Uyak Türleri
1-Yarım Uyak (Kafiye) :
Üstümüzden gelen boran kış gibi ---------------
Şahin pençesinde yavru kuş gibi ---------------
Seher sabahında rüya düş gibi ---------------
Çağıta bağırta aldı dert beni ---------------
‘gibi’ sözcüğü dörtlüğün ilk 3 mısraında yazılışları aynı,okunuşları aynı,görevleri aynı olduğundan REDİFTİR.Rediften önce gelen ses benzerlikleri ‘-ş’sesleridir.
Tanım: Mısra sonlarındaki ses benzerliği bir sesten meydana geliyorsa YARIM KAFİYEDİR.
2- Tam Uyak (Kafiye) :
On atlıya karar verdim yaşını -----------
Yenice sevdaya salmış başını ----------
El yanında yakar gider kaşını -----------
Tenhalarda gülüşünü sevdiğim. ----------
‘-ını’ ekleri yazılışları ve görevleri aynı eklerdir.Rediftir. ‘-aş’ sesleri her 3 mısrada da benzeştiğinden tam kafiyedir.
Kafiye şemasını siz oluşturunuz.
Tanım: Kafiyeli mısra sonlarında bulunan iki ses benzeşmesine TAM KAFİYE denir.
3-Zengin Uyak (kafiye) :
Miskin Yunus biçareyim ----------
Baştan ayağa yareyim ----------
Dost ilinden avareyim ----------
Gel gör beni aşk neyledi ----------
‘-yim’ ................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................Rediftir.
‘-a,-r,-e’
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................Zengin kafiyedir.
Tanım: Mısra sonlarındaki kafiyeli sözcükler arasında iki ses benzeşiyorsa zengin kafiyedir.
4-Tunç uyak (kafiye) :
Çınla ey çoşkun deniz,kayalıklarda çınla!
Sar bütün kumsalları o dolaşık saçınla.
Tanım: Mısra sonlarındaki bir sözcük diğer mısra sonundaki kelimenin içinde tüm sesleriyle yer alıyorsa TUNÇ KAFİYEDİR.Çınla saçınla
5-Cinaslı Uyak (Kafiye) :
Kendin çöz kendin tara Bağ bana
Değmesin el başına Bahçe sana bağ bana
Ben yarime kavuştum Değme zincir kar etmez
Darısı el başına Zülfün teli bağ bana
Su akar güldür güldür
Gel de yar beni güldür
Gül açsın dudağında gülüver
Bana n’olur açılan her gülü ver
Tanım: Yazılışları aynı,okunuşları aynı,anlamları farklı kelimeler cinaslı kafiyeyi oluşturur.
Aşağıdaki tabloda düz yazı ile manzum yazı özellikleri karşılaştırılmıştır.
1-Yarım Uyak (Kafiye) :
Üstümüzden gelen boran kış gibi ---------------
Şahin pençesinde yavru kuş gibi ---------------
Seher sabahında rüya düş gibi ---------------
Çağıta bağırta aldı dert beni ---------------
‘gibi’ sözcüğü dörtlüğün ilk 3 mısraında yazılışları aynı,okunuşları aynı,görevleri aynı olduğundan REDİFTİR.Rediften önce gelen ses benzerlikleri ‘-ş’sesleridir.
Tanım: Mısra sonlarındaki ses benzerliği bir sesten meydana geliyorsa YARIM KAFİYEDİR.
2- Tam Uyak (Kafiye) :
On atlıya karar verdim yaşını -----------
Yenice sevdaya salmış başını ----------
El yanında yakar gider kaşını -----------
Tenhalarda gülüşünü sevdiğim. ----------
‘-ını’ ekleri yazılışları ve görevleri aynı eklerdir.Rediftir. ‘-aş’ sesleri her 3 mısrada da benzeştiğinden tam kafiyedir.
Kafiye şemasını siz oluşturunuz.
Tanım: Kafiyeli mısra sonlarında bulunan iki ses benzeşmesine TAM KAFİYE denir.
3-Zengin Uyak (kafiye) :
Miskin Yunus biçareyim ----------
Baştan ayağa yareyim ----------
Dost ilinden avareyim ----------
Gel gör beni aşk neyledi ----------
‘-yim’ ................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................Rediftir.
‘-a,-r,-e’
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................Zengin kafiyedir.
Tanım: Mısra sonlarındaki kafiyeli sözcükler arasında iki ses benzeşiyorsa zengin kafiyedir.
4-Tunç uyak (kafiye) :
Çınla ey çoşkun deniz,kayalıklarda çınla!
Sar bütün kumsalları o dolaşık saçınla.
Tanım: Mısra sonlarındaki bir sözcük diğer mısra sonundaki kelimenin içinde tüm sesleriyle yer alıyorsa TUNÇ KAFİYEDİR.Çınla saçınla
5-Cinaslı Uyak (Kafiye) :
Kendin çöz kendin tara Bağ bana
Değmesin el başına Bahçe sana bağ bana
Ben yarime kavuştum Değme zincir kar etmez
Darısı el başına Zülfün teli bağ bana
Su akar güldür güldür
Gel de yar beni güldür
Gül açsın dudağında gülüver
Bana n’olur açılan her gülü ver
Tanım: Yazılışları aynı,okunuşları aynı,anlamları farklı kelimeler cinaslı kafiyeyi oluşturur.
Aşağıdaki tabloda düz yazı ile manzum yazı özellikleri karşılaştırılmıştır.
derstemi basLadı 
