HARF İNKILABI (1 Kasım 1928)
HARF İNKILABI (1 Kasım 1928) Orta Asya’da iken yani Müslüman olmadan önce Göktürk ve Uygur alfabelerini kullanmış olan Türkler islamiyetin kabulünden sonra Arap alfabesini kullanmaya başlamışlardır. Bu çerçevede diğer Müslüman Türk devletleri gibi Osmanlı devletinde de Arap alfabesi kullanmıştır.(Turan, 1999) Türkler Arap alfabesini almakla birlikte Arap dilini benimsememişlerdir.halk günlük yaşayışında Türkçe konuşmuş ve yazmıştır. Ama bilim dili Arapça idi. Yüksek çevrelerde ise edebiyat dili olarak Farsça çok gözde idi. Bu her iki dilde arap harfleri ile yazıldığından pek çok Arapça ve Farsça kelime hatta gramer kuralı Türkçe’ye geçti.( Mumcu, 1987) Böylece Türkçe büyük bir kültür dili olma imkanını yitirmiştir. YENİ BİR ALFABENİN GEREKLİLİĞİ Arap kökenli alfabenin en büyük özelliği ünlü harflerin eksikliğidir. Gerçekte 29 harfli olan bu alfabe de tek bir ünlü vardır: ‘a, e, i’ diye değişik seslerle okunabilen elif. Onun dışında aslında ünsüz olan iki harfte yerine göre bazı kurallarla ünlü olarak okunabilmektedir: ‘v,y’ ünlü eksikliğini giderebilmek okumayı kolaylaştırabilmek için ünsüz harflerin üstlerine yada altlarına kimi işaretler konulması yöntemine başvurulmuştur. Ancak hareke denen bu işaretlerde yazımda bir çok karışıklıklar doğurmuştur. Arap kökenli alfabenin önemli bir başka özelliği temelde aynı olup birbirine yakın olan sesler için ayrı ayrı harflerin bulunmasıdır bugün kullandığımız alfabede tek bir ‘h, s, z,’ bulunduğu halde Arap alfabesinde bunların her biri için ayrı 3 harf vardır. Dolayısıyla sözcüklerde bu sesleri belirleyecek sesin hangi harfle yazılacağını bilmek güçleşmekte bunu bilmek doğru okuyup yazmanın ön koşulu olmaktadır. Türkçe bir sözcük içerisinde geçen aşağıdaki sesler için hangi harfin, hangi sözcükte kullanılacağını kestirme, bir marifet işiydi. Bu nedenle hatasız eski yazı yazmak herkesin harcı olamıyordu. • (S) sesini veren üç ayrı harf vardı : (Se, Sin, Sat) • (H) sesini veren üç ayrı harf vardı : (Ha, He, Hı) • (T) sesini veren iki ayrı harf vardı . (Te, Tı) • (Z) sesini veren üç ayrı harf vardı : (Ze, ZI, Zel) Eski yazıyla, herhangi bir yazıyı kaleme almaktaki zorluk kadar okunmasında da aynı güçlükle karşılaşıldı. Örneğin : Eski yazıda (Slh) yazılır, (Sulh) diye okunurdu.görüldüğü gibi sözlükteki (u) sesli harfi yazılmazdı. (Şfk) sözcüğü (Şafak) olarak okunurdu. Görüldüğü gibi , Arapça yazının içinde (a) sesini veren harf olmamasına rağmen , sanki varmış gibi bu (a) sesi kullanılırdı. Eski yazıda (Hryt) harfleri yan yana yazılır ve bu, (Hürriyet şeklinde okunurdu. Keza, (Mhrr) yazısı, (Muharrir) şeklinde okunurdu . (Mhmd) yazılır, (Mehmet) okunur,(Askr) yazılır,(Asker) okunurdu. LATİN HARFLERİNİN KABULÜ Aslında Arap harfleri ile Türkçe’yi yazmak okumak daima bir mesele olmuş ve yıllarca çalışmayı gerektirmişti.daha doğrusu Arap harfleri Arap fonetiğine uygun olarak hazırlanmış bulunduğundan Türk diline uymaktan çok uzak idi. Bu sebeple Türk ağzı, müsait olmadığı bu harflerin hakkını vererek telaffuz etmek için oldukça zorlanıyordu. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Arap alfabesinin bu durumu göz önünde bulundurularak, bazı aydınlar arasında bu harflerin Türkçe’nin yapısına uymadığı görüşü ağırlık kazanmaya başladı. Ülkede okur yazar oranı oldukça düşük idi. Batı medeniyetine ulaşmada Latin alfabesine intibak etmek önemli bir sürat sağlayacaktı. Halkı büyük ölçüde okur yazar yapmayı hedefleyen genç Cumhuriyet’te bu alfabenin değiştirilmesi hususunda bir tartışma başlatılmasına sebep olmuştu. Bu tartışma devam ederken Türkiye Cumhuriyeti’nde 1925 yılında gerçekleştirilen takvim ve rakamlar konusundaki değişiklikler alfabenin de değiştirilebileceği konusunda kanatları arttırdı. Buna bağlı olarak 1926 yılında bakanlar kurulu tarafından dil encümenin adıyla dil konusunda uzmanlardan oluşan bir çalışma grubu kuruldu
HARF İNKILABI (1 Kasım 1928) Orta Asya’da iken yani Müslüman olmadan önce Göktürk ve Uygur alfabelerini kullanmış olan Türkler islamiyetin kabulünden sonra Arap alfabesini kullanmaya başlamışlardır. Bu çerçevede diğer Müslüman Türk devletleri gibi Osmanlı devletinde de Arap alfabesi kullanmıştır.(Turan, 1999) Türkler Arap alfabesini almakla birlikte Arap dilini benimsememişlerdir.halk günlük yaşayışında Türkçe konuşmuş ve yazmıştır. Ama bilim dili Arapça idi. Yüksek çevrelerde ise edebiyat dili olarak Farsça çok gözde idi. Bu her iki dilde arap harfleri ile yazıldığından pek çok Arapça ve Farsça kelime hatta gramer kuralı Türkçe’ye geçti.( Mumcu, 1987) Böylece Türkçe büyük bir kültür dili olma imkanını yitirmiştir. YENİ BİR ALFABENİN GEREKLİLİĞİ Arap kökenli alfabenin en büyük özelliği ünlü harflerin eksikliğidir. Gerçekte 29 harfli olan bu alfabe de tek bir ünlü vardır: ‘a, e, i’ diye değişik seslerle okunabilen elif. Onun dışında aslında ünsüz olan iki harfte yerine göre bazı kurallarla ünlü olarak okunabilmektedir: ‘v,y’ ünlü eksikliğini giderebilmek okumayı kolaylaştırabilmek için ünsüz harflerin üstlerine yada altlarına kimi işaretler konulması yöntemine başvurulmuştur. Ancak hareke denen bu işaretlerde yazımda bir çok karışıklıklar doğurmuştur. Arap kökenli alfabenin önemli bir başka özelliği temelde aynı olup birbirine yakın olan sesler için ayrı ayrı harflerin bulunmasıdır bugün kullandığımız alfabede tek bir ‘h, s, z,’ bulunduğu halde Arap alfabesinde bunların her biri için ayrı 3 harf vardır. Dolayısıyla sözcüklerde bu sesleri belirleyecek sesin hangi harfle yazılacağını bilmek güçleşmekte bunu bilmek doğru okuyup yazmanın ön koşulu olmaktadır. Türkçe bir sözcük içerisinde geçen aşağıdaki sesler için hangi harfin, hangi sözcükte kullanılacağını kestirme, bir marifet işiydi. Bu nedenle hatasız eski yazı yazmak herkesin harcı olamıyordu. • (S) sesini veren üç ayrı harf vardı : (Se, Sin, Sat) • (H) sesini veren üç ayrı harf vardı : (Ha, He, Hı) • (T) sesini veren iki ayrı harf vardı . (Te, Tı) • (Z) sesini veren üç ayrı harf vardı : (Ze, ZI, Zel) Eski yazıyla, herhangi bir yazıyı kaleme almaktaki zorluk kadar okunmasında da aynı güçlükle karşılaşıldı. Örneğin : Eski yazıda (Slh) yazılır, (Sulh) diye okunurdu.görüldüğü gibi sözlükteki (u) sesli harfi yazılmazdı. (Şfk) sözcüğü (Şafak) olarak okunurdu. Görüldüğü gibi , Arapça yazının içinde (a) sesini veren harf olmamasına rağmen , sanki varmış gibi bu (a) sesi kullanılırdı. Eski yazıda (Hryt) harfleri yan yana yazılır ve bu, (Hürriyet şeklinde okunurdu. Keza, (Mhrr) yazısı, (Muharrir) şeklinde okunurdu . (Mhmd) yazılır, (Mehmet) okunur,(Askr) yazılır,(Asker) okunurdu. LATİN HARFLERİNİN KABULÜ Aslında Arap harfleri ile Türkçe’yi yazmak okumak daima bir mesele olmuş ve yıllarca çalışmayı gerektirmişti.daha doğrusu Arap harfleri Arap fonetiğine uygun olarak hazırlanmış bulunduğundan Türk diline uymaktan çok uzak idi. Bu sebeple Türk ağzı, müsait olmadığı bu harflerin hakkını vererek telaffuz etmek için oldukça zorlanıyordu. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Arap alfabesinin bu durumu göz önünde bulundurularak, bazı aydınlar arasında bu harflerin Türkçe’nin yapısına uymadığı görüşü ağırlık kazanmaya başladı. Ülkede okur yazar oranı oldukça düşük idi. Batı medeniyetine ulaşmada Latin alfabesine intibak etmek önemli bir sürat sağlayacaktı. Halkı büyük ölçüde okur yazar yapmayı hedefleyen genç Cumhuriyet’te bu alfabenin değiştirilmesi hususunda bir tartışma başlatılmasına sebep olmuştu. Bu tartışma devam ederken Türkiye Cumhuriyeti’nde 1925 yılında gerçekleştirilen takvim ve rakamlar konusundaki değişiklikler alfabenin de değiştirilebileceği konusunda kanatları arttırdı. Buna bağlı olarak 1926 yılında bakanlar kurulu tarafından dil encümenin adıyla dil konusunda uzmanlardan oluşan bir çalışma grubu kuruldu