin bir dizi bireysel ve toplumsal amaçların gerçekleşmesine katkıda bulunabilecek başlıca etmenlerden biri olduğu hakkında beslenen inançtır. Bugün bile eğitimde fırsat ve olanak eşitsizliklerinin giderilememiş olması nedeniyle kalite ve standart düşüklüğü sorunlarıyla karşılaşılmaktadır. Bu nedenle eğitimde verim ve etkililiği arttırmak, bireylerin değişen eğitim ihtiyaçlarına cevap vermek, eğitim teknolojisinin kitle eğitim boyutunu oluşturan uzaktan eğitimin gelişmesine yol açmıştır. Uzaktan eğitim sayesinde herkese yaşam boyu eğitim imkanı sağlanmıştır. Gelişen iletişim olanaklarından yararlanarak zaman, emek, mekan vb. diğer kısıtlamaları ortadan kaldıran uzaktan eğitim yeni bir düşünce değildir. Uzaktan eğitim posta servisleri aracılığı ile mektupla öğretim şeklinde başlamış radyo ve televizyonla maksimum yarar sağlayarak bugünlere gelmiştir.
En geniş anlamıyla öğretmen ve öğrencinin, fiziksel olarak ayrı bulunduğu sistem olan uzaktan eğitim; Geleneksel eğitim uygulamalarının öğretim yaşı, zamanı, yeri, yöntemi, amaçları vb. sınırlamalarına bağlı kalmadan; özel olarak hazırlanmış yazılı gereçler, kitle iletişim programları ve kısa süreli yüz yüze öğretimin bir sistem bütünlüğü içinde kullanılması ile yürütülen etkinlikler olarak tanımlanabilir. Böylece öğrenciler diledikleri zamanda diledikleri yerde eğitim etkinliklerinden yararlanabilecektir.
Uzaktan eğitim yönteminin üç boyutu vardır.
Basılı materyallerle öğretim
Yayın yoluyla öğretim
Yüz yüze öğretim
Bu üç boyut içinde kullanılan öğretim materyalleri ve ortam ise:
Basılı materyaller
Radyo ve ses kasetleri
Telefon ve faks
Audi konferans
Video konferans
Bilgisayar
İnternet ve internet konferansı
olarak sıralanabilir.
İlişim ve iletişim teknolojisindeki gelişmeye paralel olarak uzaktan eğitimde kullanılan ortam ile materyaller gelişmekte ve çeşitlenmektedir.
Türkiye de uzaktan eğitim alanındaki uygulamalar ise üç yönlü bir görünüm arz etmektedir. Bunlardan ilki konunun tartışma gündemine alınmasıdır. Uzaktan Eğitim 1927 yılında eğitim sorunlarının görüşüldüğü bir toplantıda ele alınmış fakat sadece fikir bazında kalmış ve uygulamaya geçirilememiştir. Konu ile ilgili tartışmalar 1950 li yıllara kadar devam etmiştir.
İkinci aşamadaki girişimler 1958-1974 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı Mesleki ve Teknik öğretim müsteşarlığı tarafından yapılan çalışmalar ile bazı özel kurum ve kişilerin yabancı dil ve meslek öğretimi alanlarında bu yöntemi kullanmalarıdır. Türkiye de ilk uzaktan eğitim uygulaması 1956 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsünde başlatılmıştır. Bankada çalışanların hizmet içinde yetiştirilmesini amaçlayan bu çalışmada banka çalışanları mektupla öğrenim görmüşlerdir. 1958 yılında ise Türk Eğitim Sisteminde uzaktan eğitim uygulamasında ilk önemli adımın atıldığı görülmüştür. Bu önemli adım Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde Mektupla Öğretim Merkezi kurup dışardan okul bitirmek isteyenlere hazırlık kurslarının mektupla verilmeye başlamasıdır. 1974 yılında Mektupla Öğretim Merkezi, Mektupla Öğretim Okuluna dönüştürülmüştür.
Üçüncü aşamada ise Uzaktan öğretimin yüksek öğretim kademesine girmesidir. İlk girişim ise 1974 yılında Mektupla Yüksek Öğretim Merkezinin kurulmasıdır. Bu merkez 1983 yılında Mesleki ve Teknik Açık Öğretim Okulu adını almıştır. Uzaktan Öğretimin yüksek öğretim kademesindeki bu girişimlerinin yerini 15 ay sonra (YAYKUR) Yaygın Yüksek Öğretim Kurumu almıştır. Bu kurum çeşitli nedenlerle başarısız olmuş ve 1981 yılında yürürlüğe giren 2547 sayılı Yüksek öğretim yasası nedeniyle ve aynı yasa ile Anadolu Üniversitesi bünyesinde Açık Öğretim Fakültesi kurulmuştur.
1992 yılının sonlarından itibaren ise var olan koşulların da zorlamasıyla uzaktan öğretim sistemi ortaöğretime girmiştir. 1992-1993 öğretim yılından itibaren lise düzeyinde uzaktan eğitim yöntemiyle hizmet veren Açık öğretim Lisesi kurulmuştur.